تبصره: ماموریت افغانستان، آلمان را نیز تغییر داد

«ماموریت پایان یافت»؟ تولید تریاک در افغانستان هیچگاه چنین بلند نبوده است. شمار سوء قصدها و حملات طالبان نیز به اوج تازه ای رسیده است. درست در اطراف قندوز، منطقه اصلی توظیف اردوی فدرال آلمان، شورشیان در تابستان توانستند برای مدت کوتاهی به طور نمادین پرچم شان را بلند کنند. ترس آن وجود داشت که طالبان و "دولت اسلامی" یا داعش سابق، نخستین گفتگوهای شان را آغاز کنند. بخش وسیع این کشور، غیر از آنکه فساد حاکم است، دیگر در زیر قدرت دولت قرار ندارند، بلکه جنگسالاران محلی بر آن حاکم اند. در پایتخت و حتا در مرکز آن که به امنیتش زیاد توجه می شود، غالباً سوء قصدها و حملات صورت می گیرد. به طور فشرده پیروزی طور دیگری به نظر می رسد.

اما سخن گفتن از یک شکست کامل نیز به عین ترتیب غلط است. در پناه حمایت آیساف، شفاخانه ها و مکاتب فعال شده اند، هیچ گاهی این تعداد دختران به مکتب نمی رفته اند. در قدم اول این طبعاً دستآورد کمک های انکشافی غیرنظامی است. بدون حضور سربازان خارجی مانند اردوی فدرال آلمان و همراه با آن متحدانش و مبالغ هنگفت پول های کمکی چنین امری ممکن شده نمی توانست. افغانستان تغییر کرده است.

اما آلمان نیز تغییر کرده است: همین که 13 سال پیش اردوی فدرال به سرزمین کوهپایه های هندوکش رفت، بسیاری ساده اندیشانه تصور می کردند که به عملیاتی همچون بالکان رفته است. فکر می شد که با حملات هوایی بعد از سوء قصدهای 11 سپتمبر 2001، طالبان نابود می گردند و در افغانستان مانند بوسنیا و کوزوو می توان با چاکلیت و اوراق سفارشی برای پروژه های بازسازی به جاده ها رفت و دل های مردم را به دست آورد. در آغاز ماموریت حتا فکر می شد که به سادگی می توان با موترهای جاپانی برای خرید کردن در بازارهای محلی قندوز بدون هرگونه زره محافظتی رفت.

با اینهم، در بدو امر در گوشه و کنار راه هایی که مورد گزمه قرار می گرفتند، علناً مقاومت به وجود آمد. ناگهان سربازان آلمانی خود را در جنگ زمینی با چریک های محلی یافتند. کسانی کشته و زخمی شدند. کسانی که با ضربات روانی به وطن برگشتند، تجارب مخوف از افغانستان را به خانه های شان آوردند. در جاهای دیگر خانواده ها به ماتمداری کسانی پرداختند که دیگر به کشور برنگشتند. این یک جنگ بود، یعنی واژه ای که سیاستمداران جرأت نمی کردند بر زبان بیاورند، هرچند قبل از آن پیوسته تابوت های بیشتری به آلمان آورده می شدند. و بعداً در نزدیکی های قندوز افسری دستور بمباران تانکرهای نفتی را داد. ملکی های بیگناه کشته شدند. اکنون اردوی فدرال مقصر هم بود. حمایت مردم در آلمان از توظیف سربازان اردوی فدرال در افغانستان پیوسته کاهش می یافت. سیاست ایجاب روشنگری را می نمود.

بر مبنای این تجارب مشی سیاست خارجی امروزین شکل گرفت. بنابراین آلمان با بی میلی و تردید در مورد حملات هوایی علیه لیبیا و اکنون عملیات علیه "دولت اسلامی" یا داعش در سوریه اظهار نظر کرده است. آلمان دیگر نه به دلیل یادآوری رنگ باخته و بسیار شعایری اش از گناه جنگ جهانی دوم، بلکه به طور مشخص، براساس عملیات آیساف، یک کشور ضد جنگ است. در اردوی فدرال آلمان یک نسل کامل افسران جنگیدن واقعی را تجربه کردند. این تجارب را که آن ها با خود به وزارت دفاع حمل می کنند، سیاست را به طور اساسی مورد تاثیر قرار می دهد.

در عین زمان جمهوری فدرالی آلمان با این عملیات پویایی اش را نیز به جولان انداخت که دیگر کمتر می توان آن را متوقف گردانید. همچنان در آینده جامعه جهانی انتظار کمک آلمان را برای تجدید ماموریت افغانستان، مانند مجوز جدید در مناطق کردی دارد. توجیه ماموریت اخیر حتا به طور بیسابقه ای به تفسیر قانون اساسی کشانده شد. توظیف سربازان البته باید به آموزش دادن به جنگجویان پیشمرگه محدود شود. همین که اردوی فدرال دوباره به یک ماموریت جنگی کشانده شود، باید افغانستان یک نمونه کافی باشد. باید انتظار کشید تا دیده شود که آلمان بین این دو شق صلحدوستی و مسئولیت های سیاست جهانی چگونه برخورد می کند.

گرچه افغانستان پیش از این بیگانگان زیادی مانند فارس ها، یونانی ها، هون ها، مغول ها، عرب ها، انگلیس ها، شوروی ها و سربازان آیساف را در این کشور دیده است. همه آن ها کم و بیش آثار قابل توجهی در پی شان گذاشته اند. اما با اینهم پیوسته امواج تاریخ خارجیان را تارانده و افغانستان، افغانستان باقی مانده است.