تحولات سیاسی در پاکستان برای جهان چه مفهومی دارد؟

در صورتیکه عمران خان در نشست ویژه پارلمان رأی عدم اعتماد بگیرد، و یا قبل از برگزاری این مجلس استعفاء بدهد، یک حکومت جدید در این کشور شکل خواهد گرفت. به احتمال زیاد حکومت جدید تحت حاکمیت شهباز شریف رهبر مخالفان خواهد بود، اما تاکنون مشخص نیست که حکومت جدید تا چه زمانی ادامه خواهد یافت، و آیا انتخاباتی که انتظار می‌رود در ادامه سال روان برگزار شود، وضاحت بیشتری خواهد داشت، یا خیر.

این سرزمین ۲۲۰ میلیونی بین افغانستان در شمالغرب، چین در شمال شرقی و هند در شرق قرار دارد که اهمیت استراتژیک این کشور را حیاتی می‌سازد.

از زمان به قدرت رسیدن عمران خان در سال ۲۰۱۸ تاکنون، سخنان وی همواره بر ضد امریکا بوده است. او تمایل به نزدیکی به چین و اخیرا به روسیه را اظهار می‌کرد، تا آنجایی‌ که روز آغاز تهاجم روسیه به اوکرایین نیز در گفتگو با ولادمیر پوتین در مسکو قرار داشت.

در همین حال کارشناسان پالیسی خارجی امریکایی و آسیایی به این باورند که نیروهای پاکستانی به گونه سنتی سیاست و دفاع خارجی را کنترول کردند و در محدود سازی تاثیرات بی ثباتی سیاسی نقش دارند.

حال این تحولات سیاسی که به مشکلات عمیق اقتصادی می انجامد برای کشورهای دخیل در پاکستان چه مفهومی دارد؟

مرتبط:معاملات تجارتی افغانستان و پاکستان کاهش یافته است

افغانستان

روابط میان استخبارات نظامی پاکستان و شبه نظامیان طالب در افغانستان در سالهای اخیر کمرنگ شده است.

حال طالبان حاکم در افغانستان بنابر کمبود پول و انزوای بین المللی با بحران اقتصادی و بشری مواجه اند. بدون شک قطر مهم ترین همتای خارجی این گروه به شمار می‌رود.

لیزا کورتس مدیر عامل برنامه امنیتی هند و اقیانوس آرام در مرکز برای یک نهد جدید تحقیقاتی امنیتی امریکا گفت: «ما (امریکا) به پاکستان به عنوان مرجع ارتباطی با طالبان نیاز نداریم، حال قطر این نقش را ایفا می کند.»

تنش ها میان نظامیان پاکستان و طالبان نیز افزایش یافته که منجر به جان باختن چندین نظامی پاکستانی در سرحد دو کشور شده است. پاکستان از طالبان می‌خواهد تا گروه های افراطی را بیشتر سرکوب کند و نگران است که خشونت به پاکستان نیز گسترش یابد. گسترش خشونت به پاکستان نیز آغاز شده است.

با این حال، عمران خان تا حال، در مقایسه با بیشترین رهبران خارجی، کمتر از رفتار طالبان در خصوص حقوق بشر انتقاد کرده است.

بیشتر بخوانید: چین و پاکستان خواستار ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان شدند

چین

عمران خان همواره به نقش مثبت چین در پاکستان و در کل برای جهان تاکید کرده است.

در همین حال دهلیز اقتصادی ۶۰ میلیارد دالری چین با پاکستان که این دو کشور را با هم وصل می‌کند، در واقع زیر نظر دو حزب سیاسی پاکستان شکل گرفت که قرار است پس از کناره گیری عمران خان، قدرت را شریک کنند.

شهباز شریف جانشین احتمالی عمران خان و برادر کوچک نواز شریف نخست وزیر پیشین پاکستان است. او به عنوان رهبر ولایت شرقی پنجاب معاملات مستقیم با چین داشته است و بخاطر پروژه های بنیادی اقتصادی اش شهرت یافته است. هرچند او از سیاست دوری می‌کرد اما ممکن جانشینی او چین را دلگرم تر بسازد.

مرتبط: هند: از عدم اشتراک پاکستان در کنفرانس افغانستان ناراحت هستیم

هند

دو همسایه مسلح با سلاح هسته یی، از زمان استقلال در سال ۱۹۴۷ تاکنون سه بار درگیر جنگ شده اند. از این میان دو درگیری بر سر منطقه کشمیر با اکثریت مسلمان بود.

مانند سرحد افغانستان، در سرحد با هند نیز حساس ترین مناطق را نظامیان پاکستان سیاست را کنترول می‌کنند. در سرحد با هند، در نتیجه آتش بس، از سال ۲۰۲۱ تاکنون تنش ها در پایین ترین سطح قرار دارد. اما از سال ها بدینسو مذاکرات رسمی و دیپلوماتیک میان این دو کشور صورت نگرفته است. زیرا بی اعتمادی عمیق پیرامون موضوعات زیادی به شمول انتقاد های شدید عمران خان از ناریندرا مودی نخست وزیر هند مبنی بر مدیریت حملات به اقلیت های مسلمان در هند، وجود دارد.

کاران تپر یک مفسر هندی در بخش سیاست، که موضوعات هند و پاکستان را از نزدیک تعقیب می‌کند، می‌گوید: نظامیان پاکستان می‌توانند روی دولت جدید در اسلام آباد برای ایجاد آتش بس موفق در کشمیر، فشار وارد کنند.

جنرال قمر جاوید باجوا رییس ارتش قدرتمند پاکستان گفت در صورتی که هند موافق باشد، کشورش حاضر است در خصوص کشمیر به جلو حرکت کنند. خانواده شریف در طول سالها در چندین توط‌ئه بر ضد هند در خط مقدم قرار داشت.

بیشتر بخوانید: امریکا و پاکستان در مورد وضعیت افغانستان گفتگو می کنند

ایالات متحده امریکا

کارشناسان آسیای جنوبی که در امریکا مستقر اند می‌گویند تحولات سیاسی پاکستان بعید است که در اولویت جو بایدن رییس جمهور ایالات متحده امریکا قرار بگیرد مگر اینکه به ناآرامی های گسترده و یا افزایش تنش ها به هند بی‌انجامد. به باور آنان جو بایدن اکنون با بحران اوکرایین دست و پنجه نرم می‌کند.

رابین رافل دستیار سابق وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا در خصوص جنوب آسیا، که یک همکار ارشد در مرکز مطالعات استراتیژیک و بین المللی در نهاد تحقیقاتی است، گفت: «ما اکنون ماهیان زیادی دیگر برای سرخ کردن داریم»، به این معنی که آنان کارهای زیادی دیگر برای انجام دادن دارند.

به باور برخی از تحلیلگران، در شرایطی که نیروهای نظامی پاکستان در پشت پرده کنترول خارجی و امنیتی را در دست دارند، تحولات مربوط به عمران خان نگرانی بزرگ نیست.

مرتبط: نخست وزیر پاکستان اسامه بن لادن را «شهید» خواند

کورتس که برای دونالد ترامپ رییس جمهور پیشین امریکا به عنوان مدیر ارشد شورای ملی امنیت در خصوص جنوب آسیا نیز کار می‌کرد، می‌گوید: «از آنجایی که نیروهای نظامی پاکستان موارد مهم برای امریکا، مانند افغانستان، هند، و سلاح های هسته یی را در کنترول دارند، تحولات داخلی پاکستان به امریکا زیاد ربط نمی گیرد.»

او افزود که سفر عمران خان به مسکو در روابط پاکستان با ایالات متحده یک "فاجعه" بود. به باور وی یک حکومت جدید میتواند تا حدی به بهبود روابط امریکا با پاکستان نیز کمک کند.

در همین حال عمران خان واشنگتن را در تحولات سیاسی پاکستان متهم می‌خواند و ادعا دارد که امریکا میخواهد او را به دلیل سفر به مسکو از قدرت دور کند. اما واشنگتن نقش داشتن در این تحولات را رد می‌کند.

(Reuters) / nw, si