صادق زیباکلام، برنده جایزه آزادی بیان دویچه وله شد

صادق زیباکلام در تازه ترین مصاحبه با دویچه وله گفت: «من فکر می کنم، جرم من این بود که در مصاحبه با دویچه وله اظهار نظری کرده ام که برخلاف نظر حکومت است». او ادامه داد: «زمانی که حکومت می گوید که دشمنان ایران در خارج مسئول ناآرامی ها در این کشور هستند، انتظار دارد که هرکس به این نظر باشد و آن را تکرار کند».

خطر «ممنوعیت از شرکت در فعالیت های اجتماعی»

اما صادق زیباکلام از نظریات حکومت ایران پیروی نکرد. در ماه جنوری این دانشمند سرشناس علوم سیاسی در مصاحبه دویچه وله فارسی راجع به ناآرامی های آن زمان در ایران اظهار نظر کرد.

در آن زمان ده ها هزار ایرانی در اعتراض به سیاست اقتصادی و نظام سیاسی تظاهرات کردند. زیبا کلام گفت که اعتراض کنندگان را درک می کند و اتهامات حکومت را دال بر دست داشتن دشمنان خارجی در این اعتراضات رد کرد.

او در تازه ترین مصاحبه اش با دویچه وله گفته است: «من گفتم که مردم ایران این اعتراض ها را سازمان دهی کرده و انجام داده اند. آن ها تحت نفوذ هیچ کسی از خارج نبوده اند. هیچ قدرت سیاسی آن ها را تحریک نکرده است».

اکنون ممکن است که  این دانشمند ۶۹ ساله به خاطر این اظهارات ۱۸ ماه به زندان بیافتد.

محکمه انقلاب اسلامی ایران در ماه مارچ این حکم را علیه زیباکلام صادر کرد. اگر این حکم تایید شود، این دانشمند علوم سیاسی نه تنها باید به زندان برود، بلکه برای دو سال از هرگونه فعالیت اجتماعی محروم می شود و اجازه مصاحبه و نشر مقاله را نخواهد داشت. افزون بر این او برای دوسال از فعالیت در شبکه های اجتماعی نیز محروم می شود. از زمانی که زیباکلام به این حکم اعتراض کرده است، تصمیم نهایی در این باره گرفته نشده است.

اما زیباکلام آدمی نیست که به خاطر این حکم آرام بگیرد و پا پس کشد. او با وجود حکم محکمه، هر روز در تویتر و فیس بوک فعالیت دارد و به طور علنی و انتقادی نظرش را بیان می کند. او در مصاحبه با دویچه وله گفت: «اگر سارنوالی به من بگوید: پروفیسور زیباکلام، شما دیگر اجازه مصاحبه ندارید، من آن را می پذیرم. اما آن ها تا به حال این کار را نکرده اند. من به این خاطر آنقدر صبر می کنم تا محکمه ای که به اعتراض من رسیدگی می کند، تصمیم اش را اعلام کند». 

منتقد حکومت

زیباکلام برای سارنوالی ایران یک «مجرم متکرر» است. او که به حیث پروفیسور در دانشگاه تهران درس می دهد، یکی از مشهورترین روشنفکران و کارشناسان علوم سیاسی در ایران است. 

زیباکلام به جناح اصلاح طلب حسن روحانی، رئیس جمهور ایران نزدیک است. او به خاطر بحث های داغی که با اصول گرایان انجام می دهد، به شهرت دست یافته است. در این مجادله ها او پیوسته از مواضع حکومت در مورد مسائل سیاسی داخلی و خارجی به طور علنی انتقاد کرده است. در ماه فبروری سال ۲۰۱۴ زیباکلام اعلام کرد که اسرائیل را به پیروی از سازمان ملل به حیث کشور به رسمیت می شناسد.

زیباکلام در دانشگاه انگلیسی برادفورد، در رشته علوم سیاسی تحصیل کرده است. او دکترای خود را راجع به «انقلاب اسلامی و سیاست غرب» نوشته است.

زیباکلام در زمان تحصیلات دانشگاهی، زمانی که در سال ۱۹۷۴ به وطن بازگشت، توسط سازمان استخبارات شاه (ساواک) به جرم «سبوتاژ بر ضد دولت» و «تبلیغات سیاسی» بازداشت شد.

او پس از انقلاب اسلامی در اوائل سال ۱۹۸۰ به ایران بازگشت. چند سال بعد فعالیت او در دانشگاه تهران آغاز شد. زیبا کلام در سال ۲۰۰۰ در انتخابات پارلمانی نامزدی اش را برای شهر زنجان در شمال غرب ایران اعلام کرد. اما شورای نگهبان ایران پیش از آغاز انتخابات نامزدی او را بی اعتبار خواند.

«من سکوت نمی کنم»

این بار اول نیست که محکمه برعلیه زیباکلام حکم صادر می کند. او در ماه جون سال ۲۰۱۴ هم به جرم انتقاد از برنامه ملی اتومی ایران به ۱۸ ماه زندان محکوم شده بود. اما پس از اعتراض زیباکلام، حکم زندان به جریمه نقدی تبدیل شد.

این دانشمند علوم سیاسی خوب می داند که انتقاد از حکومت چه پیامدهایی می تواند داشته باشد. اما او می گوید، تا زمانی که حکومت به او نگوید که حق اظهار نظر ندارد، او این کار را در آینده هم انجام خواهد داد: «اگر می خواستم تصمیم بگیرم که دیگر اظهارنظر نکنم، این کار را سه سال پیش می کردم، زمانی که به خاطر انتقاد از برنامه اتومی (به جریمه نقدی) محکوم شدم. »

اکنون زیباکلام به خاطر شجاعتش در انتقاد مکرر از حکومت ایران، جایزه آزادی بیان سال ۲۰۱۸ دویچه وله (2018 Freedom of Speech Award ) را دریافت می کند. هدف از دادن این جایزه به زیباکلام دلگرمی دادن به جامعه مدنی ایران و انتقاد همزمان از حکومت ایران است. 

این دانشمند علوم سیاسی از خبر دریافت این جایزه ابراز خوشحالی کرد، اما گفت: «من فکر می کنم که مردان و زنان ایرانی بسیاری هستند که برای گرفتن حق آزادی بیان بسیار بیشتر از من متحمل سختی ها شده اند. صدها ایرانی دیگر نیز هستند که لیاقت دریافت این جایزه دارند».

راحل کلاین/ م. ا.