سرخکان: یک بیماری کشنده ولی قابل پیشگیری

سازمان جهانی صحت می گوید بیماری سرخکان از دهه ۱۹۸۰ در سراسر جهان رو به کاهش بوده و این امر عمدتاً به دلیل برنامه واکسیناسیون است که در دو دهه گذشته جان بیش از ۵۰ میلیون نفر را نجات داده است.

در دهه ۱۹۸۰ سالانه چهار میلیون مورد ابتلا به سرخکان ثبت می‌شد. در اوایل دهه ۲۰۲۰ میزان ابتلا به ویروس عامل این بیماری فقط به چند صد هزار نفر کاهش یافته بود.

مرتبط: یونیسف: ۶۷ میلیون کودک از واکسین‌های عادی محروم شده اند

اما سازمان جهانی صحت می گوید که این بیماری هنوز هم از بین نرفته و دلیلش هم عمدتاً واکسین نشدن مردم، به ویژه کودکان می باشد: «در جاهایی که کودکان واکسین نشده اند، این بیماری شیوع می‌یابد.»

سرخکان یک بیماری مسری و بالقوه کشنده است که درمان مشخصی برای آن وجود ندارد؛ بنابراین واکسیناسیون و وقایه از آن به عنوان بهترین راه جلوگیری از انتشار آن محسوب می شود.

تاثیر پاندمی کرونا

سازمان جهانی صحت می گوید که همه گیری ویروس کرونا در سطح جهانی بر تلاش ها برای محو سرخکان تاثیر گذاشت و در نتیجه موارد ابتلا به آن نیز افزایش یافت.

مرکز کنترول و پیشگیری از بیماری‌ها در ایالات متحده امریکا گزارش داده که تطبیق حدود ۶۱ میلیون دوز واکسین سرخکان در دو سال اول پاندمی کرونا به تعویق افتاد یا صورت نگرفت.

۱۰ کشوری که بیشترین آمار مبتلایان به سرخکان را در آغاز سال ۲۰۲۴ داشته اند

این با سایر داده های سازمان جهانی صحت نیز مطابقت دارد که تخمین می زند در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۲۸ هزار نفر در سراسر جهان به دلیل سرخکان جان خود را از دست دادند که بیشتر شان کودکانی بودند که واکسین نشده یا دوره‌های کافی واکسین را دریافت نکرده بودند.

سرخکان چیست و چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟

سرخکان یک بیماری ویروسی است که می تواند باعث سینه و بغل، اسهال، ناشنوایی، کوری، آسیب مغزی و در بدترین حالت منجر به مرگ شود.

این بیماری اغلب در ترکیب با چیچک و کله چرک توصیف می‌شود؛ زیرا علایم بیماری ها مشابه هستند. کودکان همچنین می توانند واکسینی دریافت کنند که در برابر هر سه عفونت ویروسی محافظت شوند. هر کسی ممکن است به سرخکان مبتلا شود، اما کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند.

سازمان جهانی صحت می گوید مهاجران به صورت خاص در معرض خطر بالای ابتلا به سرخکان قرار دارند. به عنوان مثال، نوار غزه در مناطق فلسطینی را در نظر بگیرید: صندوق بین المللی اضطراری کودکان سازمان ملل یا "یونیسف" در مورد شیوع سرخکان و همچنین سایر بیماری های قابل پیشگیری مانند فلج اطفال در این منطقه ابراز نگرانی کرده است.

نزدیک به ۱۹ هزار کودک که در میان "۱.۹ میلیون آواره داخلی" در نوار غزه زندگی می کنند، از اکتوبر ۲۰۲۳ به دلیل جنگ در این منطقه به واکسیناسیون معمول دسترسی ندارند.

سرخکان اکنون در کجا شایع است؟

در گزارش مشترکی که در نوامبر ۲۰۲۳ منتشر شد، سازمان جهانی صحت و مرکز کنترول و پیشگیری از بیماری ها در ایالات متحده  امریکا گفتند که مرگ و میر ناشی از سرخکان ۴۰ درصد در این سال افزایش داشته است.

جان ورتفویله، مدیر بخش جهانی ایمن‌سازی مرکز کنترول و پیشگیری از بیماری ها در امریکا این افزایش را "سرسام آور" خواند و گفت: «متأسفانه با توجه به کاهش نرخ واکسیناسیون که در چند سال گذشته شاهد آن بودیم، این غیرمنتظره نیست.»

مرتبط: آغاز کمپاین واکسیناسیون سرخکان در افغانستان

شیوع این بیماری در سال ۲۰۲۳ منجر به اپیدمی در ۳۷ کشور شد و ۹ میلیون کودک را بیمار کرد. به گفته سازمان جهانی صحت و مرکز کنترول و پیشگیری بیماری ها، این بیماری جان ۱۳ هزار و ۶۰۰ تن گرفت که عمدتاً در کشورهای فقیرتر زندگی می کردند.

این دو سازمان صحی از ارائه دهندگان خدمات صحی می خواهند که تلاش های خود را برای واکسیناسیون، به شمول مناطق ثروتمندتر مانند ایالات متحده و اروپا، نیز افزایش دهند.

در اروپا، سرخکان در سال ۲۰۲۳ به بیش از ۴۲ هزار مورد ابتلا افزایش یافت که نسبت به سال قبل ۴۵ برابر افزایش را نشان می دهد.

چگونه به سرخکان مبتلا می شوید؟

مانند بسیاری از عفونت های ویروسی دیگر، یک راه رایج "انتقال" ویروس عامل این بیماری از طریق "قطرات" سرفه و عطسه است. اما ویروس ها همچنین می توانند در اتاق هایی با سیستم تهویه ضعیف پخش شوند؛ زیرا این ویروس تا دو ساعت در هوا و روی سطوح فعال و مسری باقی می ماند.

سازمان جهانی صحت می گوید که هرگاه یک فرد آلوده به این ویروس با ۱۰ نفر واکسین نشده دیگر تماس نزدیک داشته باشد، نه نفر از این جمع ممکن به این ویروس مبتلا شوند. اما افراد واکسین شده از این ویروس در امان هستند.

علائم این بیماری شبیه سرماخوردگی است و شامل تب بالا، سرفه، آبریزش بینی و به طور خاص، ظاهر شدن دانه های سرخ در سراسر بدن می باشد.

واکسین بهترین راه پیشگیری از سرخکان است

واکسین سرخکان را می توان به تنهایی تزریق کرد؛ اما اغلب با واکسین های اوریون یا کله چرک و چیچک به صورت ترکیبی تزریق می‌شود که به نام واکسین (MMR) یاد می‌شود.

سازمان جهانی صحت توصیه می کند که کودکان برای اطمینان از ایمنی دو دوز از واکسین را دریافت کنند؛ صرف نظر از اینکه صرفاَ واکسین سرخکان یا تزریق ترکیبی است.

سرخکان در بیماران چگونه درمان می شود؟

هیچ درمانی برای سرخکان وجود ندارد؛ اما متخصصان صحی می گویند که بیماران باید استراحت کنند، آب زیادی بنوشند تا از کم آبی بدن جلوگیری کنند؛ به خصوص اگر دچار اسهال یا استفراغ می شوند. در صورتی که نیاز باشد، بیمار می تواند از مسکن ها یا داروهای ضد درد استفاده کند.

در صورتی که بیماری پیشرفته شود، ممکن است داکتران آنتی بیوتیک های مرتبط با بیماری های مانند سینه و بغل و عفونت های گوش و چشم را تجویز کنند.

اما از آنجایی که سرخکان یک ویروس است، آنتی بیوتیک ها فقط با عفونت های باکتریایی مبارزه می کنند، با عفونت سرخکان مقابله نمی کنند.

استفاده نادرست از آنتی بیوتیک باعث افزایش مقاومت بدن در برابر داروهای ضد میکروبی شده و داروها را بی‌تاثیر می کند؛ بنابراین، تنها کاری که می توان انجام داد این است که اجازه داده شود ویروس مسیر خود را تا زمان بهبود بیمار طی کند.