ترامپ وعده‌های خود به اسرائیل را عملی خواهد کرد؟

دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا می پندارد که می تواند مسایل را با زیرکی مدیریت کند. او در این ارتباط ممکن است در برابر مشکلاتی که دیپلومات ها در خاور میانه و قبل از همه در اسرائیل انتظار دارند، به ویژه با چالش هایی مواجه شود. به این دلیل قابل تعجب نیست که او بلافاصله در تنگنای حساس سیاست خاورمیانه پا بگذارد.

ترامپ پیش از نخستین دیدار از اسرائیل به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده امریکا دو وعده کرده بود: بیت المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت می شناسد و جریان مذاکرات صلح را بار دیگر راه اندازی می کند.

در این سفر یک موضوع سومی نیز افزوده می شود که او به ندرت می تواند با رضایت خاطر به آن مشغول شود: رفتار ناسنجیده با اطلاعات سری. خیلی کم احتمال دارد که در اختیار قرار دادن احتمالاً منابع سری اسرائیلی به وزیر خارجه روسیه در آجندای مذاکرات رسمی ترامپ با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل قرار داشته باشد. همزمان اما غیرمعمول خواهد بود، اگر این پیش آمد بسیار نامطبوع میان آنها مطرح نشود.

بحث درباره بیت المقدس به عنوان پایتحت اسرائیل

ترامپ در زمان مبارزات انتخاباتی مکرراً توضیح داده بود که می خواهد سفارت ایالات متحده را در اسرائیل از تل ابیب به بیت المقدس انتقال می دهد. اما یک چنین تقاضای غیر قابل پذیرش را فلسطینی ها رد می کنند که به نوبه خود بیت المقدس را به  عنوان پایتخت آینده یک دولت فلسطینی می نگرند. این دیدگاهی است که اردن و نیز دیگر دولت های عربی از آن حمایت می کنند.

از سال  ۱۹۹۵ به این سو، همه رؤسای جمهور ایالات متحده امریکا در مورد این مساله، یک تصمیم غیر معمول اتخاذ کردند. در آن سال کانگرس این کشور خطی مشی را تصویب کرد که براساس آن ایالات متحده امریکا بیت المقدس را به عنوان پایتخت آینده اسرائیل به رسمیت می شناسد و نیز سفارت اش را به آنجا انتقال می دهد.

واکنش معمول تا هنوز در برابر این فیصله چنین بوده است که اسکان مجدد نظر به دلایل امنیتی مرتباً به تاخیر انداخته شود. در این میان به نظر می رسد که ترامپ نیز از چنین مشی پیروی خواهد کرد. میشل دن مدیر برنامه خاور میانه در بنیاد کارنگی در امور صلح بین المللی در این باره می گوید: "اکثر مردم فکر می کنند این که ترامپ وعده کرده است که سفارت ایالات متحده امریکا را انتقال می دهد، دست کم در صدر مسایل مطرح نمی شود. پس این بسیار غیر محتمل به نظر می رسد. اما ترامپ بازهم می تواند در این باره چیزی بگوید یا انجام دهد که دلالت به رسمیت بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل خواهد داشت."

به این لحاظ به احتمال قوی ترامپ موضوع انتقال سفارت ایالات متحده امریکا به بیت المقدس را مطرح نخواهد کرد و در عوض آن به وعده جسورانه اش متوصل خواهد شد، یعنی میانجیگری در مورد توافقنامه صلح میان اسرائیلی ها و فلسطینی ها.

ترامپ  از این موضوع در آغاز ماه می به مناسبت یک دیدار با محمود عباس رئیس اداره خودگران فلسطینی ها در کاخ سفید سخن گفت. او در ارتباط با توافقنامه صلح توضیح داد: "ما به انجام آن موفق خواهیم شد."

یوش سیدوف، دانشمند علوم سیاسی از مرکز رشد خاورمیانه در دانشگاه کالیفورنیا در این باره می گوید: "ترامپ می خواهد از سرگیری مذاکرات صلح میان اسرائیلی ها و فلسطینی ها را اعلام کند و یا حتی ریاست آن را به عهده بگیرد."

اشاره های  ترامپ حین دیدار با محمود عباس و نیز اعلام او که می خواهد از اسرائیل بعد از گذشت چهار ماه از آغاز کارش به عنوان رئیس جمهور دیدار کند – در حالی که اوباما از اسرائیل حین دوره دوم مقام ریاست جمهوری اش دیدار کرده بود – این گمانه زنی ها را ایجاد می کند که او با استفاده از دیدار از اسرائیل، می خواهد اقدام هایی به بن بست کشیده شده امریکا را بار دیگر از سر گیرد و در مورد یک توافقنامه صلح میان اسرائیلی ها و فلسطینی ها میانجیگری کند.

خلید شِر، یکی از رهبران مذاکرات کمپ دیوید در این باره می گوید: "در صورتی که یک چنین روندی توسط میانجیگری رئیس جمهور امریکا صورت گیرد، در این صورت این امر برای همه جوانب درگیر یک موفقیت خواهد بود."

تردید در مورد طرح های ترامپ

آیا ترامپ بر چالش های مرتبط با توافقنامه صلح آگاه است و اصلاً در موقعیتی است تا بر این چالش ها فایق آید؟ به هر حال خلید شِر امیدوار آن است. او توضیح می دهد: "من فکر می کنم که  رئیس جمهور ترامپ در یک موقعیت آغازین خوبی است تا به روند صلح به ابتکار ایالات متحده امریکا سهولت بخشد. این روند می تواند آغاز شود، به مجردی که گزینه راه حل دو دولت الزامی شود و بار دیگر به سخن آید."

اما میشل دن کارشناس امور خاور میانه از بنیاد کارنگی در این مورد شک دارد. او می گوید: "در حال حاضر هیچ  نشانه ای برای کدام نوع استراتیژی منطقی یا نشانه آغازی برای روند صلح در خاور میانه  وجود ندارد. کاخ سفید تاهنوز در یک مرحله شناخت از مساله قرار دارد."

میشایل کنیگ/ ح. م.