تجربه‌های تلخ دختران دانش‌آموز افغان از عادت ماهوار
۱۳۹۸ آبان ۱۴, سه‌شنبه
زهرا (نام مستعار) یک دختر ۱۶ ساله است که در بامیان زندگی می‌کند. او می‌گوید وقتی برای اولین بار دختران دچار عادت ماهوار می‌شوند، با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. او می‌گوید دوستان زیادی دارد که در جریان عادت ماهوار، از رفتن به مکتب و محافل اجتماعی خودداری می‌کنند.
این دختر می‌گوید: «وقتی دختران به سن بلوغ می‌رسند، این یک مشکل جدی است. دختران نمی‌دانند که این مشکل را چگونه با مادر یا خواهر خود در میان بگذارند. برای خودم شخصاَ این یک مشکل بود.»
این دختر نوجوان که نخستین بار در روستاهای دورافتاده دوران قاعدگی را تجربه کرده است، می‌گوید: «در اطراف امکانات نیست. وقتی آدم درد داشته باشد، کلینیکی وجود ندارد که مراجعه کنیم. در آنجاها حتی کوتکس وجود ندارد و خانم‌ها از تکه استفاده می‌کنند.»
یک دختر جوان دیگر که شاگرد صنف یازدهم مکتب در بامیان است و نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، می‌گوید: «مشکل این است که صحبت در این رابطه شرم است. نه به خانواده چیزی گفته می‌توانیم، نه در مکتب. اگر معلم زن باشد شاید به نحوی بتوانیم بفهمانیم، اما اگر استاد مرد باشد، اصلاَ چیزی گفته نمی‌توانیم. اگر به کلینیک هم برویم، حیران می‌مانیم چه بگوییم. حتی اگر جرئت کنیم به زبان بیاوریم، فکر دیگری می‌کنند.»
این دختر دانش‌آموز در مورد تجربه شخصی‌اش می‌گوید: «صنف هشتم مکتب بودم. وقت امتحانات بود. چون وضعیتم خراب بود، رفته نتوانستم و از امتحان ماندم. نه در خانه گفته می‌توانستم که چرا به مکتب نرفته ام و نه در مکتب دلیل غیرحاضری ام را گفته می‌توانستم.»
این دختر جوان قصه یک دوست خود را چنین بازگو می‌کند: «او وقتی برای اولین بار عادت ماهوار شده بود، گریه می‌کرد و می‌گفت نمی‌فهمم که مرا چه شده است. اصلاَ در این رابطه آگاهی نداشت.»
عادت ماهوار بعد از رسیدن به بلوغ یک امر طبیعی و حتی نشانه سلامت دختران است، اما در افغانستان این قضیه یک تابو است. علاوه بر نبود امکانات و آگاهی، باورهای نادرستی در افغانستان حاکم است که دختران و زنان را در دوران قاعدگی «ناپاک» می‌دانند و به این دلیل آن‌ها از اشتراک در بسیاری محافل خودداری می‌کنند.
تحقیقات یونیسف نشان می‌دهد که «حدود ۸۰ درصد دختران اجازه ندارند تا در جریان عادت ماهوارشان در مراسم‌های اجتماعی مانند عروسی، تشییع جنازه یا رفتن به زیارت‌گاه‌ها اشتراک کنند.»
علاوه بر این، آمار یونیسف نشان می‌دهد که حدود ۷۰ درصد دختران در جریان عادت ماهوار به خاطر ترس از عقیم شدن از حمام کردن خودداری می‌کنند و ۲۹ درصد دختران گفته اند که به این دلیل در مکتب غیرحاضر می‌شوند.
زهرا می‌افزاید: «وقتی که ما با این مشکل بر می‌خوریم، از مکتب رخصتی گرفته نمی‌توانیم. می‌شرمیم که به استاد بگویم به این دلیل به ما رخصتی بدهد. به دلیل داشتن درد و نبود امکانات در مکتب، چند روزی اگر مکتب آمده نتوانیم در صنف غیرحاضر می‌شویم و اگر این مشکل ادامه داشه باشد، شاید از مکتب محروم شویم.»
شفیقه مددی، نماینده یونیسف در بامیان روز سه شنبه در مراسم «حفظ الصحه دوران قاعدگی» در حضور دختران مکاتب و معلمان گفت: «تغییرات جسمی و روحی مربوط به بلوغ، فرآیند عادی زندگی است. بنابراین شناختن و حفظ الصحه دوران قاعدگی بسیار مهم است، زیرا این کار مانع عمده آموزش و توانمندی دختران می‌شود.»
سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد (یونیسف) و حکومت افغانستان تصمیم گرفته اند که در این رابطه به دختران در مکاتب معلومات داده شود.
راضیه رضایی، مسئول بخش صحت ریاست معارف بامیان در این برنامه گفت که وزارت معارف ۱۱۰ هزار رهنمود را برای مدیرت حفظ الصحه دوران قاعدگی برای معلمان و دختران دانش آموز در افغانستان چاپ نموده است و به زودی در مکاتب متوسطه به عنوان مضامین کمکی به دختران نوجوان تدریس می‌گردد.
لطیفه محسنی، معاون ولایت بامیان، در این مراسم از دانش‌آموزان دختر خواست که این امر طبیعی را مایه خجالتی و مریضی نشمارند، بلکه یک امر امیدوارکننده برای بلوغ و قابلیت مادر شدن بدانند.
صابره نیکزاد، فعال حقوق زن در بامیان می‌گوید که به خاطر سنتی بودن جامعه و پایین بودن سطح آگاهی مردم در روستاها، سخن گفتن از دوران قاعدگی تابو و ننگ پنداشته می‌شود و این سبب شده است که شماری از دختران از رفتن به مکتب، مراسم‌ها و برنامه‌های مذهبی و اجتماعی محروم شوند.
او افزود که چاپ و تدریس رهنمود دوران قاعدگی در مکاتب برای دختران خیلی موثر و مفید می‌باشد و دختران پیش از تجربه عادت ماهوار در مورد آن اطلاع حاصل کرده و دچار ترس و نگرانی نمی‌شوند.