افغانستان آمادگی بازگشت کتلوی مهاجران را ندارد

در حال حاضر دو میلیون و شش صد هزار مهاجر افغان در پاکستان زندگی می کنند. فشارها بر مهاجرین افغان در پاکستان پس از آن بیشتر شد که تروریستان بر یک مکتب نظامی در پیشاور حمله کردند و بیش از صد دانش آموز را کشتند. این حادثه پاکستان را تکان داد و مقام های آن کشور برای مبارزه با تروریسم تصامیم جدی تر گرفتند.

به باور مقام های پاکستانی تروریستان از میان مهاجرین به خصوص در کمپ ها سربازگیری می کنند، به همین دلیل افغان هایی که در کمپ ها زندگی می کنند، مورد آزار و اذیت قرار می گیرند. براساس آمار وزارت مهاجرین، از آغاز سال 2015 تاکنون 37 هزار خانواده مهاجر پاکستان را ترک کرده و وارد افغانستان شده اند.

اسلام الدین جرئت، سخنگوی وزارت مهاجرین در گفتگو با دویچه وله گفت در روزهای آینده هیاتی از افغانستان به پاکستان می رود و ثبت نام همه مهاجرین نخستین خواست برای برگشت تدریجی مهاجرین است.

جرئت گفت: «اولین پیشنهاد دولت افغانستان این خواهد بود که پروسه ثبت مهاجرین غیرقانونی افغان در چهار ایالت پاکستان آغاز شود که حدود شش ماه را در بر می گیرد. تا معلوم شود که چه تعداد افغان های فاقد مدرک در آن کشور حضور دارند.»

وزارت مهاجرین می گوید پس از ثبت نام مهاجرین غیرقانونی، افغانستان آماده خواهد بود تا برای برگشت تدریجی مهاجرین آمادگی بگیرد. جرئت می گوید فعلا افغانستان به هیچ وجه آماده بازگشت مهاجرین نیست: «در حال حاضر هیچ گونه آمادگی برای پذیرش افغان های اخراج شده آن هم به صورت کتلوی وجود ندارد. نهادهای ملی و بین المللی که برای 2015 بودجه سازی کرده اند، پیش بین چنین موضوعی نبوده اند.»

دشواری‌های اسکان مجدد

دولت افغانستان در سال 2002 و همزمان با برگشت هزاران مهاجر از کشورهای همسایه، تصمیم گرفت که مهاجرین را به روستاهایی جایگزین کند که پیش از مهاجرت در آن جا زندگی می کردند. اما این اقدام موفق نبود زیرا درصدی زیادی از مهاجرین در هنگام مهاجرت در شهرها زندگی کرده بودند و با سهولت های زندگی شهر نشینی عادت داشتند.

همین دلیل سبب شد تا بسیاری مهاجرین به جای برگشت به روستاها، وارد شهرهای افغانستان از جمله پایتخت شدند. سپس وزارت مهاجرین تصمیم گرفت تا شهرک هایی را در حاشیه شهرها برای مهاجرین بسازد. این شهرک ها نیز نتوانست پاسخ گوی نیازمندی های مهاجرین باشد.

برگشت کننده هایی که در این شهرک ها جابجا می شدند، به بازار دسترسی نداشتند، مراکز صحی برای آن ها وجود نداشت و حتا در برخی از شهرک ها کودکان از دسترسی به مکتب و آموزش محروم بودند. به همین دلیل برخی از این شهرک ها متروک شد.

حالا وزارت مهاجرین می گوید بر بنیاد پالیسی جدید، برگشت کننده ها در صورتی در این شهرک ها جابجا می شوند که تعداد قابل ملاحظه ای از مهاجرین در آن ها سکونت کنند. جرئت گفت در سال 2011 پالیسی افغانستان تغییر کرد و قرار شد برگشت کننده ها براساس خواست خودشان در هر ولایتی که می خواهند جابجا شوند: «محلی را که این ها [عودت کنندگان] برای زندگی انتخاب می کنند، تمام امکانات زندگی برای شان مهیا می شود. به همین قسم در 48 نقطه در 18 ولایت برای آن ها خدمات ارائه شد تا آن ها برگشت کنند.»

وزارت مهاجرین 60 محل را برای شهرک های مهاجرین در نظر گرفته است در حالی که تنها 28 شهرک فعال است و برگشت کننده ها در آن زندگی می کنند. قرار است این پالیسی تا سال 2017 از سوی حکومت افغانستان و نهادهای حمایت کننده تطبیق شود.

رجوع به شهرنشینی این نگرانی را به بار آورده است که روستاها از سکنه خالی شوند و اقتصاد روستایی رو به زوال برود. رئیس جمهور غنی وعده داده است که برای جلوگیری از چنین وضعیت تلاش می کند تا امکانات زندگی در روستاها را مهیا می کند. این در حالی است که نبود برق، مراکز آموزشی و صحی و هم چنین دور بودن از بازار، سبب شده تا مردم از زندگی در روستاها بی میل شوند.