آیا همه جناح‌های درگیر در گفتگوهای مستقیم حاضر خواهند شد؟
۱۳۹۴ اسفند ۸, شنبه
حکومت افغانستان از این فیصله استقبال کرده ولی گروه‌های طالبان از این تصمیم گروه چهارجانبه ابراز بی‌خبری کرده‌اند. اما تحلیلگران می‌گویند مهم‌ترین گروهی که فعلا در افغانستان می‌جنگد، گروه طالبان به رهبری ملا اختر محمد منصور است و پاکستان می‌تواند این گروه را وادار به مذاکره مستقیم با حکومت افغانستان کند.
این در حالی است که طالبان حالا یک گروه منسجم با رهبری واحد نیست. بخشی از جنگجویان این گروه که تحت امر ملا محمد رسول می‌جنگند با جناح ملا اختر منصور به شدت مخالف‌اند و این دو شاخه جنگ‌های خونینی باهم داشته داشته‌اند. مهم‌ترین سوال این است آیا شاخه‌های مختلف طالبان حاضر خواهند شد برسر یک میز با حکومت افغانستان مذاکره کنند؟
وحید مژده آگاه مسایل سیاسی می‌گوید حکومت افغانستان از پاکستان خواسته است تا ده تن از نمایندگان با صلاحیت طالبان را در مذاکرات مستقیم حاضر کند: «این ده نفر شامل افرادی از قطر، کسانی از جناح ملا محمد رسول و افراد دیگری که قوماندانان جنگی طالبان هستند، می‌باشد.»
در همین حال گروه‌هایی نیز در افغانستان می‌جنگند که مصالحه ناپذیرند و حکومت افغانستان نیز حاضر به گفتگو با آنها نیست. گروه داعش که در شرق افغانستان جنگ‌های خونینی را به راه‌انداخته شامل این گروه است. از سوی دیگر صدها جنگجوی عرب، چچینی، پاکستانی، تاجیک و ازبک در افغانستان می‌جنگند که حکومت حاضر به مذاکره با آنها نیست.
سید اکبر آغا از اعضای پیشین گروه طالبان به این نظر است که روند صلح زمانی نتیجه می‌دهد که طالبان در آن حضور داشته باشند. او می‌گوید: «بهتر است که مشکل افغانستان از راه صلح و مذاکره حل شود. اگر حکومت افغانستان، طالبان و کشورهای خارجی مخلصانه و صادقانه برای صلح کار کنند، این مذاکرات نتیجه‌ای خواهد داد.»
شرایط گفتگو
حکومت افغانستان تاکید کرده است که قانون اساسی و تمامیت ارضی خط سرخ مذاکرات است و برسر این دو موضوع هیچ معامله‌ای نخواهد شد. گروه طالبان هرچند به صورت رسمی هیچ پیش شرطی را برای صلح و یا آغاز گفتگوهای مستقیم مطرح نکرده است اما این گروه برخی از خواست‌هایش را در نشست‌های غیر رسمی مانند نشست پگواش ابراز کرده است. خروج نیروهای خارجی و خارج شدن نام رهبران طالبان از لیست سیاه سازمان ملل متحد از خواست‌های طالبان بوده است.
سید اکبر آغا می‌گوید یکی از خواست‌های مهم طالبان خروج کامل نیروهای خارجی و تغییر نظام است: «طالبان دو شرط دارند یکی این که نیروهای خارجی خارج شوند و دیگر این که برسر نظام باید گپ زده شود. طالبان کوشش می‌کنند که نظام براساس و بنیاد اسلام پیاده شود.»
اما رهبران حکومت می‌گویند هیچ شکی در اسلامی بودن نظام افغانستان وجود ندارد. آگاهان مسایل سیاسی نیز به این باورند که اگر هدف طالبان از نظام اسلامی، تطبیق شریعت سخت‌گیرانه و افراطی‌گری باشد، در آن صورت دست آوردهای چهارده سال اخیر برباد خواهند رفت.
کلید صلح در دست پاکستان؟
رهبران حکومت وحدت ملی به این باورند که افغانستان و پاکستان یک جنگ اعلام ناشده را به پیش می‌برند و طالبان به نیابت از پاکستان در افغانستان می‌جنگند. باورها این است که تنها مذاکره مستقیم با پاکستان می‌تواند زمینه صلح و ثبات را در افغانستان فراهم کند.
اما آگاهان می‌گویند این برداشت درست نیست و طالبان در بسیاری موارد مستقل عمل می‌کنند. آقای مژده می‌گوید: «چنین فکر می‌شود که پاکستان بر طالبان نفوذ دارد اما این نفوذ به حدی نیست که هرچیزی که پاکستان بگوید طالبان آن را قبول کنند زیرا طالبان استقلالیت خودرا دارند.»
حکومت افغانستان به این باور است که مراکز اصلی فعالیت طالبان در پاکستان است. ارگان‌های امنیتی افغانستان بارها گفته‌اند که جنگ افغانستان از شورای کویته و شورای پشاور مدیریت می‌شود و پاکستان برای طالبان پناهگاه، تجهیزات و منابع مالی فراهم می‌کند. پاکستان این اتهام‌ها را همواره رد کرده است.