تنش هند و پاکستان چه تاثیری بر پروسه صلح افغانستان دارد؟
۱۳۹۷ اسفند ۸, چهارشنبه
افغانستان به دلیل همسایگی با پاکستان و مناسبات گسترده‌ای که با هندوستان دارد، از تنش میان اسلام آباد و دهلی جدید متاثر می‌شود. اولین پیامد تنش بین هند و پاکستان این است که با مسدود شدن حریم هوایی پاکستان، ترافیک هوایی میان افغانستان و هندوستان از طریق فضای پاکستان به تعلیق درآمد.
اداره هوانوردی ملکی افغانستان بعد از ظهر روز چهارشنبه با نشر اعلامیه ای گفته است که فضای پاکستان امروز برای پروازهای عبوری مسدود است. این اداره از تمام شرکت‌های هواپیمایی خواست است تا زمانی که پاکستان اجازه ندهد، از فضای پاکستان پرواز نکنند.
تاثیر بر گفتگوهای صلح
شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان گفته است حمله هند بر پاکستان بر روند صلح افغانستان تاثیر منفی خواهد گذاشت. فعلاَ مقام‌های امریکایی و نمایندگان طالبان در قطر مصروف مذاکرات در مورد حل جنگ افغانستان از طریق سیاسی اند.
موسی فریور، استاد علوم سیاسی در دانشگاه کابل به دویچه وله گفت معنای این سخن وزیر خارجه پاکستان، تسلط آن کشور بر گروه طالبان است: «یکی از تعبیرهای این حرف این است که خانواده اکثر مخالفان مسلح دولت در آن طرف خط دیورند زندگی می‌کنند و تحت تاثیر حکومت و آی اس آی پاکستان قرار دارند.»
فریور می‌گوید پاکستان می‌تواند بر رهبران طالبان فشار آورد تا گفتگوهای کنونی صلح را متوقف کنند و از این طریق ایالات متحده امریکا را وادار سازد تا برای پایان دادن به حملات هند، بر آن کشور فشار وارد کند.
جیلانی زواک، روزنامه نگار و آگاه مسایل سیاسی می‌گوید پاکستان می‌خواهد از مذاکرات صلح افغانستان به عنوان ابزار فشار علیه هند استفاده کند: «پاکستان کوشش می‌کند امریکا را مجبور سازد تا در این تنش امریکا از پاکستان حمایت کند. ابزار پاکستان همکاری در پروسه صلح است.»
زواک می‌افزاید: «نه تنها امریکا، بلکه هیچ کشوری دیگری حمله هند بر پاکستان را تقبیح نکرده است. تاثیر دیگری ندارد و من فکر نمی‌کنم که کشمکش هند و پاکستان بر پروسه صلح افغانستان تاثیر داشته باشد.»
با آغاز مذاکرات امریکا و طالبان، وزیر خارجه پاکستان آن را «موفقیت دیپلوماسی پاکستان» خواند. زلمی خلیلزاد نیز از مقامات پاکستانی برای تسهیل پروسه صلح افغانستان قدردانی کرده است.
رحیم الله یوسفزی، خبرنگار در ایالت خیبر پشتونخوا پاکستان به دویچه وله گفت که در مذاکرات بین امریکا و طالبان پیشرفت‌هایی به وجود آمده و پاکستان در آن نقش داشته است؛ ولی او به این نظر است که تنش بین هند و پاکستان منجر به توقف مذاکرات نخواهد شد.
تشدید جنگ نیابتی
در سال‌های اخیر وقتی افغانستان تلاش کرده تا حمایت پاکستان را برای صلح به دست آورد، مقامات پاکستانی خواهان کمرنگ شدن حضور هند در افغانستان شده‌اند. فعالیت قونسلگری‌های هند در قندهار و جلال آباد همواره با انتقاد پاکستان مواجه شده است.
اکرم عارفی، استاد دانشگاه و آگاه روابط بین الملل در مورد احتمال تداوم تنش میان هند و پاکستان و تاثیرات آن بر افغانستان می‌گوید: «پاکستان ممکن است اهداف هندی را در داخل افغانستان مورد حمله قرار دهد و این ممکن است که بر گفتگوهای صلح روابط منفی بگذارد.»
به گفته آقای عارفی، افغانستان در هفده سال گذشته نیز شاهد جنگ‌های نیابتی بوده و پاکستان بارها بر سفارت هند و برخی دیگر از مراکز هندی‌ها در کابل حمله کرده است. او می‌گوید پس از حملات هند در پاکستان، احتمالا پاکستان دست به انتقام‌گیری در داخل افغانستان خواهد زد.
در حالی که پاکستان متهم به حمایت از گروه طالبان و دادن پایگاه به این گروه است، هند تلاش دارد تا با تمویل پروژه‌های بازسازی در افغانستان، روابط نزدیکی با حکومت کابل داشته باشد.
افغانستان و پاکستان در چهار سال اخیر روابط خوبی نداشته‌اند. پس از آن‌که تلاش‌های رئیس جمهور غنی برای وادار کردن پاکستان به حمایت از روند صلح افغانستان با شکست مواجه شد، روابط بین حکومت‌های دو کشور تنش آلود بوده است. رئیس جمهور غنی گفته است که پاکستان جنگ «اعلام ناشده» را علیه افغانستان به پیش می‌برد.
ح. همراز/ کابل