سرنوشت زندانیان نکته اصلی در مساله بگرام نیست

برای یازده سال بگرام  برزخ گوانتانامو بود. تا حدود 3000 زندانی به صورت موقت در این پایگاه ایالات متحده امریکا در افغانستان جا به جا می شدند. در اینجا آن افراد مظنون به تروریسم غربال (تشخیص) می شدند که بعداً می بایست به زندان پایگاه امریکایی گوانتانامو در کیوبا انتقال داده شوند. بسیاری زندانی ها اصلاً مستقیما به آنجا آورده نمی شدند بلکه برای سالها  در این زندان در فلات خاک آلود شمال کابل باقی می ماندند.

غالبا آنها کسانی بودند که مورد سوء ظن قرار داشتند. تا زمانیکه سرنوشت شان معلوم می شد، از جهان بیرون، به شمول خانواده و دوستان، تجرید می شدند، و معلوم نبود که آزاد می گردند یا به گوانتانامو انتقال داده می شوند.

این زندانیان باید شب و روز را در هنگرها یا گاراژهای هواپیماها روی فرش نازکی، حتا در زمستان نهایت سرد افغانستان، سپری می کردند. از قرار معلوم شکنجه یک اسلوب استنطاق دست کم قابل تحمل برای مقامات به شمار می رفت. حقوق بشری اولیه مانند دسترسی به یک محاکمه منصفانه وجود نداشت. سازمان های حقوق بشری گزارش نموده اند که اوضاع در اینجا بدتر از گوانتانامو بوده است. دیگر تعجب انگیز نیست هرگاه کمیته بین المللی صلیب سرخ صرفاً معلومات محدودی در این زمینه داشته باشد. لااقل در زمان رئیس جمهور اوباما قاغوش های دایمی ای برای این منظور ساخته شد. اما در مشی رهنمای اصلی طرز برخورد با زندانیان تغییر زیادی به وجود نیامد.

اکنون ایالات متحده امریکا این فصل را می بندد و آخرین زندان تحت کنترول امریکا در خاک افغانستان را تسلیم می دهد. اما آیا چنین چیزی واقعاً می تواند دلیلی برای خوشی باشد؟ به احتمال زیاد نه. پس از این اوضاع در زیر اداره آمران نو افغان نیز بهتر نخواهد بود. بسیاری آنها شاید به زندان پلچرخی انتقال داده شوند. این زندان قبلاً در زمان کمونیست ها مترادف با شکنجه و بدرفتاری بود. عفو بین الملل و سازمان ملل متحد، در همین ماه جنوری گزارش دادند که تحت رهبری حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان نیز این عملکرد خلاف کرامت بشری ادامه دارد.

از نگاه سیاسی هم ایالات متحده امریکا و هم کرزی سود می برند. زیرا کرزی با تسلیم گیری بگرام می خواهد نشان بدهد که در راه به دست آوردن حاکمیت کامل افغانستان چقدر قاطعانه جار و جنجال به راه انداخته است. و برای امریکایی ها یک مشکل حل می شود که وجاهت شان را خدشه دار می ساخت. در آینده آنها دیگر با اتهامات شکنجه کردن رو به رو نمی شوند. آنها اکنون کار کثیف جمع آوری اطلاعات از متهمان را با میل و اطمینان به استخبارات افغانستان واگذار میکنند. این دستگاه استخبارات در اعتنا نکردن به حساسیت در استنطاق هایش شهرت دارد، اما می تواند اطلاعات ارزشمندی برای جنگ ضد ترور فراهم آورد.

از آن هم مهمتر اینکه برای واشنگتن واگذاری این زندان به افغانستان در مقایسه بازی بزرگی که وجود دارد امر باصرفه ای می باشد. یعنی فقط  در صورتی که بگرام به افغان ها تسلیم داده شود، سربازان ایالات متحده امریکا نیز می توانند بعد از سال 2014 در این کشور باقی بمانند. در این مورد ایالات متحده امریکا و افغانستان مطابق به قرار دادی توافق نموده اند، و کرزی از اشارت بدان خسته نمی شود. مطمئنا ایالات متحده امریکا از آن ترس دارد که مبادا رئیس جمهور افغانستان، برای جلب نظر طالبان، زندانیان خطرناک را آزاد سازد. با این هم سود استراتژیک این معامله بسیار سنگین تر است. بدین معنا که ایالات متحده امریکا نه تنها نفوذ اش را در افغانستان تامین می کند، بلکه همچنان یک پایگاه پیشروی در دم دروازه ایران را نیز به دست می آورد.