جنگ علیه داعش در سوریه و عراق به کجا رسیده است؟

دو سال شهر فلوجه در غرب بغداد تحت کنترول گروه تروریستی "دولت اسلامی" بود. در پایان ماه جون حکومت عراق دستیابی به موفقیت نظامی اش را اعلام کرد: اردوی عراق فلوجه را از دست "دولت اسلامی" آزاد کرده و این شهر دوباره تحت کنترول حکومت قرار گرفت.

تصرف دوباره فلوجه از جمله پیروزی های بزرگ نظامی اردوی عراق در ماه های اخیر به حساب می آید. از ماه مارچ اردوی عراق تلاش ها برای تصرف دوباره شهر موصل را نیر شروع کرده است. همچنین شهرها و مناطق کوچک دیگر نیز از کنترول این گروه خارج گردیده اند. اگرچه حملات انتحاری و بمبگذاری ها موانعی بر سر راه عملیات های اردوی عراق بود، اما در نهایت اردوی عراق به پیشرفت های نظامی نایل آمد. گفته می شود که فعلاَ شهر موصل از همه جوانب تحت محاصره و کنترول حکومت عراق قرار دارد.

یواخیم روکر، نماینده دایمی جمهوری فدرال آلمان در سازمان ملل متحد، در اوایل این هفته بعد از سفرش به عراق گفت که با این حال، درگیری های ماه های اخیر برای آزاد ساختن دومین شهر بزرگ عراق باعث گردید که صدها هزار نفر، شاید حتی بیش از یک میلیون عراقی مجبور به فرار گردند.

"یک عمل مجرمانه"

در سوریه نیز جهادیست ها در حال عقب نشینی هستند. با وجودی که در ماه مارچ رهبر نظامی گروه تروریستی "دولت اسلامی" ابو عمر شیشانی در سوریه به قتل رسید، اما با آن هم جنگ ها با تمام شدت هنوز ادامه دارند و مردم ملکی به طور گسترده از این ناحیه متاثر اند. از چند هفته به این طرف، اردوی سوریه شهر شمالی حلب را که تحت کنترول گروه تروریستی "دولت اسلامی" قرار دارد، شدیدا مورد حملات تهاجمی قرار داده است. در این حملات مردم بیگناه ملکی اصلا در نظر گرفته نمی شوند. حتی مناطق مسکونی و شفاخانه ها نیز مورد بمباران قرار می گیرند. "دیدبان حقوق بشر سوریه" مستقر در لندن گزارش داده است که تنها روز یک شنبه شش نفر کشته شده اند. برت مک گورک، نماینده ایالات متحده در ائتلاف ضد "دولت اسلامی"، حمله نیروی هوایی سوریه بالای حلب را یک "عمل مجرمانه" توصیف کرده است. به طور خاص، او از پرتاب بمب های بشکه ای در مناطق مسکونی شدیدا انتقاد کرده است. او هشدار داده است در صورتی که حکومت سوریه به این حملات اش ادامه بدهد، زمینه را برای سازمان های تروریستی جدید آماده می سازد.

ائتلاف بین المللی ضد "دولت اسلامی" که روز چهارشنبه در واشنگتن جلسه دارد، باید روی این مسایل بحث کند. این ائتلاف که متشکل از ترکیه، کشورهای بزرگ غربی و چند کشور عربی می باشد، تا حال رهبری عراق را حمایت کرده است و همچنین حملات هوایی در سوریه انجام داده است. اما این ائتلاف تا حال طرفدار اتحاد با رژیم اسد نبوده است. با این حال، روابط اش را با ائتلاف روسیه – سوریه حفظ کرده است. هدف این ائتلاف مبارزه با "تروریسم" است. حکومت سوریه تمام گروه های مخالف را «تروریسم» می خواند، حتی کسانی که دست به اقدامات صلح آمیز می زنند.

اختلافات سیاسی

این دو ائتلاف تا حال تفاوت های شدید به خصوص با توجه به اهداف سیاسی شان داشته اند: حینی که ائتلاف زیر رهبری ایالات متحده امریکا استعفای رئیس جمهور بشار الاسد را به عنوان یک پیش شرط اساسی برای برقراری صالح در سوریه می بیند، ائتلاف روسیه - سوریه نمی خواهد از این مسأله صحبت کند.

شتفان روزینی متخصص شرق میانه می گوید در حال حاضر این دو ائتلاف باید بیشتر روی نگرانی های مشترک تمرکز کنند که "شامل مبارزه مشترک نه تنها علیه دولت اسلامی، بلکه در برابر جبهه النصره نیز می شود و علاوه بر این، هر دو می خواهند تا اندازه ممکن دولت سوریه پابرجا بماند تا از فروپاشی دولت جلوگیری گردد. چنانکه در عراق و افغانستان رخ داد. چون در آن صورت فضاهای جدیدی برای جهادگرایان ایجاد خواهد گردید."

روزینی در ادامه می گوید که دولت سوریه تحت رهبری حکومت اسد تداوم خواهد یافت. پس از پنج سال جنگ، به ویژه کشورهای غربی به طور فزاینده تمایل به سازش با حکومت اسد دارند. تا کنون، آنها همیشه تاکید کرده اند که مردم سوریه باید قادر به تصمیم گیری در مورد آینده شان باشند. او در ادامه می گوید: «اما مردم سوریه وجود ندارند. به همین دلیل نمی توان به این مسأله مراجعه کرد. در نهایت باید مذاکرات واقعی با ایران، روسیه، عربستان سعودی و ترکیه برای رسیدن به یک راه حل مشترک صورت بگیرد.»

مشروعیت اشتباه

لینا خطیب تحلیلگر سیاسی از لندن می گوید که باید عمل گرایی جدید غرب به یک تغییر جهت سیاسی بیانجامد، که برخی از خطرات را با خود خواهد داشت. هر دو دولت، سوریه و عراق نه تنها روی اردو حساب می کنند بلکه با شبه نظامیان هر دو فرقه عمده مذهبی، یعنی سنی و شیعه، در تماس اند. آنها با این نوع برخورد می خواهند از طریق مردم این تصور سیاسی را ایجاد کنند که مشروعیت دارند. اما این امر قابل اعتبار نیست، زیرا شبه نظامیان هر دو کشور در درجه اول دنبال اهداف خود شان اند. خطیب در ادامه می گوید: «شبه نظامیان در هر دو کشور یعنی هم در عراق و هم در سوریه، می توانند برای تضعیف دولت تلاش کنند، به طوری که آنها خودشان قوی باقی بمانند. اگر بغداد و دمشق به پیروزی های کوچکتر دست یافته اند، ممکن است فردا با یک بحران بزرگ مشروعیت مواجه گردند.»

خطیب در ادامه همچنان می گوید که گروه تروریستی "دولت اسلامی" احتمالاً شکست داده خواهد شد، اما مشکل اصلی که جهادگرایان اند و بسیار هوشمندانه عمل می کنند، در هر دو کشور باقی خواهد ماند.