افزایش هزینه های تسلیحاتی در سرتاسر جهان

از سال ۲۰۱۱  به اینسو، این نخستین باریست که مصارف تسلیحاتی در سرتاسر جهان افزایش را نشان می دهد. طبق گزارش " سیپری" یا انستیتوت مطالعات صلح استوکهولم، با عنوان " گزارش مخارج نظامی جهان" در  سال ۲۰۱۶  مصارف نظامی کشورهای جهان مجموعاً به ۱۶۸۶  میلیارد دالر امریکایی افزایش یافته است. این رقم درست ۰،۴ در صد افزایش را به تناسب سال ۲۰۱۵ نشان می دهد. در این میان کشور های مقتدر نظامی جهان به شمول ایالات متحده، چین و روسیه مصارف نظامی شان را به طور چشمگیری بالا برده اند. در برابر عربستان سعودی بودجه نظامی اش را در سال ۲۰۱۶ کمتر کرده است و اما نه به دلیل سیاسی؛  بلکه به دلایل اقتصادی و به خاطر کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی.

ناظران از مدت مدیدی برافزایش هزینه های تسلیحاتی تأکید داشته اند. چنانکه ماریوس بالیس از "مرکز برای تبدیل " در شهر بن نیز می گوید: " برخلاف حدود ده سال قبل، در حال حاضر از مجرای های دیپلوماتیک بین المللی کمتر تلاش صورت می گیرد، بلکه به جای آن، کشورها به صورت جدا گانه سعی می کنند امنیت شان را از طریق تسلیحاتی تأمین نمایند."

اهمیت روبه افزایش امورنظامی

به گفته ماریوس بالیس کارشناس "مرکز برای تبدیل" در شهر بن، با توجه به رویدادهای سال های اخیر به شمول الحاق کریمیا توسط روسیه، بحران آب های جنوب چین و افزایش تنش ها در شرق نزدیک، نگرانی های از گسترش درگیری های مسلحانه نیز افزایش یافته اند.

همزمان اعتماد به کار و تلاش سازمانها و انستیتوت های بین المللی نیز کمرنگ شده اند. بنابر این، شمار زیادی از کشورها به بازوی خود تکیه می کنند. همچنان تشدید اهمیت گسترش امور نظامی در کشورها، به طور جداگانه نیز سبب افزایش مصارف تسلیحاتی گردیده است.

براساس گزارش "سپیری"،  کشورهای مقتدر نظامی به هر صورت بودجه نظامی شان را افزایش بخشیده اند؛ چنانچه ایالات متحده هزینه تسلیحاتی اش را تا حدود ۱،۷  درصد، یعنی مجموعاً به ۶۱۱  میلیارد دالر افزایش داده است. به تعقیب، روسیه حدود ۵،۹ درصد، ۶۹،۲  میلیارد دالرامریکایی و چین با افزایش ۵،۴ درصد به  ۲۱۵ میلیارد دالر امریکایی مصارف تسلیحاتی  شان را بالا برده اند.

نواحی درگیربحران در شرق نزدیک

  با آنکه نواحی شرق میانه از قبل نیز یکی از مناطق درگیر بحران محسوب می گردید؛ اما جنگ سوریه درگیری ها در این مناطق را یکبار دیگر تشدید بخشید. با تداوم جنگ در سوریه همچنان مصارف کشورهای درگیر در این بحران نیز افزایش یافت.

در همین ارتباط نان تیام دانشمند علوم اقتصادی و یکی از نویسنده های گزارش سیپری گفت: " براساس اطلاعاتی که دریافت کرده ایم، دخالت روسیه در بحران سوریه در سال ۲۰۱۶ حدود  ۴۶۴ میلیون دالر هزینه برداشته است."

در برابر به گفته بالیس از انستیتوت شهر بن، در مقایسه به اینکه هزینه تسلیحاتی عربستان سعودی در سال ۲۰۱۵  تا سیزده درصد افزایش یافته بود، اکنون حدود ده درصد کاهش یافته است. اما به گفته بالیس، دلیل این امر بیش از همه کاهش بهای نفت در جهان بود، زیرا با کاهش بهای نفت قدرت خرید سعودی نیز محدود گردید. به گفته نان تیام کارشناس سیپری: " درآمد خالص عربستان سعودی تا حدود ۸۰ درصد از فروش نفت بود، بنابراین، سعودی مجبور گردید در همه امور بودجه داخلی این کشور صرفه جویی نماید."

مناطق زیاد درگیر بحران

با وجود این؛ به گفته ماریوس بالیس، از وخامت مناسبات میان عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران هنوز هم کاسته نشده است. بنابراین، هردو کشور علاقه مندی  کمتری به مذاکرات نشان داده و بیشتر از همه به تسلیحات و راه های نظامی اتکا دارند.

افزون براین، کلاً  تشدید وخامت اوضاع در منطقه سبب افزایش مصارف نظامی گردیده است. به گفته بالیس: " به استثنای عمان، دیگر در تمام مناطق و کشورهای شرق نزدیک بحران های مسلحانه جریان دارند." با آنکه کاهش بهای نفت به شدت سبب کاهش مصارف نظامی در این مناطق گردید" " اما تنش ها در منطقه، سبب گسترش عرصه نظامی در منطقه گردیده است."

اروپا نیز عاری از تنش ها نیست

در اروپا نیز مصارف نظامی افزایش یافته است. طبق اظهار کارشناسان سیپری مصارف نظامی کشورهای اروپایی  به ۶،۲ درصد افزایش یافته است. این وضعیت به ویژه در کشورهای اروپای مرکزی بیشتر محسوس است.

سیمون ویسه من، یکی از نویسنده های گزارش سیپری می نویسد: افزایش مصارف تسلیحاتی در بخش هائی منوط به وضعیت کشورهای اروپای مرکزی می باشد، زیرا این کشور ها خودرا بیش از پیش با خطر تهدیدات از جانب روسیه مواجه می بینند. و این در حالیست که به گفته او " اما چنین امری این واقعیت  را تغییر نمی دهد که روسیه صرف ۲۷ درصد سهم کشورهای ناتو را در سال ۲۰۱۶ در این قسمت سرمایه گذاری نموده است."

ماریوس بالیس در ادامه افزود: اینکه آیا واقعاً افزایش هزینه های دفاعی می تواند نقشی در تأمین ثبات داشته باشد، به هیچ وجه همه مؤافقت ندارند. زیرا اگر روسیه با توجه به این وضعیت خودرا مواجه به تهدید احساس کند، اروپا احتمالاً در آغاز یک مسابقه تسلحیاتی میان شرق و غرب قرار خواهد گرفت.

  nf/rr/Kersten Knipp