آینده نامطمین، نتیجه مصرف میلیاردها دالر در افغانستان

نگرانی های امنیتی مانع رفتن مردم به شفاخانه ها و مکاتب می شود و حتا بعضی افغان های محافظه کار آرزوی بازگشت به گذشته را می کنند و به امنیتی که طالبان با وجود خشونت، حاکم ساخته بودند، ارزش می گذارند.

مارتین وان بجلرت، یکی از دو بنیانگذار شبکه تحلیلگران افغانستان می گوید: «هرچیزی که مردم در مورد اتفاقات احساس می کنند، چه خوب چه بد... اما آنها در مورد آینده خود مطمین نیستند».

مارتین وان بجلرت مانند بسیاری دیگر معتقد است که پیشرفت هایی در افغانستان وجود داشته است، اما احساس قوی وجود دارد که پیشرفت ها با مبالغ پولی که در افغانستان مصرف شده و تلاش هایی که در این کشور صورت گرفته، متناسب نیست. تنها ایالات متحده امریکا در جنگ افغانستان نزدیک به 450 میلیارد دالر به مصرف رسانده است.

تلاش ها صرفاً به آینده افغانستان متمرکز نبوده بلکه امنیت ایالات متحده امریکا نیز مطرح بوده است. کشوری که سال ها جنگ داخلی و چند سالی حاکمیت طالبانی را تجربه کرده است، به سادگی می تواند پناهگاه گروه هایی گردد که در تلاش حمله بر ایالات متحده امریکا هستند. آینده مطمین و باثبات نه تنها برای افغانستان بلکه برای ایالات متحده امریکا نیز حیاتی است.

آینده نامطمین

برآورد شده است که امید به زندگی یا میانگین عمر در این کشور جنگ زده زیر 45 سال است. حدود یک چهارم کودکان این کشور حتا چانس این را ندارند که شاهد پنجمین سالگره تولد خود باشند.

حتا برای آنهایی که از این مصیبت ها نجات می یابند، امید به زندگی بسیار پایین است. تنها یک چهارم افراد بالغ در افغانستان می توانند بخوانند و بنویسند و گفته می شود که بیکاری در این کشور به 40 درصد می رسد. تازه بخشی از شغل های ایجاد شده در چند سال گذشته در پیوند به حضور نیروهای خارجی در این کشور بوده است.

کمک های کشورهای غربی و مصارف نظامی آنها هرچند برای اهداف خوب درنظر گرفته شده بودند، اما با مشکلات امنیتی که در افغانستان وجود دارد ضایع شده است.

بنابراین، به عوض افزایش رشد اقتصادی، بخش زیادی از این کمک ها یا به جیب قشری از نخبگان رفته است یا به جیب شورشیان که خود به ترویج و شیوع فرهنگ فساد کمک کرده است. از تامین عدالت گرفته تا امکانات برقی، همه چیز برای تقاضای رشوت استفاده می شود. براساس آمار سازمان ملل متحد، سالانه 2.5 میلیارد دالر پول افغان ها در اختلاس و سوءاستفاده مالی مصرف می شود.

سازمان شفافیت بین المللی افغانستان را سومین کشور فاسد در جهان رده بندی کرده است که تنها در درجه بهتر از میانمار و سومالیا قرار دارد.

جنگ مصیبت بار

برای برخی ها جنگ نه تنها آینده مبهمی را بار آورده بلکه به مراتب مصیبت بار بوده است. رویای عبدالله از ولایت شرقی ننگرهار این بود که مترجم شود. او در این بخش نمرات خوبی نیز به دست آورده بود تا این که شبی سربازان امریکایی از راه رسیدند و پدر و برادر کلانش را به قتل رساندند.

عبدالله حالا در یک کوره خشت پزی کار می کند تا نان خانواده اش را پیدا کند. عبدالله می گوید: «سربازان امریکایی مرا آزاد کردند و گفتند که پدر و برادرت بیگناه بودند. آنچه که آنها گفتند راضی ام نمی سازد. اگر قدرت می داشتم، همه آنها را گردن می زدم».

در سراسر افغانستان هزینه ای که مردم ملکی در این جنگ می پردازند هر روز بیشتر می شود. شش ماه اول سال روان بعد از شکست طالبان در سال 2001 خونبارترین ماه ها بود. تنها در ماه می 368 تن کشته شدند. بخش اعظم تلفات ملکی ناشی از حملات شورشیان بوده است، اما این تلفات ملکی ناشی از حملات نیروهای خارجی است که خشم ها را برمی انگیزاند.

هیدر بار از مسوولان دیده بان حقوق بشر افغانستان می گوید: «افغان ها انتظار ندارند که توسط طالبان کشته نشوند، اما آنها این انتظار را دارند که توسط نیروهای بین المللی کشته نشوند».

هرچند که غرب با پول و نیروی نظامی وارد افغانستان شد، اما در این میان یک چیز نادیده گرفته شد: پیچیدگی کشوری که غرب می خواست آن را به وضعیت دیگر گذار بدهد. مارتین وان بجلرت می گوید: «خوش بینی زیاد، احساس داشتن یک دولت بی نقص، این تصور که شما می توانید یک کشور و حکومت را از صفر بسازید، این ها اشتباهات بزرگ بودند». 

اما با وجود این کاستی ها، افغانستان دست آوردهایی داشته است که در تاریخ این کشور بی نظیر است، مانند آزادی بیان و رشد رسانه ها. هرچند این دست آوردها شکننده و وابسته به حضور نیروهای خارجی عنوان می شوند، زیادند افغان هایی که به این دست آوردها خوشبینانه می نگرند.

دویچه وله، رویترز/ عارف فرهمند

ویراستار: عاصف حسینی