شبه جزیره سینای: پایگاه جدید افراط گرایان؟

این گروه ها از سینای به عنوان پایگاه اصلی جنگ علیه مصر و اسراییل استفاده می کنند. نیرومندی و ارتباطات این گروه ها برای کارشناسان امنیتی به معما تبدیل شده است.

وضعیت در قاهره پایتخت مصر و در شهر بزرگ اسکندریه متشنج است، اما در شبه جزیرۀ سینای کاملاً فاجعه آمیز است. پس از برکناری رییس جمهور محمد مرسی در دو هفته پیش، گروه های مسلح جنگجو به قتل افراد پولیس، اردو و غیرنظامیان دست می زنند. نیروهای امنیتی در کنترول منطقۀ بسیار وسیع سینای ناتوان به نظر می رسند.

کارشناسان امنیتی تشدید اوضاع را در سینای با نگرانی دنبال می کنند. آرون زلین از انستیتوت واشنگتن برای خاور میانه، در صحبتی با دویچه وله وضعیت را توضیح می دهد: "طی دو هفتۀ گذشته نظام امنیتی از هم پاشیده است، و شمار سوءقصدها در شبه جزیرۀ سینای به مراتب بیشتر شده است. از جنوری امسال تا دوم جولای تنها 20 حمله بر پایپ لاین ها و تأسیسات نیروهای امنیتی در آنجا صورت گرفته بود. در حالی که در یک و نیم هفتۀ گذشته ما شاهد بیشتر از 40 سوءقصد در آنجا بودیم. این نشان می دهد که عاملان مختلف این حملات از خلای سوء استفاده می کنند که در نتیجۀ کودتای اردو علیه حاکمیت اخوان المسلمین به وجود آمده است."

پس از سومالیا، یمن، حوزۀ ساحل و مناطقی میان افغانستان و پاکستان، اکنون ظاهراً فضای دیگری برای فعالیت تندروان باز شده است. محمد فایز فرحات از مرکز الأهرام برای تحقیقات سیاسی و استراتژیک در قاهره می گوید که گروه های سلفی و جهادی در سینای ساختارهای خود را پایه گذاری می کنند. به قول فرحات این جنبش ها، پس از پایان حاکمیت حسنی مبارک در آغاز سال 2011، اکنون برای ایجاد یک دولت اسلامی در سینای تلاش می کنند.

تماس ها بین جنگجویان در غزه و سینای

در جریان سال های گذشته پیوسته سازمان های جدیدی، مثل "جهاد الاسلام" و یا "انصار بیت المقدس"، ایجاد شدند. گفته می شود برخی از این سازمان ها با شبکۀ تروریستی القاعده در ارتباط اند. فرحات و زلین به ارتباطات بسیار نزدیک گروه های تندرو در شبه جزیرۀ سینای و باریکۀ غزه باورمند اند. فایض فرحات می گوید: "سازمان های مثل "انصار الشریعه" و یا "توحید والجهاد" در سینای با جهادی ها و سلفی ها در غزه در ارتباط اند. گفته می شود که گروه فلسطینی حماس هم در این ارتباطات شریک است.

کارشناسان امنیتی هم دقیق نمی دانند که به طور مشخص کدام گروه ها در صحرای واقع در شمال سینای و کدام آنها در مناطق کوهستانی جنوب این شبه جزیره فعالیت دارند. در پهلوی اسلامگرایان تندرو از کشورهای مختلف، قبیله های بدوی مسلح نیز منطقه را ناامن می سازند. این قبیله ها در محل اتصال قاره های افریقا و آسیا زندگی می کنند و با مصری های درۀ نیل کمتر وجوه مشترک دارند.

یزید صایغ، پژوهشگر مرکز خاور میانه در بنیاد کارنگی در بیروت می گوید که بدوی ها حتی لهجۀ مشترک با مصری ها ندارند. به قول صایغ آنها از توسعۀ منطقۀ زیبای توریستی در کنار بحیرۀ سرخ، خود را محروم احساس می کنند. بسیاری از بدوی ها ظاهراً از قاچاق انسان، کالا و اسلحه امرار معاش می کنند. این که بدوی ها به عنوان نیروهای کمکی برای تروریست های القاعده عمل کنند، بسیار نگران کننده است. اما یزید صایغ چنین تصوری را رد می کند و می گوید که تنها همکاری های جداگانه بین شان وجود دارد.

سینای منطقۀ مطلوب برای تروریست ها

شبه جزیرۀ کم جمعیت سینای منطقۀ مناسبی برای فعالیت تندروان است. اردوی مصر در آنجا عملاً حضور ندارد. بر اساس پیمان صلح سال 1979 میان اسراییل و مصر، سینای یک ساحۀ غیرنظامی است. نیروهای اردوی مصر اجازه ندارند تانک ها، جت ها و هلیکوپترهای جنگی خود را در شرق کانال سوئز مستقر بسازند. بر مبنای حدس زلین، اردوی مصر بدون آن هم علاقمند عملیات گسترده علیه گروه های جنگجو نیست.

در این میان حکومت اسراییل تقویت نیروهای مصر در مناطق مرزی را اجازه داده است. دو کندک اضافی اردو به این منطقۀ بحرانی اعزام شده اند. این مسأله به سود اسراییل نیز است. از سال 2012 به این طرف چندین اسراییلی در نتیجۀ حملات راکتی از منطقۀ سینای کشته شده اند. به تأریخ 5 آگست سال 2012 افراد مسلح بر پوسته های کنترول اردوی مصر حمله بردند و 16 تن را به قتل رساندند، آنگاه یک وسیلۀ نقلیۀ نظامی را به غنیمت گرفته و به آن سوی مرز وارد اسراییل شدند. پنج حمله کننده در نتیجۀ گلوله باری اسراییلی ها کشته شدند. به اسراییلی ها در آن روز صدمه ای نرسید.

محمد فایض فرحات از مرکز الأهرام برای تحقیقات سیاسی و استراتژیک در قاهره حدس می زند که حکومت محمد مرسی، که حالا سقوط داده شده است، از اقدامات قاطعانۀ اردو در این رابطه جلوگیری کرده بود. به قول فرحات، اخوان المسلمین به یک مأموریت پرتلفات ضد تروریستی هیچ علاقمندی نداشت. فرحات می افزاید: "حالا که رییس جمهور از مقام اش خلع شده است، اردو می تواند اقدامات لازم را علیه سلفی ها و جهادی ها در شبه جزیرۀ سینای اتخاذ کند."