اوکرایین عضو ناتو می شود؟

تصور کمک نظامی مستقیم به اوکرایین را می توان منتفی دانست. بارک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده چندی پیش در مصاحبه ای با فرستنده تلویزیونی «ان بی سی» در این مورد جای شک و تردید باقی نگذاشت: «ما در اوکرایین مداخله نظامی نخواهیم کرد».

اما غرب می تواند بدون حمایت مستقیم با نیرو نیز اوکرایین را در منازعه با روسیه حمایت نظامی کند، مثلاً عضو شدن اوکرایین در پیمان اتلانتیک شمالی یا ناتو. با این حال، یک قانون در اوکرایین که در سال 2010 تصویب شد، چنین حمایتی را نمی پذیرد. بر اساس این قانون، اوکرایین نمی تواند عضویت یک پیمان نظامی را داشته باشد. علاوه بر این، ارسنی یاتسینوک نخست وزیر اوکرایین بارها تاکید کرده است که حتی پس از الحاق کریمیا به فدراسیون روسیه، «مساله پیوستن به ناتو مطرح نخواهد بود. به منظور دفاع از کشور، اوکرایین نیاز به یک اردوی قوی و مدرن دارد».

همکاری های قبلی با ناتو

با وجود این، مناسبات متعددی بین پیمان اتلانتیک شمالی و اوکرایین وجود داشته است. از جمله عضویت اوکرایین در برنامه "مشارکت برای صلح" ناتو را می توان نام برد. بر اساس این برنامه، همکاری های نظامی بین اعضای ناتو و 22 کشور دیگر باید تقویت شود. بر همین اساس، اردوی اوکرایین به طور منظم درسلسله عملیات این پیمان شرکت می کند. براساس این برنامه اوکرایین تقریبا با 30 سربازش در ماموریت آیساف به رهبری ناتو در افغانستان شرکت دارد. علاوه بر این، از سال 1997 میلادی به این طرف یک کمیسیون ناتو- اوکرایین وجود دارد که براساس آن روابط کنونی باید گسترش داده شود. در این کمیسیون همچنان روی جنبه های مشترک موجود در بخش سیاست های امنیتی مشورت صورت می گیرد.

همچنین، اعضای ناتو روابط نظامی شان را با اوکرایین حفظ کرده اند. به عنوان مثال اردوی بریتانیا، با وجود تنش ها میان روسیه و اوکرایین، مانور نظامی را که در آن چندین کشور شرکت دارند و از دیر زمانی برنامه ریزی شده است، انجام می دهد. یک روزنامه انگلیسی نوشته است که این مانور نظامی قرار است در نزدیکی مرز با پولند در شهر لویو اوکرایین انجام پذیرد و در مجموع 1300 سرباز با هم تمرین مشترک انجام می دهند. بیشترین سربازان از ایالات متحده امریکا اند.

برنامه ریزی یک لوای چند ملتی

تحت تاثیر بحران کریمیا، وزارت دفاع پولند یک گام فراتر گذاشته است. روزنامه بریتانیایی تلگراف گزارش داده است که پولند می خواهد با اشتراک لیتوانیا و اوکرایین ایجاد یک لوای چند ملتی را برنامه ریزی کند.

گرهارد مانگوت، دانشمند علوم سیاسی از اتریش در مصاحبه با دویچه وله گفت که این پروژه هیچ شانسی برای موفقیت ندارد. او اضافه کرد: «این کار به معنی الحاق به ناتو از طریق درهای عقبی است. زیرا در صورتی که اعضای این لوای چند ملتی پولند و لیتوانیا با نیروهای روسی داخل جنگ و درگیری شوند، ناتو مجبور می گردد به کمک لیتوانیا و پولند بشتابد».

ایگون رمز، جنرال سابق آلمانی ناتو در صحبت با دویچه وله این دیدگاه را کاملاً حمایت نمی کند. او می گوید، قرارداد این پیمان اعضا را مکلف به اقدام نظامی نمی کند. او اضافه می کند که در چنین حالتی «ناتو در صورت حمله می تواند از خود واکنش نشان دهد اما اعضای ناتو خودشان تصمیم می گیرند که در چنین یک ماموریت ناتو شرکت کنند یا خیر... تعهد الزام آور برای مشارکت نظامی وجود ندارد». با این حال، کشورهای بلاک شرق سابق، عضو ناتو شده اند تا پیمان اتلانتیک شمالی از آنها محافظت کند.

لوا به عنوان عضویت در ناتو؟

اما گفته می شود که موجودیت چنین یک لوای چند ملتی کدام نقش قابل توجهی در عضویت ناتو ندارد، اما احتمالا می تواند این پروسه را آسان تر سازد.

ایجاد واحدهای نظامی مشترک می تواند شرایط بد تجهیزاتی نیروهای مسلح اوکرایین را بهبود بخشد. زیرا نیروهای نظامی قبل از الحاق به ناتو باید مدرنیزه شوند. گرهارد مانگوت، پروفیسور علم سیاست در دانشگاه اینسبروگ آلمان می گوید، در آستانه عضویت ناتو بین این پیمان و اوکرایین نزدیکی ایجاد گردیده است. او اضافه می کند: «اما این کار کمک های بسیار عظیم تخنیکی و مالی را نیاز دارد. این مسأله یک برنامه دراز مدت قابل تصور می تواند باشد».

کارشناسان: غرب باید اوکرایین را کمک کند

مانگوت مطمین است که چنین کار باید صورت بگیرد. در غیر آن شهرت ناتو با خطر روبرو می گردد. او اضافه می کند: «غرب باید این سوال را از خود بپرسد که آیا می خواهد اعتبارش را بالاتر طبقه بندی کند؟ یعنی از نزدیکی به اوکرایین دوری می کند و یا می خواهد از وخیم شدن مناقشه با مسکو جلوگیری کند. در حال حاضر به نظر من چنان معلوم می شود که ناتو راه اول را برایش انتخاب می کند».

جنرال سابق ناتو، ایگون رمز نیز غرب را تحت فشار می بیند. از چندین سال به اصطلاح دکترین مدویدیف روی کار است. دستورالعمل های سیاسی که به نام دیمیتری مدودف، رئیس جمهور سابق روسیه مسما گردیده است، به نیروهای مسلح روسیه اجازه می دهد برای حفاظت از شهروندان اش در خارج نیز اقدام کنند. دقیقا ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور فعلی روسیه نیز بر اساس همین سند در بحران کریمیا و مداخله روسیه عمل کرده است. رمز می گوید: «تا سه یا چهار هفته قبل غرب روی این دکترین هیچ فکری نکرده بود». رمز اوکرایین را مشوره نمی دهد که در رابطه به عضویت در ناتو تصمیم بگیرد. او می گوید اما در نهایت اگر اوکرایین این تصمیم را بگیرد، پوتین و یا روسیه نمی گذارند که عضویت اوکرایین در ناتو پذیرفته شود. رمز مطمئن است که «اما مانند پولند و رومانیا و یا کشورهای حوزه بالتیک، اوکرایین نیز برای محافظت اش می خواهد تصمیم به عضویت ناتو بگیرد».