تیرگی در روابط امریکا و پاکستان؛ فرصتی برای هند؟

باراک اوباما، رییس جمهور امریکا قول داد که ایالات متحده همکاری اش را با پاکستان ادامه خواهد داد، و پاکستان را شریک ضروری در جنگ علیه القاعده و متحدین آن، به شمول طالبان افغان، قلمداد کرد.

اما کشته شدن اسامه بن لادن، شک های فراوانی پیرامون تداوم رابطه امریکا و پاکستان، و پایان دادن به دخالت نظامی امریکا در منطقه، ایجاد کرده است؛ که این ممکن است توجه امریکا را به سوی دهلی نو، به عنوان وزنه سنگین سیاسی و اقتصادی منطقه، بچرخاند.

کارل ایندرفورت، همکار سابق وزارت خارجه امریکا در امور آسیای جنوبی می گوید: "این مساله تشویق می کند تا امریکا و هند همکاری نزدیک تر و تبادل معلومات استخباراتی داشته باشند؛ و همچنین، امریکا راه هایی برای کار کردن با هند در ارتباط با مسایل ثبات منطقه یی پیدا کند».

هند و پاکستان از سال 1947 تاکنون سه بار با یکدیگر جنگیده اند و این دو کشور رقیب مجهز به سلاح اتومی شدیدا به یکدیگر مشکوک هستند، علی رغم این که تلاش شکننده یی از سوی من موهان سینگهـ، نخست وزیر هند برای بهبود وضعیت شکل گرفته است.

هند بارها مورد حمله جنگجویان مسلح قرار گرفته است؛ به ویژه در سال 2008 که جنگجویان تندرو به شهر بمبئی حمله کردند. هند هراس دارد که مبادا خروج شتابزده امریکا از افغانستان فرصتی را برای قدرت گرفتن پاکستان مهیا کند و به گروه های افراطی مجال فعالیت دهد.

هند همچنین از آنچه که فشار ناکافی امریکا بر پاکستان برای به دست آوری معلومات استخباراتی می خواند، ناامید بوده است. گمان می رود که این فشار پس از مرگ بن لادن در 65 کیلومتری پایتخت پاکستان، افزایش یابد.

جورج پرکویچ، مدیر برنامه سیاست های اتومی در بنیاد کارنگی برای صلح بین الملل، می گوید: «مرگ اسامه بن لادن منشور ایالات متحده امریکا را در قبال پاکستان تغییر نخواهد داد».

او گفت: «این مساله به واشنگتن این را می فهماند که امریکا قدرت نفوذ بیشتری دارد، و یا باید داشته باشد، تا سازمان های امنیتی پاکستان را فشار بدهد که از تروریست ها بگذرند...(اما) این مساله احتمالا بسیار خوشبینانه است».

مادامی که روابط امریکا با پاکستان بیشتر بر محور مسایل امنیتی و جنگ در افغانستان می چرخد، امریکا با هند روابط گسترده تر و تضمین شده تری دارد. این دو کشور سالانه حدود 50 میلیارد دالر روابط تجارتی با یک دیگر دارند. امریکا و هند همچنین نگران گسترش روابط پاکستان با چین می باشند که این ممکن است هند و امریکا را به هم نزدیک تر کند.

پرسش بزرگ

کاخ سفید قول داده است که به پاکستان فشار وارد می کند تا بداند که آیا کسی در درون دولت، سازمان استخبارات پاکستان یا ارتش، به بن لادن کمک کرده بود تا مدت طولانی در پاکستان زندگی کند؟ این پرسش در کانگرس امریکا نیز مطرح گردیده، و خواسته شده است که در مورد کمک های اقتصادی به پاکستان تجدید نظر صورت بگیرد.

مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفت: «نگرانی ها افزایش یافته است، نگرانی های قانونی کانگرس درباره بن لادن و جایی که او پیدا شد».

تحلیلگران می گویند که این مساله ممکن است باعث یک چرخش در روابط امریکا و پاکستان شود، به ویژه این که اگر ثابت شود نیروهای نظامی و استخباراتی پاکستان با گروه های افراطی ارتباط دارند، گروه هایی مانند طالبان و لشکر طیبه که هند آن ها را عاملین حمله به بمبئی و کشته شدن 166 نفر می داند.

ریچارد هاس، رییس شورای روابط خارجی به یک کمیته سنای امریکا گفته است: «اگر این مساله به نوعی از گفتگو بین اسلام آباد و واشنگتن بیانجامد، (یعنی) به تغییرات در سیاست در قبال پاکستان، آن وقت من فکر می کنم که عواقب بزرگی خواهد داشت».

بسیاری از تحلیلگران اما کشیدگی بین امریکا و پاکستان را به مسایلی همچون حملات هواپیماهای بی سرنشین امریکایی به مناطق قبایلی، و زندانی کردن یک مامور قراردادی سازمان استخبارات امریکا، ارتباط می دهند.

دان مارکی، یک کارشناس مسایل جنوب آسیا در شورای روابط خارجی، می گوید که هر دو کشور امریکا و هند باید مراقب اظهار نظرات خود باشند که باعث اصطکاک بیشتر با پاکستان نشود.

او می گوید: «در شرایط کنونی ما باید قاطع، و به نحوی در رفتارمان با نظامی ها و رهبران سازمان استخبارات پاکستان سختگیر باشیم، اما ما نباید به سادگی آنها را در یک گوشه تنگنا قرار بدهیم که هیچ گزینه یی نداشته باشند».

با این همه، توانایی هند از بهره جویی از کشیدگی بین امریکا و پاکستان نیز محدود خواهد بود. روابط امریکا و هند خیلی نرم تر از رابطه آنها با پاکستان می باشد. محدودیت رابطه امریکا و هند وقتی روشن شد که ماه گذشته هند پیشنهاد 11 میلیاردی شرکت های امریکایی را در معامله جنگنده های جت رد کرد، هرچند که اوباما سال گذشته در این مورد لابی کرده بود.

استفن کوهن، یک کارشناس مسایل هند در موسسه بروکینگز می گوید که هند و ایالات متحده تقریبا روابط شان را افزایش داده اند، اما هر دو کشور توجه شان را به اهداف دراز مدت درباره ثبات در افغانستان و پاکستان متمرکز کرده اند.

او می گوید: «مقام های ارشد هند از عذابی که بر سر پاکستان آمده خوشنود نمی شوند. (چرا که آنها) می دانند که اگر خانه پاکستانی ها در آتش بسوزد، جرقه هایش بر فراز هند خواهد رسید».

رویترز / عاصف حسینی

ویراستار: عارف فرهمند