افغان های تحصیل کرده کشور را ترک می کنند

سلسله جنگ های دوامدار، رژیم های غیرعادلانه، از همه بیشتر در دهۀ 90 قرن گذشتۀ میلادی، باعث متواری شدن حدود شش میلیون افغان از کشور شان گردید.

آنها از ترس مداخلۀ نظامی سال 1979 شوروی در افغانستان و از بیم رژیم کمونیستی و در پی آن جنگ داخلی و همچنان سلطه طالبان فرار کردند. قطعات بین المللی، که قرار بود پس از حملات 11 سپتمبر سال 2011 سرانجام این کشور را ثبات بخشند، هم نتوانستند باعث متوقف شدن موج مهاجرت ها گردند. افغان ها دیدند که حتی سربازان خارجی هم نتوانستند ترور را سرکوب کنند.

با وجود برنامه پرهزینۀ سازمان ملل متحد برای عودت مهاجران افغان به وطن شان، هنوز هم 2,7 میلیون مهاجر افغان در خارج کشور به سر می برند. آنهای که از محلات بی شمار بحرانی فقط توانسته اند به شهر بزرگتری در داخل افغانستان فرار کند، شامل این رقم نیستند. کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهجویان شمار این بیجاشدگان داخلی را حدود 683 هزار تن تخمین می کند.

منصرف شدن و به برلین پناه بردن

بیش از 90 درصد پناهجویان افغان به کمپ های مهاجرین در پاکستان همسایۀ شرقی افغانستان پناه برده و یا به عنوان محافظین پارک ها، باغبان و مزدور در ایران، همسایه غربی کار می کنند. آنها اغلباً در این کشورها غیر قانونی زندگی می کنند و همواره ترس دارند که مبادا اخراج شوند. تنها شمار اندکی از آنها دارای منابع مالی، ارتباطات شخصی و امکانات رفتن به اروپا و ایالات متحدۀ امریکا می باشند. آن هایی که می توانند به اروپا و کشورهای غربی برسند، معمولاً نخبگان تحصیل یافتۀ کشور، کارمندان محلی سازمان های خارجی، اشخاص اکادمیک، کارمندان رسانه ها و همچنان مأمورین ادارای سطوح مختلف حکومت می باشند.

شرمیلا هاشمی دو سال قبل به ترک وطن اش تصمیم گرفته بود. او که قبلاً سخنگوی والی هرات بود، و شوهرش که با وی مشترکاً یک مرکز آموزشی برای خبرنگاران را به پیش می برد، برای طالبان یک خار چشم بودند. آنها خود را در خطر احساس می کردند. شرمیلا پس از رسیدن اش به برلین پایتخت آلمان اظهار داشت که "ما تصمیم گرفتیم مرکز آموزشی را ببندیم و کشور را ترک کنیم". آنها با قاچاقچیان تماس حاصل کرده و راه آلمان را در پیش گرفتند. شرمیلا گفت که "ما هیچ نمی دانستیم که به کجا خواهیم رفت، تا سر انجام به اینجا رسیدیم".

کارمندان سابق نیروهای ناتو در افغانستان در خطر اند

ترجمان ها و دیگر کارمندان پیشین نیروهای خارجی که افغانستان را ترک کرده اند، شاید معروفترین گروهی باشند که می خواهند کشور شان را ترک کنند. حدود 60 درصد درخواست های پناهندگی را که کارمندان افغان اردوی آلمان تا به ماه اپریل سال 2014 ارائه کرده بودند، البته رد شده است. به گفتۀ علی الله از کندز، طالبان کارمندان افغان اردوی آلمان را همدستان خارجی ها و به این ترتیب خاین می دانند. این جوان افغان می گوید: "یک شب که من با خانواده ام نشسته بودم، از یک شمارۀ نامعلوم به تیلفون من زنگ آمد. یک مرد با زبان پشتو گفت که تو به حیث ترجمان و جاسوس برای کافران کار می کنی، برای خارجی های که علیه ما می جنگند. این یک جنایت است. تو حالا این شانس را داری که همراه ما کار کنی و علیه آلمانی ها و حکومت بجنگی".

علی الله چنین خواستی را رد کرده ولی همواره در ترس زندگی می کند. خانواده اش به خاطر وی نگران بودند. وی خودش خانه را هیچگاهی ترک نکرده و مخفی مانده است. دوست و همکار وی وفا، کمتر خوش شانس بوده است. این جوان 25 ساله هم برای آلمانی ها در افغانستان کار می کرد. در ماه نوامبر سال 2013 وی خفه شده و جسدش در داخل موترش یافت گردید.

افزایش تهدیدها و چشم انداز خراب

حتی اگر تهدید مشخصی هم صورت نگرفته باشد، دلایل خوبی برای ترک افغانستان وجود دارد. حملات دهشت افگنانه و پاسخ نظامی به آن، افزایش می یابند. در سال گذشته شمار قربانیان آنقدر زیاد بود که از زمان آغاز احصائیه گیری سیستماتیک در سال 2009، تا حال سابقه نداشته است. نظر به گفتۀ سازمان ملل متحد شمار قربانیان ملکی این منازعه در سال گذشتۀ میلادی 22 درصد افزایش یافته و به تقریباً 4000 فرد ملکی رسیده است. در اواسط ماه اپریل سال جاری، برای اولین بار گروه تروریستی "دولت اسلامی" یا داعش مسئولیت یک حملۀ انتحاری در شرق افغانستان را بر عهده گرفت. یک هفته بعد از آن طالبان یک حملۀ جدید بهاری را علیه اردوی خراب تجهیز شدۀ افغانستان اعلام کردند. در کابل در حال حاضر یک حکومت ضعیف با دو جناح متضاد بر سر قدرت است که همچنان پس از گذشت بیش از نیم سال از انتخابات ریاست جمهوری، هنوز نتوانسته است مقام وزارت دفاع را تعیین کند.

بانک جهانی که زمانی اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان نیز در آن کار کرده بود، ارزیابی منفی از وضعیت افغانستان ارائه کرده است. بانک جهانی گفته است که 36 درصد افغان ها زیر خط فقر زندگی می کنند. رشد اقتصادی پیوسته کاهش یافته است. رشد اقتصادی افغانستان که میان سال های 2003 تا 2012 به 9 درصد می رسید، در سال گذشتۀ میلادی به 2 درصد پایین رفت. رسانه های محلی گزارش می دهند که بیش از یک سوم تمام افغان ها بیکار اند.

با توجه به این وضعیت، حتی افغان هایی که تحصیلات خوب و عالی هم دارند، آینده روشنی برای خود نمی بینند. ارتباطات خوب و تعلقات درست قومی در افغانستان، اکثراً مهمتر از هرگونه شایستگی علمی است. بسیاری از پناهجویان افغان در اروپا از تأثیر منفی فرار شان از وطن آگاه اند، زیرا هر روشنفکر و تحصیلکرده ای که از افغانستان می رود، ضایعه ای برای بازسازی یک افغانستان نوین است. پدرام ترکمن که در سویدن تقاضای پناهندگی کرده است، می گوید: "ما در یک وضعیت دشوار قرار داریم. از دست دادن نیروهای علمی و فرهنگی یک کشور را می توان با موتری مقایسه کرد که هیچ راننده نداشته باشد".