ترازنامه 50 سالگی اتحادیه افریقا

از زمان تحولات دموکراتیک و پایان جنگ سرد، این گروه کشورهای افریقایی در جستجوی یک ویژگی مشترک جدید می باشد و سعی می کند تا موانع زبانی و تجاری را از میان بردارد تا بالاخره راه برای تحقق یافتن رویای «ایالات متحده افریقا» باز شود.

قوام نکرومه، رییس جمهور کشور غنا در کنفرانس تاسیس سازمان وحدت افریقا در سال 1963 گفت: «اعلی حضرت امپراطور، آقای رییس جمهور، عالی جنابان، همکاران، برادران و دوستان: این واقعیت که نمایندگان از 32 کشور در این گردهمایی ما در ادیسه بابا شرکت کرده اند، گواهی روشن بر تلاش شهروندان مان برای کسب استقلال است. کل یک قاره به ما این ماموریت را داده که در این کنفرانس، اساس وحدت مان را بنا کنیم».

بیست و پنجم می سال 1963، قوام نکرومه، در برابر نمایندگان کشورهای افریقایی در مورد رویای مشترک آن ها دال بر تاسیس سازمان وحدت افریقا سخن می گفت. هدف آن ها ایجاد یک اتحادیه درون قاره ای بود که از نظر اقتصادی قوی و در سطح سیاسی مستقل باشد.

شش سال پیش از آن، نکرومه، اندیشمند افریقایی، مستعمره بریتانیایی موسوم به «ساحل طلا» را که غنای امروز می باشد، پیروزمندانه تا مرحله استقلال هدایت کرد و راه را به حیث «پدر پان افریکانیسم» برای تاسیس یک ایتلاف ضد استعمارگرایی و ضد نژادپرستی کشورهای افریقایی صاف نمود.

اما دیری نگذشت که فضای خوشی و شادمانی در دهه 60 قرن بیستم جایش را به کودتاهای نظامی و جنگ داخلی داد. مقام های کشورهای افریقایی بدون دخالت نظاره گر بودند.

اما منگیسته دستا، دیپلومات و نویسنده اتیوپیایی این اتهام را که سازمان وحدت افریقایی در همه بخش ها ناکام مانده، رد می کند: «من این اتهام را که سازمان وحدت افریقایی، بدون قدرت اجرایی و دفاعی بوده، رد می کنم، بلکه برعکس، این سازمان دندان های بسیار تیزی داشت. بنیان گذاران آن خود را متعهد به رهاسازی این قاره از سیستم آپارتاید، استعمارگرایی و نژادپرستی می دانستند».

این سازمان که به طور رسمی در سال 2002 اتحادیه افریقا نام گرفت، پس از پایان جنگ سرد به دنبال یک حقانیت جدید برای توجیه وجودش بود و آن را در ادغام اقتصادی و آوردن دموکراسی می دید.

جالب این که معمر القذافی، رهبر انقلاب لیبیا که نام «شاه شاهان» افریقا را به خود داده بود، در اواسط سال های 90، رویای «ایالات متحده افریقا» را به پیش برد. هرچند که هدف او کمتر فیلسوفانه و بیشتر برای گسترش قدرت سیاسی بود.

در سال 2012، انکوزازانا دلامینی زوما، وزیر داخله افریقای جنوبی، نخستین زنی بود که در راس کمیسیون اتحادیه افریقا انتخاب شد. این خانم بلافاصله پس از انتخابش اعلام کرد که می خواهد اتحادیه افریقا را «کارآمدتر» بسازد.

اتحادیه افریقا به مناسبت پنجاهمین سالگرد تاسیس اش، اعتماد به نفس خود را به نمایش می گذارد. یوآخیم گاوک، رییس جمهور آلمان فدرال در تازه ترین دیدارش از ادیسه بابا، به خانم دلامینی زوما، رییس کمیسیون اتحادیه افریقا پیشنهاد کرد که شمار سربازان آلمانی را برای ماموریت مالی افزایش دهد. اما خانم زوما این پیشنهاد را به راحتی رد کرد.

شعار اتحادیه افریقا «راه حل های افریقایی برای مشکلات افریقایی» است. باید دید که کشورهای عضو طی 50 سال آینده تا چه اندازه به این هدف دست می یابند.