اوضاع وخیم نوار غزه تحت شعاع شورشها در جهان عرب

در مورد دلایل وخامت اوضاع بتینا مارکس گزارشگر دویچه وله صدای آلمان تبصره ای دارد.

روز شنبه گذشته جنگجویان فلسطینی دست کم 50 راکت را بر مناطق جنوب اسراییل شلیک کردند. این واکنش فلسطینیها در برابر کشته شدن دو جنگجوی مسلح حماس بود. در پی آن نیرو های اسراییلی روز سه شنبه 8 فلسطینی به شمول چهار فرد ملکی را در غزه کشتتند. روز چهارشنبه 23 مارچ سال روان انفجار در یک ایستگاه بس در اسراییل دست کم 20 زخمی به جا گذاشت.

خشونتها در خاورمیانه یک بار دیگر سیر دورانی خود را میپیماید. سیلوان شالوم، معاون نخست وزیر اسراییل هشدار داده است که اسراییل احتمالاً مجبور خواهد شد عملیات تازه و گستردۀ نظامی را برای بر انداختن حاکمیت حماس در نوار غزه به راه اندازد.

وخامت تازۀ اوضاع به صورت غیرمستقیم با رویدادها در شمال افریقا و خاور نزدیک در ارتباط است، زیرا صداهای برای آزادی، سهم سیاسی و رفاه عامه در باریکۀ غزه و کرانۀ غربی رود اردن نیز بلند شده است.

اوضاع در مناطق اشغال شدۀ فلسطینی بحرانی میشود. در غزه و رام الله طی هفتۀ گذشته بیشتر از همه جوانان به تظاهرات دست زدند، که این تظاهرات عملاً از انظار جهانی به دور ماند. برخی از تظاهرکنندگان، برای تأکید بیشتر بر خواستهای شان، حتا اعتصاب غذایی کردند. هم گروه حماس در باریکۀ غزه و هم ادارۀ خودگردان در رام الله علیه این تظاهرات از خشونت کار گرفتند. در نتیجۀ زد و خوردها در غزه دست کم یک تن جان باخت.

همزمان با این محمود عباس، رییس ادارۀ خودگردان فلسطین در راه آشتی با حماس تلاش میکند. او گفته است که حاضر است به باریکۀ غزه سفر کند و با اسماعیل هنیه، نخست وزیر پیشین ادارۀ خودگردان فلسطین و رهبر گروه تندرو حماس ملاقات کند. محمود عباس همچنان گفته است که هردو جانب میتوانند مشترکاً یک حکومت انتقالی را تشکیل بدهند که این حکومت بعداً بتواند طی شش ماه انتخابات جدید را در مناطق فلسطینی راه اندازی کند.

این مسأله ناقوسهای خطر را در اسراییل به صدا درآورده است. حکومت اسراییل هرگز چنین آرزوی ندارد که فلسطینیها اختلافات شان را رفع بسازند و یک جبهۀ متحد را تشکیل بدهند، و یا این که تقاضاهای مشترک داشته باشند و مشترکاً در راه ایجاد یک دولت مستقل فلسطینی تلاش بکنند. اسراییل همچنان هراس دارد که این دو گروه فلسطینی مشترکاً مشروعیت بین المللی کسب کنند و با نیروی بیشتر به خاطر منافع خود تلاش کنند.

یگانه راه ممانعت همانا به دوران انداختن حلقۀ خشونت است، استراتژیی که اسراییل برای آن همیشه میتواند در غزه همدستانی را در میان تندروان جهاد اسلامی و شاخۀ مسلح آن حماس بیابد.

در حالی که نظر جهان به لیبیا، یمن و سوریه دوخته شده است، وضعیت در اسراییل و مناطق فلسطینی وخیمتر میشود. هراس از آن است که اسراییل از این فرصت استفاده کرده و همه تلاشهای فلسطینیها در راه رسیدن به یک وحدت را ناکام بسازد، زیرا حکومت راستگرای افراطی در بیت المقدس شدیداً تحت فشار قرار دارد. در جهان انقلابی عرب، که در آن ملتها بیدار میشوند و حقوق خود را تقاضا میکنند، فلسطینیها هم آرام نخواهند نشست و به اصطلاح دست زیر الاشه نظاره نخواهند کرد که ناقلان یهودی چگونه مناطق آنها را اشغال میکنند و امیدواری برای ایجاد یک دولت مستقل فلسطینی را پیوسته از بین میبرند.

شورشها در جهان عرب، غرب را نیز در مضیقه قرار میدهد. غرب نمیتواند که از یک سو از شورشیان در لیبیا و جنبشهای دموکراتیک در کشورهای عربی حمایت کند، و در سوی دیگر در برابر حق تلفیها در فلسطین هنوز هم سکوت اختیار کند. سیاستمداران اسراییلی در بیت المقدس تکرار عملیات نظامی موسوم به "سرب گداخته" را تقاضا میکنند، عملیاتی که دو سال پیش در غزه شمار زیاد کشته به جا گذاشت.

اگر چنین عملیاتی واقعاً راه اندازی شود، در آن صورت زمان آن خواهد بود که از اسراییل دیگر حمایت صورت نگیرد و بر فراز باریکۀ غزه هم یک ساحۀ منع پرواز ایجاد گردد.

بتینا مارکس/ صفی الله ابراهیم خیل

ویراستار: عارف فرهمند