ترامپ یا هریس؛ انتخاب سرنوشت ساز برای خاورمیانه نیز

انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا سه شنبه ۵ نوامبر ۲۰۲۴ برگزار می‌شود. تقریباً هیچ منطقه ای در جهان بیشتر از خاور میانه تأثیر نتیجه این انتخابات را به طور مستقیم احساس نخواهد کرد: از زمان حمله تروریستی حماس به اسرائیل در ۷ اکتوبر ۲۰۲۳، سراسر این این منطقه در یک چرخه خشونت قرار گرفته است. ایالات متحده امریکا به عنوان نزدیکترین متحد اسرائیل، تأثیر جئوپولیتیک زیادی بر تحولات بعدی در این منطقه دارد.

انتخاب کامالا هریس نامزد دموکرات ها به عنوان جانشین جو بایدن، و یا بازگشت دوباره دونالد ترامپ جمهوریخواه پس از چهار سال به کاخ سفید، برای خاورمیانه اهمیت زیادی دارد.

صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!

ترامپ به عنوان متحد اسرائیل

ترامپ در شبکه اجتماعی خودش «تروث سوشیال» خود را «رئیس جمهور شدیدترین طرفدار اسرائیل در طول تاریخ ایالات متحده» عنوان کرده است. او در سال ۲۰۱۸، به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، واقعاً بسیاری از آرزوهای دیرینه اسرائیل را برآورده ساخت، مثلاً سفارت ایالات متحده را از تل ابیب به بیت المقدس یا اورشلیم منتقل کرد. بقیه کشورها، از جمله آلمان، با اشاره به وضعیت حل ناشده بیت المقدس شرقی بر اساس قوانین بین المللی، تا حال از انجام این کار خودداری کرده اند.

همچنان ایالات متحده امریکا از ماه مارچ ۲۰۱۹ به این طرف بلندی های جولان متعلق به سوریه را، که اسرائیل آن را به قلمرو خود ضمیمه کرده است، به عنوان سرزمین اسرائیل به رسمیت شناخت. اندکی پس از آن، جرد کوشنر، داماد ترامپ و فرستاده ویژه وی برای خاور میانه، طرح صلحی را ارائه کرد که یک طرفه و به ضرر فلسطینیان پنداشته شد.

ترامپ ضمناً پرداخت ها به «آژانس امدادرسانی و کاریابی ملل متحد برای آورگان فلسطینی» (اونروا) را به شدت کاهش داد و ورود شهروندان چندین کشور مسلمان به ایالات متحده را دشوارتر ساخت. بالاخره در خزان سال ۲۰۲۰، ایالات متحده امریکا در «پیمان ابراهیم» میانجیگری کرد. این پیمان مجموعه ای از معاهداتی است که در آن اسرائیل، بیشتر از ۷۰ سال پس از تأسیس خود، روابط دیپلوماتیک خود را با چندین کشور عربی و شمال افریقا عادی ساخت.

آیا این خط مشی در صورت پیروزی جمهوری خواهان ادامه خواهد داشت؟

پیتر لینتل، کارشناس خاورمیانه در انجمن علم و سیاست، که عمدتاً از پول مالیه دهندگان آلمانی تمویل می شود، می گوید: «ترامپ مطمئناً به نزدیکی با اسرائیل ادامه خواهد داد.» به تصور وی تمام طرح‌ها برای پایان دادن به جنگ تا حد زیادی به نفع اسرائیل خواهد بود.

لینتل همزمان از هشدار ترامپ به بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل یادآوری کرد، که در ماه اپریل امسال خواستار پایان سریع جنگ غزه شد و استدلال کرد که با توجه به تصاویر رنج مردم ملکی، اسرائیل «شکست در جنگ افکار عمومی» را متحمل خواهد شد.

لینتل در مصاحبه ای با دویچه وله گفت که به همین دلیل این احتمال وجود دارد که «این جنگ یک بار سنگین بر دوش ترامپ خواهد بود و از همین رو او فشار بیشتری بر نتانیاهو وارد می کند، نسبت به آنچه بایدن در چند ماه اخیر انجام داده است.»

هریس تحت فشار قرار دارد

جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، بارها تلاش کرد نتانیاهو را از عملیات نظامی، مثلاً حمله زمینی به رفح در نوار غزه، منصرف کند، اما موفق نشد. ایالات متحده امریکا در ماه مارچ سال روان یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در مورد آتش بس را وتو نکرد، برعکس آنچه معمولاً در مورد طرح های انتقادی از اسرائیل موضعگیری می کرد.

جولین بارنز-دیسی، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا»، که با اعانه‌ها تمویل می شود، به این باور است که بایدن به این ترتیب وسیله فشار (بر اسرائیل) را در دست داشت، اما نمی خواست از آن استفاده کند.

بارنز-دیسی در صحبتی با دویچه وله گفت: «سؤال اینست که آیا کامالا هریس تصمیم خواهد گرفت که زمان آن فرا رسیده تا ایالات متحده امریکا نفوذ سیاسی خود بر اسرائیل را اعمال کند و این کشور را به سمت یک آتش بس سوق بدهد؟ آیا [در صورت پیروزی هریس] ایالات متحده امریکا در آینده کمک های نظامی خود را، که برای اسرائیل بسیار مهم است، مشروط به آتش بس خواهد کرد.»

بارنز-دیسی اما انتظار یک چرخش ۱۸۰ درجه یی از بایدن به هریس را ندارد.

هریس در سخنرانی هایش تا کنون خود را میانه رو نشان داده است، چنانچه او از یک سو بر حق اسرائیل برای دفاع از خود تأکید کرده و همزمان از کشته شدن «بیش از حد» افراد ملکی ابراز تأسف کرد. هریس خواستار کاهش تنش ها و یک آتش بس در نوار غزه و همچنان لبنان شد.

پیتر لینتل می گوید: «کامالا هریس در موقعیت دشواری قرار دارد.» او می افزاید: «در مورد ترامپ واضح است: او با سیاست جانبدارانه خود از اسرائیل، رأی دهندگان همیشگی جمهوریخواه را از دست نمی دهد، اما در مورد هریس وضعیت کمی متفاوت است، زیرا او شاید رأی دهندگان طرفدار اسرائیل خود را از دست بدهد.»

به گفته لینتل، از سوی دیگر هریس رأی دهندگانی هم دارد که به شدت از اسرائیل انتقاد می کنند و شاید آنها را به ترامپ نبازد، اما احتمالاً آنها را به اردوگاه غیررأی دهندگان ببازد: «و همه اینها طبعاً موقعیت های اند که برای این انتخابات ریاست جمهوری سرنوشت ساز بوده و او (هریس) در مورد آنها موضعگیری نسبتاً کمتری دارد.»

محمد السطوحی، تحلیلگر مقیم ایالات متحده امریکا، نیز معتقد است که تلاش های بایدن برای تنش زدایی تا کنون ناموفق بوده و این می تواند برای هریس مشکل ساز باشد. او در صحبتی با دویچه وله گفت: «در حالی که درگیری به طرف شمال به لبنان گسترش می یابد، و با توجه به تنش های بزرگ با ایران، و ترس از افزایش خطر یک جنگ منطقه یی، حمایت از هریس در میان اعراب و مسلمانان امریکایی، به ویژه در ایالت چرخشی مشیگان در حال کاهش است.»

ایالت های چرخشی (Swing states) به آن ایالت‌های گفته می‌شود که در آن‌ها گاهی دموکرات‌ها و گاهی جمهوری‌خواهان پیروز می‌شوند. نامزدان در کارزار انتخاباتی خود بیشتر به همین ایالت‌ها تمرکز می‌کنند، چون این ایالت‌ها نقش تعیین‌کننده در نتیجه انتخابات دارند.

ترس از رویارویی با ایران

ایران در آشفتگی کنونی خاورمیانه نقش مرکزی دارد: تهران در سال روان میلادی نه تنها برای اولین بار دشمن سرسخت خود اسرائیل را مستقیماً هدف حمله قرار داد، بلکه از بازیگران ضد اسرائیلی مانند حزب‌الله لبنان، حماس در نوار غزه و حوثی های یمن نیز حمایت می کند. برنامه هسته یی ایران یک تهدید اضافی است، که پس از خروج ترامپ از معاهده برجام در سال ۲۰۱۸، حالا از سر گرفته شده است. این معاهده در زمان ریاست جمهوری بارک اوباما، در ازای لغو تعزیرات علیه ایران، عقد شده بود.

ترامپ حتی در زمان ریاست جمهوری خود استراتیژی فشار اعظمی بر ایران را دنبال می کرد تا این کشور را به ترک فعالیت های خصمانه از جمله علیه ایالات متحده امریکا وادار سازد. او بدین منظور تعزیرات شدید اقتصادی را علیه تهران اعمال کرد و در آغاز سال ۲۰۲۰ دستور حمله هدفمند هواپیمای بدون سرنشین را برای کشتن قاسم سلیمانی، جنرال ارشد ایرانی صادر کرد.

جیمز دیوید ونس، نامزد معاونیت ترامپ در انتخابات پیشرو، در جریان مبارزات انتخاباتی از این اقدام ستایش کرد: «برای وارد کردن یک ضربه به ایرانی ها، باید آنها را محکم کوبید.»

آیا پیروزی جمهوریخواهان در انتخابات می تواند به رویارویی مستقیم نظامی با ایران منجر شود؟

پیتر لینتل، می گوید: «من شک دارم که این واقعاً آرزوی ترامپ باشد. شاید حملات انفرادی هوایی صورت بگیرد، شاید او (ترامپ) بیشتر از حملات نظامی و عملیات استخباراتی اسرائیل حمایت کند. اما من فکر می کنم که او از وارد شدن به یک جنگ تمام عیار با اشتراک سربازان امریکایی خودداری خواهد کرد.»

جولین بارنز-دیسی نیز به این باور است که حمایت یا مشارکت در حملات هوایی اسرائیل، بدون اعزام قطعات امریکای به ایران، وجود خواهد داشت. به قول وی، ترامپ افزون بر آن فشار اقتصادی بر ایران را افزایش خواهد داد.

بارنز-دیسی می گوید: «تعزیرات ایالات متحده (علیه ایران) اینبار با شدت بیشتری اعمال خواهد شد تا اطمینان حاصل گردد که ایران دیگر جایی برای تجارت نفت ندارد. ترامپ با ترکیبی از فشار های سیاسی، اقتصادی و نظامی، ایران را به سازش های گسترده مجبور خواهد ساخت.»

کامالا هریس گفته است که یکی از «بالاترین اولویت های» او «اینست که ایران هرگز توانایی های یک قدرت هسته یی را بدست نیاورد». هریس در سال ۲۰۱۹ خواستار احیای توافقات هسته یی (برجام) شد، اما از آن زمان به بعد این خواست خود را تکرار نکرده و تا هنوز هم توضیح نداده است که چگونه می خواهد به هدف خود در برابر تهران برسد.

فلسطینی ها چگونه درنظر گرفته خواهند شد؟

در مبارزه برای ایجاد ثبات در خاورمیانه، رئیس جمهور بعدی ایالات متحده امریکا، چه ترامپ باشد چه هریس، عربستان سعودی را به عنوان مهمترین قدرت میانی حوزه خلیج فارس در نظر خواهد گرفت. عربستان سعودی آخرین کشور باقی مانده در نزدیکی اسرائیل است که رسماً این کشور را به رسمیت نمی شناسد.

برای ترامپ پادشاهی عربستان سعودی در «پیمان ابراهیم» نقش ارزنده ای داشت، و بایدن نیز برای عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل تلاش های فشرده ای انجام داد. حالا احتمالاً هر دو نامزد ریاست جمهوری همچنان به این موضوع علاقه زیادی دارند. اما پیش شرط ریاض اینست که ابتدا باید گام های جدی برای تشکیل یک کشور فلسطینی برداشته شود.

مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!

دموکرات های ایالات متحده امریکا به وضاحت طرفدار یک راه حل دو دولت اند و شهرک سازی های اسرائیل در کرانه باختری رود اردن را، که نقض کننده قوانین بین المللی است، محکوم می کنند، چنانچه در دوران بایدن، برخی از شهرک نشین‌های یهودی در فهرست تحریم ها قرار گرفتند. این یک تفاوت بنیادی با ترامپ است که از نظر ایدئولوژیک به حکومت راستگرا و مذهبی نتانیاهو نزدیکتر است، حکومتی که راه حل دو دولت را به شدت رد می کند.

جولین بارنز-دیسی می گوید: «تیم هریس می داند که به یک توافق سیاسی با فلسطینی ها نیاز دارد تا به تشریک بیشتر اسرائیل نایل گردد - بر عکس اردوگاه ترامپ، که در نهایت به این باور است که تشریک اسرائیل را می تواند به قیمت فلسطینی ها بدست بیاورد.»