حکم اعدام علیه روحانی شیعه در عربستان به خشونت دامن زد
۱۳۹۳ مهر ۲۹, سه‌شنبه
در ولایت شرقی عربستان سعودی نزاع میان حکومت سنی مذهب و اقلیت شیعیان به صورت تهدید آمیزی اوج می‌گیرد. پس از آنکه نمر باقر النمر، روحانی مشهور شیعه مذهب، در هفتۀ گذشته به اعدام محکوم شد، یک درگیری مسلحانه میان پولیس و افراد ناشناس رخ داد. به قول مقامات در این درگیری یک پایپ لاین نفت آتش گرفت. دامنۀ این منازعه از مرز فراتر رفت. در پایان هفتۀ گذشتۀ میلادی در کشور همجوار، عراق، یک ملیشۀ شیعه مذهب مردم را به حمله بر تأسیسات عربستان سعودی فراخواند. اگر عربستان سعودی حکم اعدام شیخ النمر را لغو نکند، باید در انتظار "پیامدهای جدی" آن باشد. از ایران نیز تهدیدهای در رابطه با اعدام احتمالی این روحانی شیعه مذهب شنیده می شود.
مقامات عربستان سعودی این روحانی از شهر قطیف ولایت شرقی کشور را متهم ساخته اند که مردم را به اِعمال خشونت میان فرقه های مذهبی فراخوانده و اعتراض‌ها را سازماندهی کرده است. شیخ النمر همچنان به نافرمانی پادشاه متهم شده است. از همین رو او در هفتۀ گذشته به اعدام محکوم شد. سازمان عفو بین الملل از این حکم شدیداً انتقاد کرد. سعید بومدوحا، معاون عفو بین الملل در امور خاور میانه و شمال افریقا گفت: «جزای اعدام برای شیخ نمر باقر النمر بخشی از یک کمپاین سعودی برای خاموش ساختن هرگونه مفکورۀ انتقادی در برابر حکومت عربستان سعودی است. این کمپاین در مورد کسانی نیز صدق می‌کند که از حقوق شیعیان دفاع می‌کنند».
موارد زیاد تبعیض در برابر اهل تشیع
اهل تشیع در عربستان سعودی حدود 10 تا 15 درصد جامعه را تشکل می‌دهند. خاندان شاهی و مقامات مذهبی در کشور را وهابی های بسیار سختگیر تشکیل می‌دهند. الهام مانع، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه زوریخ سویس و کارشناس حوزۀ خلیج می‌گوید که شیعیان در عربستان سعودی به گونه های مختلفی مورد تبعیض قرار می‌گیرند. به گفتۀ وی برای اقلیت شیعه مذهب در این کشور در عرصه های زیاد شغلی محدودیت وجود دارد. شیعیان در مکاتب نیز با تبعیض روبرو اند.
مانع در صحبتی با دویچه وله گفت:«پلان درسی چنان تهیه شده است که تفسیر یک اسلام وهابی را بازتاب می‌دهد. به این ترتیب به همه کسانی که پیروان این فرقۀ اسلام نیستند، این پیام داده می شود که آنها از اسلام عدول کرده و به جهنم می‌روند. آنها (شیعیان) اجازه ندارند معلم دین و یا تأریخ شوند».
به گفتۀ این دانشمند علوم سیاسی، وقتی پادشاه یک شیعه مذهب را به کمیتۀ مشورتی گماشت، با اعتراض‌های شدید سنی مذهبان روبر شد.
در ولایت شرقی غنی از نفت عربستان سعودی از سه سال به این طرف همهواره آتش خشونت شعله ور می‌گردد. زمانی که "بهار عربی" در سال 2011 بخش های وسیعی از جهان عرب را تکان داد، در این ولایت نیز اعتراض‌هایی صورت گرفت، اما پولیس این اعتراض‌ها را شدیداً سرکوب کرد. در درگیری های خشونت آمیز سال 2012، به اساس معلومات مقامات رسمی، بیشتر از 20 تن به شمول 4 پولیس جان باختند.
النمر که در خطابه هایش تبعیض علیه شیعیان را محکوم می‌کرد، هنگام بازداشت اش در سال 2012 به ضرب گلوله زخمی گردیده بود. مقامات ادعا می‌کردند که او، زمانی که می‌خواست فرار کند و با یک موتر پولیس تصادم کرد، در یک گلوله باری دو طرفه زخمی گردیده است. اما هواداران وی این ادعا را رد کردند. پس از بازداشت النمر هزاران معترض به جاده ها برآمدند.
تأثیر مبهم ایران
ریاض کهواجی، رئیس مؤسسۀ تحقیقات نظامی خاور میانه و خلیج فارس، که مقر آن در دوبی است، عامل این ناآرامی ها را تبعیض در عربستان سعودی نه، بلکه مداخلۀ ایران می پندارد.
او می‌گوید:«پیش از تلاش های ایران برای صدور انقلاب، ناآرامی در آنجا سابقه نداشت. همین‌که انقلاب اسلامی در ایران صورت گرفت، ناآرامی ها بیشتر شد. این یکی از دلایل خراب شدن مناسبات در چند دهۀ گذشته است. پیوسته اتهاماتی وجود دارد که ایران مداخله می‌کند و تلاش می نماید جوامع شیعه مذهب را به عنوان یک وسیله برای افزایش نفوذ خود تحریک کند».
در مورد این که ایران تا چه حدی در قلمرو حاکمیت خانوادۀ سلطنتی عربستان سعودی نفوذ دارد، اختلاف نظر وجود دارد. نیروهای شیعه مذهب که در اپوزیسیون با حکومت عربستان سعودی قرار دارند، یک بدنۀ واحد را نمی سازند.
الهام مانع می‌گوید:«در داخل اقلیت شیعه اختلاف‌ها و جریان های متفاوتی وجود دارد. یکی برای اصلاحات در داخل نظام شاهی عربستان سعودی تلاش می‌کند و جریان دیگر، که همواره وضاحت بیشتر می‌یابد، خواستار جدایی ولایت شرقی است."
به قول الهام مانع، گروه دومی با ایران در آن سوی خلیج فارس تماس دارد. النمر نیز به جدایی ولایت شرقی عربستان سعودی تهدید کرده بود، در صورتی که حکومت آن کشور از پیاده کردن اصلاحات به سود شیعیان خودداری کند.
اگر این روحانی با نفوذ شیعه مذهب واقعاً اعدام گردد، ناآرامی ها شدت خواهد گرفت. به قول کهواجی آنگاه فعالان اهل تشیع در منطقه دستاویزی برای شعله ور ساختن بیشتر اوضاع خواهند داشت. الهام مانع نیز می‌گوید: "اگر این حکم اعدام عملی گردد، اعتراض‌های اپوزیسیون در ولایت شرقی عربستان سعودی بسیار شدت خواهد گرفت."