دولت با "حمایت اجتماعی" به گدایی گری پایان می دهد

افزایش پدیده گدایی گری در افغانستان یک مشکل اجتماعی است که دولت و مردم در یک دهه اخیر با آن دست به گریبان اند. در کلان شهرهای این کشور، در هر سرک چندین گدا در رده های سنی مختلف به چشم می خورند که در سرما، گرما و حتی زیر برف و باران مشغول گدایی هستند.

گدایی سازمان یافته

مردم به این باور اند که شماری از گدایان از روی مجبوری و ناچاری دست به این کار می زنند، اما برخی گدایان به این کارشان به عنوان یک شغل می نگرند و حتی باندهای مافیایی وجود دارند که به آنان آموزش های حرفه ای می دهند.

سید محمد فیاض، یکی از معلمان شهر کابل می گوید دولت برای حل این مشکل توجهی ندارد و مردم نیز وظیفه اجتماعی شان را انجام نمی دهند: «اگر همه مسلمانان زکات شان را به شکل درستش بدهند و نهادی باشد که آن را جمع آوری کند و به مستحقانش برساند، من فکر نمی کنم که در یک کشور اسلامی کسی نیازمند باشد که در روزهای بارانی روی زمین های تر دست به گدایی بزند. آنان هم انسان هستند و شرافت انسانی دارند؛ فکر نمی کنم که آنان به این وضعیت بیایند و گدایی کنند».

علی افتخاری، سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی، شهدا و معلولین افغانستان می گوید که دولت چند سال پیش براساس فرمان رئیس جمهور سابق تنها گدایان شهر کابل را جمع آوری کرد که شمار شان به 4300 تن می رسید. به گفته وی در میان این گدایان، 3800 گدای حرفه ای و 300 گدای پاکستانی نیز شامل بودند.

وی می گوید که قانون حمایت های اجتماعی از سوی ریاست جمهوری توشیح شده و بخشی از آن به قانونمند شدن پرداخت عشر و زکات اختصاص دارد؛ به این معنی که مردم واجد شرایط عشر و زکات شان را باید به حساب بانکی که در "افغانستان بانک" ایجاد شده بپردازند تا به دست مستحقان برسد.

آقای افتخاری می گوید حالا براساس این قانون گدایان یک بار دیگر جمع آوری می شوند و پس از تفکیک، گداهای حرفه ای به ارگان های عدلی و قضایی معرفی می گردند.

افتخاری می گوید: «تا یک زمان به آنان از این پول کمک می شود، اما در بدل کار. وقتی افراد مستحق و گداهای واقعی شناسایی شدند، برای آنان هر ماه و یا سه ماه یک مبلغ در نظر گرفته می شود تا از این طریق بیایند و شامل دوره های کارآموزی شوند و وارد مارکیت کار گردند که در آینده هم به نفع خودشان است و هم به یک نیروی مولد در جامعه تبدیل می شوند».

وی می گوید که حساب بانکی پرداخت های عشر و زکات زیر نظر یکی از معاونان ریاست جمهوری می باشد و وزارت های مسئول و ارگان های عدلی و قضایی بر روند گزینش افراد مستحق توسط کمیته تفکیک و استفاده از پول این حساب نظارت دارند. از طریق این برنامه تلاش می شود که خانواده ها به خودکفایی اقتصادی برسند و دیگر به کمک های اجتماعی نیاز نداشته باشند.

افزایش جرایم

آقای افتخاری تایید می کند که افزایش گدایی و باندهای آموزش گدایی حرفه ای باعث شده مشکلات اجتماعی و امنیتی بیشتر گردد. وی می گوید تا قبل از این وزارت کار و امور اجتماعی نمی توانست به خاطر خلاء قانونی با چنین افرادی برخورد کند؛ اما از این به بعد گداهایی که با این باندها همکاری داشته باشند و یا به شکل خانوادگی و گروهی گدایی کنند از سوی موظفین این وزارت به ارگان های عدلی و قضایی معرفی می شوند.

وزارت کار و امور اجتماعی می گوید که شمار زیادی از گدایان افغانستان را معتادان به مواد مخدر تشکیل می دهند. به همین منظور این وزارت برنامه مشترکی را با وزارت مبارزه با مواد مخدر و وزارت صحت عامه به پیش می برد تا این افراد تداوی شده، شامل برنامه های آموزشی و صاحب کار شوند.

سخنگوی این وزارت می گوید در مواردی مشاهده می شود که کودکان برای جلب توجه و برانگیختن احساس ترحم جامعه، توسط برخی از گدایان مجبور می شوند تا مواد مخدر استفاده کنند و در شرایط دشوار قرار بگیرند. گزارش هایی هم وجود دارد که خانواده های فقیر کودکان شان را برای انجام این کار به کرایه داده اند و یا آنان را مجبور کرده اند که خود دست به تکدی گری بزنند.

وزارت کار و امور اجتماعی می گوید خانواده های مستمندی که از روی جبر این کار را می کنند تحت پوشش حمایت اجتماعی دولت قرار می گیرند؛ اما در صورتی که دوباره از کودک شان سوءاستفاده کرده و آنان را مجبور به گدایی کنند، به سارنوالی معرفی می گردند.

آمار دقیقی وجود ندارد

به گفته این وزارت تاکنون آمار دقیقی از شمار گدایان در سطح کشور وجود ندارد، چرا که تاکنون سرشماری انجام نشده است. این وزارت در اوایل دو فصل زمستان و بهار برنامه های مختلف حمایتی از افراد نیازمند را با کمک بانک جهانی به پیش می برد.

در فرهنگ اجتماعی مردم افغانستان دادن صدقه و خیرات یک امر مثبت است و به گفته مقامات همین امر نیز باعث شده است تا فرهنگ گدایی بیشتر شود. این وزارت همچنان در نظر دارد تا در تمام مساجد و مکان هایی در شهر صندوق های صدقه بگذارد تا پول آن صندوق ها هم به حساب بانکی حمایت های اجتماعی دولت واریز گردد.

این وزارت در تلاش است تا کمک های داخلی و خارجی را منسجم کند و از طریق برنامه "حمایت اجتماعی دولت" افراد مستمند را بعد از تفکیک از سوی کمیته موظف تحت پوشش قرار دهد. شماری از شهروندان افغانستان از این اقدام دولت استقبال می کنند، اما خواهان نظارت جدی بر نحوه گزینش اعضای کمیته و نحوه کار آنان برای جلوگیری از فساد هستند.