حکومت: در عرصه سواد آموزی دست‌آوردی نداریم
۱۳۹۶ شهریور ۱۵, چهارشنبه
زلمی یک مرد افغان است که پس از اشتراک در کورس سوادآموزی، توانسته باسواد شود. او قصه‌های تلخی از دوران بیسوادی دارد زیرا در آن زمان او نمی‌توانست نامه بخواند، آدرس پیدا کند و یا هم چیزی بنویسد.
کورس‌های سوادآموزی این زمینه را برایش فراهم کرد تا آموزش را آغاز کند. او صنف دوازدهم را تمام کرده و حالا تصمیم دارد در یکی از مراکز تحصیلی، تحصیلات عالی‌اش را نیز آغاز کند. زلمی دیگر از بیسوادی رنج نمی‌برد: «برای کسانی که مثل من بی‌سواد بودند این را می‌گویم که در هر سنی هستند، ناامید نشوند. من خودم هم همانگونه بودم اما زمینه مساعد شد و توانستم تعلیم کنم.»
زلمی حالا در یکی از بانک‌های خصوصی در کابل مصروف کار است. او می‌گوید بیسوادی عیب است و آموزش سواد برای هیچ کسی عیب نیست: «هیچ ناامید نباشد، پیش بروند در کورس‌های بیسوادی درس بخوانند تا به یک جای برسند.»
چهار دهه جنگ و ناامنی فرصت‌های سوادآموزی، تعلیم و تحصیل را از بسیاری افغان‌ها گرفته است. شانزده سال پیش و با شکست گروه طالبان، مکتب‌ها بار دیگر به روی کودکان باز شد. در حال حاضر حدود ۹ میلیون کودک به مکتب می‌روند اما با گسترش جنگ، صدها مکتب مسدود شده و کودکان به خصوص دختران شانس مکتب را از دست داده‌اند.
مقام‌ها در حکومت افغانستان می‌پذیرند که نتوانسته‌اند برنامه‌های سوادآموزی را به درستی پیش ببرند. سرور دانش معاون دوم رئیس جمهور غنی روز چهارشنبه در مراسم تجلیل از روز جهانی سواد در کابل گفت: «علی رغم این مدت طولانی و تلاش‌هایی که انجام شده است، اما در عرصه سواد آموزی متاسفانه پیشرفت قابل توجه نداشته‌ایم. ممکن است این ناکامی را به ناامنی و کمبود امکانات اقتصادی توجیه کنیم، اما نمی‌تواند از مسئولیت‌های ما بکاهد.»
مقامات حکومتی به این باورند که در کنار سواد، باید روحیه مدارا، هم‌پذیری، وطن دوستی و دوری از تبعیض یاد داده شود. در غیر آن صورت سواد خود می‌تواند نقش مخرب داشته باشد. آقای دانش در این زمینه گفت: «امروز متاسفانه فضای سیاسی، اجتماعی رسانه‌ای و شبکه‌های مجازی پر است از ادبیات نفرت و حمله و تهاجم علیه همدیگر و ترویج خشونت و نفاق. این در واقعیت همان هدف دشمن است که ما خود به تحقق آن کمک می‌کنیم.»
سواد، کلید توسعه
وزارت معارف افغانستان می‌گوید دلیل اصلی ناتوانی در سواد آموزی، کمبود بودجه است. با آن‌هم معینیت سواد آموزی برنامه‌هایی را در وزارت‌های امنیتی آغاز کرده است تا بتواند سربازان و منسوبان پولیس را با سواد کند.
سردار محمد رحیمی، معین سواد آموزی وزارت معارف در این مراسم گفت طرح جدیدی برای سواد آموزی آماده شده که در صورت تصویب آن، روند سواد آموزی در افغانستان تسریع خواهد شد. این طرح بسیج ملی برای سوادآموزی نام دارد. آقای رحیمی در این مورد گفت: «ما اگر تمرکز ویژه بر برنامه سواد آموزی از طریق بسیج ملی داشته باشیم، اگر گروه هدف را یک میلیون نفر بگیریم، سطح سواد را به هفتاد تا هشتاد درصد که نرخ متوسط منطقه است، رسانده می‌توانیم.»
مقام‌های حکومت به این باورند که اگر توجه بیشتری به سواد آموزی صورت گیرد، ناامنی کمتر شده و وضعیت اقتصادی و اجتماعی نیز بهبود خواهد یافت. چالش بیسوادی در افغانستان سبب شده تا اهمیت آموزش در خانواده‌ها کمتر شود. آگاهان به این باورند که بسیاری پدران و مادران بی‌سواد به آموزش و تحصیل فرزندان شان توجه نمی‌کنند و به آن اهمیت نمی‌دهند.
آگاهان می‌گویند سواد کلید توسعه، پیشرفت، امنیت و جامعه بدون خشونت است ولی به این امر مهم در شانزده سال گذشته توجه چندانی صورت نگرفته است. برخی کودکانی که در روستاهای ناامن زندگی می‌کنند به دلیل نبود مراکز آموزشی در گروه‌های تروریستی جذب می‌شوند و این خود زنجیره ناامنی و فقر را دوامدار می‌سازد.
برای نخستین بار امیر امان الله خان سنگ بنای سواد آموزی را در افغانستان بنا نهاد. این کورس‌ها بنام کورس اکابر یاد می‌شد. اولین صنف‌های درسی در مسجد شاه دو شمشیره کابل آغاز شد و گارد شاهی توانست در چهل جلسه درسی سواد بیاموزند.