"انقلاب خاموش"، مستندی در مورد زنان پیشگام در عربستان سعودی

در پایان هفته گذشته میلادی، برای نخستین بار کنسرت جاز و اوپرا در عربستان سعودی برگزار شد. قرار است در ادامه سال روان این کشور محافظه کار اسلامی تغییرات بیشتری را تجربه کند. زیرا براساس برنامه های ولعیهد عربستان سعودی محمد بن سلمان، زیر نام "دیدگاه عربستان ۲۰۳۰" و برای رهایی این کشور از درآمد نفت به عنوان تنها راه درآمد اقتصادی، قرار است شماری از تدابیر در این کشور اجرایی گردند.

در این راستا بهبود حقوق زنان نیز یکی از برنامه های ولعیهد را تشکیل می دهد. بنابراین از ماه جنوری سال روان زنان عربستان سعودی می توانند برای دیدن رویدادها و مسابقات ورزشی به استدیوم ها بروند. علاوه بر این از ماه جون به بعد می توانند رسماً و به طور قانونی رانندگی کنند.

زندگی زنان عربستان سعودی در "سیستم آپارتاید جنسیتی"

فیلم مستند "انقلاب خاموش" درست شمه یی از زندگی زنان پیشگام عربستان سعودی را نشان می دهد. در این فیلم با حدود ۲۵ زنی مصاحبه صورت گرفته است که برای شماری از دستاوردهای کنونی مبارزه کرده و پیشقدم بوده اند.

نخستین زنان سعودی که در مسابقات المپیک اشتراک کرده بودند، اولین زنی که ناشر یکی از روزنامه ها در داخل عربستان سعودی است، اولین زنی که در عربستان رئیس آژانس سازمان ملل گردید، یا هم زن جوان کوهنوردی که قله کوه آورست، بلندترین کوه جهان را تسخیر نمود و شمار دیگری از زنان پیشگام در این فیلم به تصویر کشیده شده اند.

در این فیلم به سیستم تبعیض آمیز عربستان سعودی علیه زنان و جامعه مردسالاری که سبب ایجاد محدودیت های زیادی در برابر زنان گردیده است، اشاره مستقیم نشده است.

دویچه وله ضمن جشنواره برلیناله با دنیا الحمرانی کارگردان و دنیا نصیف تولید کننده این فیلم در پایان اکران آن گفتگویی را انجام داده است.

عربستان سعودی برای نخستین بار حضور زنان را در استدیوم ورزشی اجازه داد

الحمرانی و نصیف هر دو شرکای تجاری و مالک یک شرکت بوده و به تنهایی و بدون کمک مردان شرکت خود را رهبری می کنند.

الحمرانی در مورد اینکه چگونه مؤفق گردید تا فیلم ساز و کارگردان فیلم گردد، گفت:

"من از کودکی علاقمند فیلم سازی بودم و اما راه رسیدن به این هدف خیلی طولانی بود. من در ایالات متحده امریکا در رشته فیلم تحصیلات عالی ام را به پایان رساندم، بعد در شرکت های امریکایی مشغول کار شدم. پس از گذشت مدتی فکر کردم که خودم می توانم به همین خوبی در کشور خود شرکتی را ایجاد کنم. در آن زمان دنیا نصیف در بخش تدارکات و ریاضی اشتغال داشت."

دنیا نصیف نیز علاوه کرد: "در واقع در همان زمان می خواستم یک سالون پذیرایی بزرگی را ایجاد کنم، اما دنیا گفت، پس بیا با هم مشترکاً کار کنیم، زیرا ما هر دو در بخش های مخالف هم تجربه داریم. بنابراین سال ۲۰۰۶ هردوی ما آغاز به کار کردیم. ناگفته نماند که در آن زمان خیلی دشوار بود تا نام مان را درج جدول ثبت احوال کنیم. زیرا در آن زمان فقط یک مرد می توانست شرکتی را رهبری کند."

به گفته آنان تنها جریان ثبت نام هردو به عنوان رئیس شرکت یک سال طول کشیده است. اما با آنهم این مساله تنها دلیل ساختن فیلم مستند "انقلاب خاموش" نبوده است. بلکه به گفته آنان تجارب زیادی برای آنان الهام بخش بوده است. به ویژه کار با سازمان های خارجی به شمول بی بی سی. در همین ارتباط دنیا گفت: "یکی از تجارب ما این بود که این شرکت ها زنان سعودی را به گونه غلطی معرفی می کردند. ما خواستیم داستان های زندگی زنان سعودی و مبارزات آنان را در عبور از این موانع بیان داریم."

پولیس عربستان سعودی زنی را به دلیل پوشیدن دامن کوتاه بازداشت کرد

دنیا الحرمانی در پاسخ به این سوال که موانع مهم در برابر بهبود وضعیت زنان در عربستان سعودی چه خواهند بود، با لبخندی گفت: "درست همین گونه سوال های کلیشه یی نشان می دهند که تماشاگران ما چگونه فکر می کنند. تغییرات در تمام جهان یک امر طبعیی است. اما جالب این است که چگونه مردم "مواردی را به عنوان بزرگترین چالش" می بینند که ما باید بر آنان غالب گردیم. در واقع همیشه موانعی وجود داشته اند و در آینده ها وجود خواهند داشت. اما ما به کار و زندگی خود ادامه می دهیم."

دنیا نصیف نیز در پیوست گفت: "فکر می کنم که غربی ها مایل اند تا ما دقیقاً مثل خودشان زندگی کنیم، روسری نپوشیم و به شکل آنان زندگی کنیم. اما اینها چیزی نیستند که ما می خواهیم. ما یک فرهنگ دیگر و ساختار خانوادگی دیگری داریم."

در ارتباط به مساله حقوق زنان موضوعات و مسایل زیادی اند که زندگی زنان از آن متأثر شده و می توانند سبب خشم زنان گردند. مسایلی که نه فقط منحصر به روابط در عربستان سعودی می شوند، بلکه در تمام جهان در برابر زنان وجود دارند. با وصف آن فیلم مستند "انقلاب خاموش" به گونه مثبتی مسایل را مطرح می کند. با دیدن این فیلم چنین تصور می شود که گویا شمار زیادی از مسایل به سمت مثبت تغییر می کنند و خیلی هم ساده اند.

اما دنیا الحرمانی در این ارتباط گفت: "خیر، ساده نیستند، مطمئیناً برای رسیدن به اهداف موانعی هم وجود دارند. ما حتی تغییرات فرهنگی را شاهد بودیم. طور مثال وقتی برای نخستین بار دختران به مکتب رفتند، محافظه کاران افراطی می خواستند از این پدیده جلوگیری کنند. واقعیت اما این است که ما، مثل مردمان دیگر، به شکل متفاوت زندگی می کنیم."

با وصف آن، دنیا الحرمانی در پاسخ به این سوال که آیا خود را فمینیست می داند، گفت: "نمی دانم... من به طور قطعی از زنان حمایت می کنم. من صد درصد به تضمین امکانات مساوی برای زنان و مردان باور دارم. آیا این می تواند فمینیسم باشد؟ شاید... این قسمت های فیلم که تذکر می رود «نمی دانم که فمینیست می شوم یا خیر» برایم خیلی جذاب اند. با آن هم زنان عربستان زنان قدرتمندی اند به خاطر این که توان استقامت را دارند."

دنیا در پاسخ به اینکه آیا با توجه به اینکه سینماهای سعودی در حال حاضر به روی همه باز اند و آیا این فیلم نیز روی پرده سینما در عربستان سعودی خواهد رفت، گفت نمی دانم، زیرا در کشور ما بیشتر به فیلم های سینمایی عادت دارند، اینکه یک فیلم مستند هم در سینما نمایش داده خواهد شد یاخیر، نمی دانم اما امیدوارم.

  نویسنده: الیزابت گرینیر/ ن.ف