رئیس جمهور غنی با "پیام روشن" به امریکا می‌رود

به گفته کاخ سفید، دو رئیس جمهور ایالات متحده و افغانستان قرار است درباره مسائل مختلفی از جمله امنیت، توسعه اقتصادی و حمایت امریکا از پروسه صلح گفتگو کنند. این اولین سفر غنی به واشنگتن پس از انتخابات جنجالی ریاست جمهوری در سال 2014 می باشد.

رئیس جمهور افغانستان و هیئت همراهش قرار است در واشنگتن در "گفتگوی استراتژیک سطح عالی" که به میزبانی جان کری، وزیر خارجه امریکا در کمپ دیوید برپا می شود، شرکت کنند.

اما کارشناسان می گویند که کاهش برنامه ریزی شده نیروهای امریکایی در افغانستان مهمترین موضوع این سفر خواهد بود، در حالی که غنی بر خلاف حامد کرزی علاقمند به کار با واشنگتن دیده می شود، بارها از ایالات متحده خواسته است تا برنامه خروج 10000 سربازش را "باز بینی کند". این سربازان قرار است تا پایان سال 2016 افغانستان را کاملا ترک کنند.

پیشرفت در روابط

سفر اشرف غنی به ایالات متحده در حالی انجام می شود که روابط دو کشور پس از ختم حکومت حامد کرزی در حال بهبود است. مایکل کوگلمن، کارشناس مسائل جنوب آسیا در "مرکز وودرو ویلسون" می گوید: «غنی چیزهایی را می گوید و کارهایی را انجام می دهد که به گوش واشنگتن خوش می خورد. او موافقتنامه دو جانبه امنیتی را امضا کرد در حالی که کرزی از امضای آن سر باز زده بود، او ممنوعیت عملیات های شبانه را که کرزی دستور داده بود، لغو کرد، و او تلاش می کند تا نقش ایالات متحده در پر رنگ تر شود، چیزی که حامد کرزی از آن دوری می کرد».

کوگلمن در ادامه می افزاید: «در واقع، یکی از دلایلی که رئیس جمهور اوباما علاقمند است تا برنامه کاهش نیروها را مورد توجه قرار دهد، این است که او درک کرده روابط دوجانبه در حال بهبود است و غنی کسی است که یقینا می توان با او معامله کرد».

جیسون کمپبل، کارشناس امنیت بین الملل از موسسه "رند" نیز می گوید یکی از اولویت های غنی و عبدالله این نکته خواهد بود که آنان به ایالات متحده اطمینان بدهند ثبات دراز مدت و موفقیت افغانستان به نفع همه است؛ و همچنان اطمینان دهند که آنان توانایی اجرای تغییرات ضروری را دارند. کمپبل می گوید: «غنی و عبدالله می دانند که واشنگتن شرایطی را پیش می کشد وقتی بحث روی میزان کمک های بین المللی به افغانستان و تعهدات دراز مدت جامعه جهانی برای حمایت از این کشور اولویت اساسی باشد».

کاهش سرعت خروج نیروها؟

بر اساس برنامه کنونی خروج نیروها، واشنگتن می خواهد تا پایان سال 2016 نیروهایش را در افغانستان به سطح "عادی" کاهش دهد که بتوانند از سفارت این کشور محافظت کنند. این زمانی خواهد بود که اوباما ریاست جمهوری را ترک کرده است.

اما در طول چند هفته گذشته، جمهوریخواهان در کانگرس و دیگر مقامات امریکایی شک و تردیدهایی را دامن زده اند و می گویند که چنین استراتژی دستاوردهایی را که در 13 سال گذشته در افغانستان به دست آمده اند، با خطر روبرو می کند؛ به ویژه این که تهدید حضور "دولت اسلامی" رو به افزایش است و این اقدام می تواند طالبان را جسورتر کند.

به همین دلیل است که کارشناسان به این باورند که حکومت امریکا احتمالا این طرح را کنار می گذارد. کوگلمن می گوید: «ما باید انتظار داشته باشیم که رئیس جمهور اوباما اعلام کند که نیروهای باقی مانده امریکایی بسیار آهسته تر از آن چه برنامه ریزی شده، خارج می شوند». او می افزاید که در واقع، اگر نه تمام نیروها اما بخش اعظم آن که انتظار می رود تا پایان امسال افغانستان را ترک کنند، احتمالا در سال دیگر نیز می مانند.

این مسئله به طور بالقوه به این معناست که پایگاه های نظامی در قندهار، جلال آباد و بگرام همچنان فعال خواهند ماند. به گفته کمپبل، نیروهای ائتلاف می توانند حضور خود را در مناطق دیگر غیر از کابل نیز همچنان حفظ کنند.

با این همه، این مسئله الزاما به معنای آن نیست که نیروها بعد از سال 2016 نیز در افغانستان باقی می مانند. کوگلمن توضیح می دهد: «رئیس جمهور اوباما در مقطعی از ریاست جمهوری خود به سر می برد که آنچه به عنوان میراث می گذارد، اهمیت دارد. او می خواهد تا این ذهنیت را مستحکم کند که او یک رئیس جمهور ضد جنگ است که تمام نیروهای امریکایی را زیر نظارت خود از افغانستان بیرون کشیده است. اگر او اجازه دهد نیروها بعد از دوران ریاست جمهوری اش باقی بمانند، در واقع به طور موثری این میراث خود را کاهش می دهد».

وضعیت شکننده امنیتی

همزمان سازمان ملل متحد اخیرا گزارش هایی را درباره وضعیت شکننده امنیتی افغانستان منتشر کرده است. در ماه فبروری، هیئت نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) خبر داد که حدود 3700 فرد ملکی در سال گذشته در این کشور کشته شدند. این شمار بالاترین آمار مرگ افراد ملکی از زمان آمارگیری این سازمان در پنج سال پیش بود.

در همین حال، نیکولاس هیسم، رئیس یوناما گفت که تهدید از سوی گروه تروریستی "دولت اسلامی" باید دست کم گرفته نشود. او گفت: «گزارش های اخیر نشان می دهند که "دولت اسلامی" یا داعش، جای پایی برای برای خود در افغانستان ساخته است. ارزیابی یوناما می گوید که حضور این گروه نگران کننده است اما اهمیت داعش به خاطر توانایی ذاتی آن در منطقه نیست، بلکه می تواند به طور بالقوه گروه های پراکنده شورشی را زیر یک پرچم جمع کند».

هرچند حدود 13000 نیروی بین المللی در افغانستان باقی می مانند اما هدف اصلی آنان مشورت و آموزش دادن به نیروهای این کشور، و حمایت محدود از عملیات ضدتروریسم می باشد. به هرحال، این یک نیروی غیر جنگی است که دیگر در افغانستان نمی جنگد. این نیروها به 350 هزار نیروی افغان کمک می کنند تا علیه شورشگری بجنگند.

حمایت گسترده

می توان از وضعیت شکننده امنیتی پی برد که چرا صلح و آشتی با طالبان ارجحیت اصلی اشرف غنی است. این مسئله همچنان روشن می کند که چرا غنی بعد از سفر به پاکستان و چین به ایالات متحده سفر می کند.

در واقع، اجمل عبید عابدی سخنگوی اشرف غنی به دویچه وله گفت که رئیس جمهور «می خواهد پس از رسیدن به توافقاتی در منطقه و دنیای اسلام بر سر این موضوع که ثبات افغانستان برای امنیت منطقه حیاتی است، به واشنگتن سفر کند. ما بسیار شدید کار کردیم تا به این هدف برسیم؛ بنابراین رئیس جمهور با یک پیام روشن به امریکا می رود».

پس از انتخابات ریاست جمهوری، یکی از اولویت های اشرف غنی این بود که روابط دوجانبه افغانستان را با کشورهای کلیدی محکم سازد و بار دیگر پروسه صلح با طالبان را از سر گیرد؛ پروسه ای که حامد کرزی از آن چشم پوشی کرده بود.

کمپبل در این مورد می گوید: «غنی در اولین سفر رسمی اش به پاکستان، این پیام را داد که او می خواهد تا رابطه ای را که به پایین ترین سطح خود در زمان کرزی رسیده بود، بازسازی کند؛ و بر اهمیت همکاری اسلام آباد در گفتگوهای حقیقی صلح با طالبان تاکید کند».

غنی در مورد چین هم رویکرد مشابهی داشته است. چین برای کابل کشور کلیدی دیگری است که مانند پاکستان می تواند سرمایه گذار مهمی در اقتصاد افغانستان و میانجی گفتگو با طالبان باشد. همزمان پیکنگ شریک کلیدی پاکستان نیز محسوب می شود و می تواند نقش سازنده ای در ایجاد و تداوم همکاری پاکستان در گفتگوهای صلح با طالبان داشته باشد.

کمپبل در این مورد می گوید: «از دید غنی، سفر به این دو کشور پیش از دیدار از ایالات متحده راه دیگری برای تاکید بر اهمیت نقش آنان در ثبات و موفقیت افغانستان بود».

طالبان راضی به مذاکره شده اند؟

به نظر می رسد که این تلاش ها نتایج مثبتی را به همراه داشته است. پیکنگ اخیرا گفته است که آمادگی دارد تا از گفتگوهای آشتی توسط کابل با گروه های جنگجوی اسلامگرا حمایت کند؛ و اسلام آباد نیز به نظر می رسد که موضع قاطع تری را علیه بنیادگرایی، به ویژه پس از حمله به یک مکتب در پیشاور اتخاذ کرده است.

با این همه، هنوز معلومات ضد و نقیضی از کابل و طالبان به گوش می رسد. در حالی که حکومت افغانستان با سرعت تمام به سوی آشتی پیش می رود، شورشیان همچنان مردد و مبهم برخورد می کنند.

کوگلمن توضیح می دهد: «برخی از شاخه های طالبان موافق اند تا گفتگوها را پیش ببرند، اما ما هیچ نشانه ای نمی بینیم که رهبری طالبان به شمول ملا عمر کدام علاقمندی نشان داده باشد. و تا این مسئله رخ ندهد، ما نمی توانیم تعهدات طالبان را برای پیگیری صلح معتبر به حساب بیاوریم».

در حالی که تا فصل دیگر جنگ فاصله ای نمانده است، ممکن است اسلام آباد و کابل بار دیگر یکدیگر را متهم کنند که به اندازه کافی برای بر قراری صلح همکاری کار نکرده اند.

علاوه بر این، آن گونه که کمپبل اشاره می کند، در حالی که غنی و عبدالله بر علاقمندی خود بر گفتگوها تاکید می کنند، سطح توافق بین نخبگان سیاسی در کابل و خط قرمزهای مذاکرات همچنان مورد پرسش است. کمپبل می گوید: «در کل، فضای کلی درباره گفتگوها تاکنون مثبت بوده است اما مذاکرات سازنده زمان کار دارد».