"دین صرفاً بهانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای افراط‌گرایی نوجوانان"
۱۳۹۳ مهر ۱, سه‌شنبه
یوخن میولر اسلام شناس آلمانی در مصاحبه با دویچه وله توضیح می‌دهد که چه چیزی محرک این نوجوانان می‌شود.
دویچه وله: از این افرادی که دچار مشکل روانی اند، چه خطراتی امکان پذیر است؟
یوخن میولر: حدس زدن آن مشکل است. مسلماً خطرات بالقوه از سوی آنها وجود دارد و نباید آن را دست کم گرفت. می‌توان تصور کرد که برخی از آنها در سوریه و عراق آموزش جنگی می بینند و احتمالاً برای انجام دادن حملات تروریستی به آلمان سفر می‌کنند. نیروهای امنیتی آلمان باید در این رابطه فعال گردند.
با وجود خطرات احتمالی امنیتی، من این جوانان و نوجوانان را نه تنها به عنوان یک خطر بالقوه می بینم، بلکه آنها را انسان‌های می پندارم که به کمک عاجل نیازمند اند. نگرانی من از این است که این مسأله نادیده گرفته می شود که آنها انسان‌های هستند که به دنبال پاسخ و راهی برای زندگی شان اند. بسیاری از آنها نومید می شوند و بر خیال باطل خود واقف شده و برمی‌گردند. مشکلات آنها پس از بازگشت شان نیز پابرجا باقی می ماند. باید انگیزۀ رفتن آنها به عراق و یا سوریه مد نظر گرفته شود و پس از آن روی این کار صورت گیرد که آنها چگونه بتوانند دوباره در جامعۀ آلمانی مدغم شوند.
دویچه وله: ویدیو های تبلیغاتی "دولت اسلامی" همه هراسناک و بازدارنده اند. چرا توجه جوانان به چنین تصاویر جلب می شود؟
یوخن میولر: جوانان انگیزه های بسیار زیادی دارند. وقتی آنهای را درنظر بگیریم که تا حدی تندرو می‌شوند که برای اِعمال خشونت آماده می شوند و خود برای رفتن به جنگ آمادگی نشان می‌دهند، می‌بینیم که اغلباً مناسبات دشوار خانوادگی دارند. در اکثر موارد دیده شده که بدون پدر بزرگ شده اند. افزون بر آن آنها در جامعه و یا مکتب مشکل دارند، بیکار استند و یا از توجه کاملاً به دور مانده اند. آنها در پی یافتن یک اجتماع برای شان اند، به دنبال تعیین جهت زندگی شان اند و پاسخ های روشن را جست و جو می‌کنند.
من از نسل یازدهم سپتمبر نیز سخن می‌گویم. جوانان این نسل در آلمان در زمانی بزرگ می شوند که اسلام به طور فزاینده مورد سؤال قرار می‌گیرد. آنها باید در این مورد بحث کنند تا موضوع برای شان روشن شود. پس از حملۀ یازدهم سپتمبر، چنین بحث ها در مورد خشونت و تروریسم شدت گرفته است. نوجوانی که ریشۀ مهاجرت دارد، به این ترتیب در جست و جوی هویت اصلی خود می افتد. اما در میان جنگجویان شمار زیادی هم اند که از آیین خود گذشته و به اسلام رو کرده اند.
دویچه وله: آنها پاسخ خود را در کجا می یابند؟
یوخن میولر: چه خانواده ها، چه انجمن ها و یا مساجد، و چه خودم، هیچگونه امکان نزدیکی با این جوانان را نداریم. آنها اکثر اوقات به انترنت رجوع می‌کنند، و از آن طریق در جست و جوی پاسخ می شوند. آنگاه با پاسخ سلفی‌ها بر می‌خورند که صفحات انترنت مملو از آن است. سلفی ها به آنها جواب های ساده و روشن ارایه می‌کنند. جامعه باید محلاتی را ایجاد کند که جوانان در آن مسلماً بتوانند در مورد دین خود به بحث بپردازند، مثلاً در مکتب. اسلام بخشی از آلمان است و بدیهی است که جوانان، چه مذهبی باشند چه نه، جزء آن اند.
دویچه وله: ادارۀ استخبارات آلمان از چند سال به این طرف بر صحنۀ فعالیت سلفی ها در آلمان نظارت می‌کند. این صحنه از فعالیت های کاملاً مسالمت آمیز گرفته تا پیوستن به صفوف تروریستی را در بر می‌گیرد. آیا میان سلفی ها و جهادگرایان در عراق و سوریه رابطه ای وجود دارد؟
یوخن میولر: در لحظه ای که ما در مورد افراط گرایی حرف می زنیم، همواره به همین 6000 سلفی تندرو می اندیشیم. به نظر من بخش اعظم سلفی ها از نگاه ایدئولوژی شستشوی مغزی شده اند و خطری برای دموکراسی و ادراک دموکراتیک به شمار می روند. تنها چند صد تن آنها چنان افرط گرا شده اند که آمادۀ خشونت نیز اند. اینجاست که جامعه باید دست به کار شود - در مکتب، در مراکز فراهم سازی تسهیلات برای جوانان، در آموزش های سیاسی – تا در مورد این خطرات روشنایی انداخته شود و جوانان و نوجوانان از آن آگاه گردند.
دویچه وله: گفته می شود که جوانترین جهادگرا (از آلمان) 13 ساله است. چه مدتی طول می‌کشد که یک نوجوان افراط گرا شود؟
یوخن میولر: این وحشت آور است. من چنین جوانان را با آن جوانانی نیز مقایسه می‌کنم که برای رفع نومیدی و خشم شان سلاح به دست گرفته و بی هدف به هرسو شلیک می‌کنند. گهگاهی ماجراجویی نیز نقش دارد. من در مکتب با شاگردان 13 ساله ای سرو کار دارم که در آستانۀ افراطی شدن قرار دارند. آنها می‌گویند که می‌خواهند پول جیب خرج خود را بیندوزند و به جهاد بروند. افراط گرایی این جوانان زمان متفاوتی را دربر می‌گیرد. برای بعض جوانان مدت بسیار زیاد طول می کشد. در یک جایی با آنها سر صحبت باز می‌گردد و آنها به اجتماعی می پیوندند که در آن بالاخره افراط گرا می شوند. پس از آن آنها در آنجا به طور فزاینده مورد تأیید قرار می‌گیرند و موقف های تندروانه تری اختیار می‌کنند. بالاخره زمانی می‌رسد که آنها تنها به حرف زدن بسنده نکرده و آرزوی عمل کردن را به سر می پرورانند. در تندرو شدن شمار اندکی از جوانان می‌توان دید که اعتقاد مذهبی نقشی نداشته است. بیشتر از همه سرگذشت های خانوادگی، اجتماعی و فردی دلیل اصلی افراطی شدن اند. اعتقاد مذهبی تنها بهانه ای است که با استفاده از نام آن عمل صورت می‌گیرد.
دویچه وله: نظارت بر صفحات انترنتی تویتر، فیس بوک و دیگر شبکه های اجتماعی از سوی ادارۀ استخبارات داخلی آلمان چند ماه پیش سر و صداهای زیادی را سبب شد. اما افراطی شدن از طریق همین شبکه های اجتماعی صورت می‌گیرد. آیا نظارت بر همچو شبکه ها می‌تواند در جلوگیری از افراطی شدن جوانان کمک کند؟
یوخن میولر: نزدیکی به همچو نو جوانان تنها از طریق افرادی ممکن است که در ماحول آنها قرار دارند و تغییرات احتمالی را در وجود آنها احساس می‌کنند. ما باید در رابطه با چنین تغییراتی حساس باشیم و آنگاه کاملاً به صورت انفرادی با این نوجوانان تماس برقرار کنیم و ببینیم که چه کسی می‌تواند در این زمینه مصدر خدمتی شود، مثلاً خواهر نوجوان، مربی تیم فوتبال و یا هم ملا.
یوخن میولر اسلام شناس است. او به عنوان خبرنگار زمان زیادی در کشورهای خاور میانه و خاور نزدیک به سر برده است. او یکی از بنیان گذاران اتحادیۀ "افق دی ای" (ufuq.de) است که مطالب آن فرهنگ جوانان، رسانه ها و آموزش های سیاسی را در جامعه ای که در آن شماری از شهروندان ریشۀ مهاجرت دارند، احتوا می‌کند. میولر در این صفحه اسلام در آلمان، فرهنگ جوانان مسلمان و همچنان مسایل آموزش سیاسی را به بحث می‌گیرد.