رییس جمهور آلمان به اسراییل سفر کرد

گاوک راهی یک سفر چهارروزه به اسراییل و مناطق فلسطینی نشین شده است. او روز سه شنبه با شیمون پرز، همتای اسراییلی اش دیدار می کند. اما تنها گفتگوهای سیاسی در صورت جلسه نیستند. قرار است که رییس جمهور آلمان در اورشلیم از بنای یادبود قتل عام یهودیان در جنگ جهانی دوم به نام «یاد واشم» دیدن کند. همچنین گاوک می خواهد با بازماندگان کشتار جنگ جهانی دوم ملاقات کند.

رابطه آلمان و اسراییل

یوآخم گاوک، رییس جمهور آلمان اهل جمهوری دموکراتیک خلق آلمان شرق است. این کشور خود را «دولت ضد فاشیستی» نامیده و به این ترتیب در گناه قتل عام یهودیان شریک نمی دید. آلمان شرق با اسراییل روابط رسمی نداشت. اما در مقابل همبستگی بی قید و شرط با اسراییل از اساس سیاست جمهوری فدرال آلمان بود.

همبستگی و مصلحت دولت

کنراد ادناور، نخستین صدراعظم آلمان فدرال سعی کرد تا با اسراییل که در سال 1948 تاسیس شد، رابطه خوبی برقرار کند. او در سال 1953 با دیوید بن گوریون، موسس اسرایل «توافق جبران دوباره» را امضا کرد. در سال 1956 این دو کشور روابط دیپلوماتیک با یکدیگر برقرار کردند. امروز آلمان یکی از نزدیک ترین متحدین اسراییل است.

حتی انگلا مرکل، صدراعظم آلمان امنیت اسراییل را به عنوان مصلحت آلمان اعلام کرد. اما دیری است که شهروندان آلمان دیگر این سیاست را دنبال نمی کنند. اعتبار اسراییل در بین مردم آلمان به طور فزاینده ای کاهش یافته است. چندی پیش مجله آلمانی «شترن» در مورد اسراییل یک همه پرسی انجام داد. 59 درصد از شرکت کنندگان اسراییل را یک کشور «تهاجمی» می دانند که ده درصد بیش از ده سال قبل است. حدود یک سوم آلمانی ها می گویند که اسراییل منافع خود را بدون مراعات وضعیت دیگر کشورها تعقیب می کند. تنها 36 درصد اعلام کردند که نسبت به اسراییل احساسات مثبتی دارند که ده درصد کمتر از گذشته است. 13 درصد از شرکت کنندگان در این همه پرسی می گویند که اسراییل اصلا نباید وجود داشته باشد.

علاقه و انتقاد

تامار عمار- دال در دانشگاه آزاد برلین به تدریس تاریخ اسراییل مشغول است، رشته ای که بین دانشجویان آلمانی طرفداران زیادی دارد.

این خانم در مصاحبه ای با دویچه وله گفت: «دانشجویان آلمانی نسبت به اسراییل بسیار زیاد کنجکاو هستند.... اسراییل برای آلمانی ها کشوری اعجاب انگیز و اسرارآمیز است». به گفته عمار دال پرداختن به موضوع اسراییل برای دانشجویان آلمانی به معنای رویارویی با قصه تعقیب و رنج یهودی ها و به این ترتیب گذشته مشترک آلمانی ها و یهودی ها است. آلمانی ها می خواهند اسراییل را به عنوان یک پروژه ملی دولتی تفسیر کنند که موفقیت آن از بار گناه آلمان می کاهد.

اما پروژه صهیونیستی 70 سال پس از کشتار یهودی ها توسط نازی های آلمان شکست خورده است. به گفته این خانم تاریخدان «اسراییل امنیت باشندگان یهودی و غیریهودی اش را تامین نمی کند». این درک کم کم دارد در آلمان هم جا می افتد: «مردم کم کم متوجه می شوند که سیاست بدون دورنمای اسراییل یک چنین وضعیتی را ایجاد کرده است».

به گفته عمار دال، آلمانی ها احساس می کنند که در مخمصه گیر کرده اند: آنها باید سعی کنند با احساس عمیق گناه کنار بیایند و همزمان در صورت لازم از اسراییل انتقاد کنند.

مار دال به این باور است که با این وجود نمی توان گفت که «رابطه آلمان و اسراییل عادی است.... این "شوا" (کشتار یهودیان) مدت زیادی بین دو کشور قرار خواهد داشت».

قایق های زیر دریایی و یک شعر

به هر حال روابط رسمی آلمان و اسراییل تقریبا 70 سال پس از پایان جنگ جهانی دوم، خوب و پایدار است. مقامات رسمی دو کشور از سال 2008 در فواصل منظم از یک دیگر دیدار می کنند. آلمان در اتحادیه اروپا حافظ منافع اسراییل است. همچنین جمهوری فدرال آلمان به عنوان انتقال دهنده سلاح به اسراییل از احترام و اعتبار زیادی برخوردار است.

نیروی دریایی اسراییل چند هفته پیش چهارمین قایق زیردریایی رده دولفین از محصولات آلمان را دریافت کرد. اسراییل در مجموع شش قایق دریایی اتومی به آلمان سفارش داده بود. ارزش هرکدام از آنها تا به نیم میلیارد دالر می رسد و به این ترتیب گران ترین اسلحه ای است که اسراییل در اختیار دارد. بخشی از هزینه این قایق ها را آلمان به عهده می گیرد که به این ترتیب دو قایق زیر دریایی نخست را به اسراییل هدیه داد و برای ساخت چندین قایق دیگر چند صد هزار یورو کمک کرده بود.

انتقال قایق های زیر دریایی به اسراییل سوژه ای شد برای گونترگراس، شاعر و ادیب آلمانی که نگرانی های خود را درباره کشیدگی های رو به افزایش در خاورمیانه ابراز کرده و از سیاست اسراییل انتقاد کند. این برنده جایزه نوبل در ماه اپریل در چندین روزنامه آلمانی و بین المللی یک شعر نشر کرد که در آن به شدت به اسراییل به دلیل تهدید به حمله به ایران تاخته بود. نشر این شعر خشم و عصبانیت زیادی در پی داشت و حکومت اسراییل ورود گراس به این کشور را ممنوع کرد. ممکن است که این موضع برای یوآخیم گاوک، رییس جمهور آلمان در صورت جلسه گفتگو با اسراییل قرار گرفته باشد.

بتینا مارکس/ مهرنوش انتظاری

ویراستار: عارف فرهمند