آیا علاقه ای به اجرای پروژه "تاپی" وجود ندارد؟

"خدا حافظ تاپی (TAPI)، سلام تیی (TII)"، عنوان مقاله مجله "دیپلومات" است که در شمار زیادی از رسانه های آنلاین به شمول وب سایت جهانی گاز مایع نیز نشر شده است. این مجله نوشته است که با شدت گرفتن ناآرامی ها در افغانستان، نارندرا مودی، نخست وزیر هند به دنبال راه دیگری برای وارد کردن گاز مایع ترکمنستان است.

پروژه تاپی یکی از بزرگترین پروژه های منطقه است که گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان و سپس به هند خواهد رساند. قرار بود کار این پروژه در سال 2015 آغاز شود. مقامات گفته بودند که این پروژه تا سال 2017 تکمیل خواهد شد، اما هنوز گفتگوها در مورد چگونگی اجرای این پروژه جریان دارد.

پس از توافق هسته یی غرب با ایران، یک بار دیگر توجه جهانی به سرمایه گذاری و روابط تجاری با این کشور نفت خیز بیشتر شده که ظرفیت زیادی نیز در سرمایه گذاری روی پروژه های بین المللی دارد.

به نقل از دیپلومات، "تغییر روابط دیپلوماتیک میان کشورها در منطقه باعث تغییراتی در سرمایه گذاری ها شده است. هند و ترکمنستان حالا بیشتر علاقمند انتقال گاز از طریق ایران هستند، اما هنوز هم به موثریت پروژه تاپی در صورت اجرایی شدن آن باورمند اند".

نشست تاپی در هند

محی الدین نوری، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم افغانستان به دویچه وله گفت بحث میان کشورهای دخیل در این پروژه جریان دارد و افغانستان برای شرکت در نشست بعدی در این زمینه آمادگی دارد: «در کابل بحث برای برگزاری جلسه بعدی "تاپی" جریان دارد و این به معنی آن است که تاپی و اجرای آن در دستورالعمل کشورهای عضو قرار دارد. انشالله به زودی شاهد برگزاری جلسه بعدی و عملی شدن این پروژه خواهیم بود.»

بیست و یکمین نشست هیئت رهبری "تاپی" در ماه مارچ 2015 در کابل برگزار شد. پس از آن نشستی در اسلام آباد دایر گردید. حالا رسانه ها به نقل از مقامات ترکمنستانی از جلسه ای در مورد تاپی در هندوستان خبر داده اند. خبرگزاری "ترند" آذربایجان نوشته است که هیئتی از ترکمنستان به هند رفته است تا روز سه شنبه (21 جولای 2015) در مورد تاپی گفتگو کند.

سخنگوی وزارت معادن و پترولیم افغانستان از این نشست اضهار بی خبری کرد و گفت که "به خاطر تعطیلات عید" در مورد این که آیا هیئت های افغانستان و پاکستان نیز در این نشست شرکت دارند یا خیر، اطلاعات ندارد. اما تاکید کرد که نشست دیگری قرار است در این زمینه برگزار شود که همه جوانب در آن شرکت خواهند داشت.

قرضه های گازپروم

در عین زمان "دیپلومات" نوشته است که یکی دیگر از دلایل بی میلی ترکمنستان به پروژه تاپی، پرداخت نشدن پول گاز این کشور در سال 2015 توسط شرکت "گاز پروم" است که یکی از سرمایه گذاران بزرگ در کنسرسیوم تاپی می باشد. هزینه این قرضه به 400 میلیون دالر می رسد.

سخنگوی وزارت معادن و پترولیم افغانستان در این زمینه به دویچه وله گفت حل معاملات تجارتی یک کشور با یک شرکت می تواند راه های مختلفی داشته باشد. او افزود: «من باور ندارم که پرداخت نشدن بل های یک شرکت چندین ملیتی در این معادله تاثیرگذار باشد.»

اجرای این پروژه که بحث روی آن در سال 2002 آغاز شد، به دلیل ناامنی در افغانستان و پاکستان تاکنون به تعویق افتاده است. برای تطبیق این پروژه کنسرسیومی تحت نام "تاپی پایپ لاین لمتید" تشکیل شده است که چهار کشور در آن سهیم هستند، اما هنوز رهبری این کنسرسیوم انتخاب نشده است.

سید مسعود، کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشکده اقتصاد در دانشگاه کابل دلیل اجرا نشدن این پروژه را دوگانگی سیاست پاکستان در قبال افغانستان و روابط خصمانه اش با هند می داند. وی به در مصاحبه ای با دویچه وله گفت که پاکستان با حمایت از شورشیان در افغانستان و خراب کردن امنیت در این کشور در تلاش به دست آورد امتیازات اقتصادی بیشتر در منطقه است.

مسعود به تلاش های دولت افغانستان برای صلح با طالبان اشاره کرد و گفت: «آقای غنی و دولت افغانستان به همین منظور حرکات صلح با طالبان را به صورت سریع راه انداخته اند تا طرف مقابل آرام شود و منافع خود را در افغانستان پیدا کند و در نهایت بگذارد تا چنین پروژه هایی در افغانستان عملی شوند.»

افغانستان از پروژه تاپی سالانه تا 400 میلیون دالر عاید خواهد داشت و این امر باعث خواهد شد تا افغانستان از یک کشور نیازمند به کشوری تبدیل شود که برعلاوه برآورده کردن نیازهای داخلی اش، مسیر انتقال گاز باشد.

اما در عین زمان وی به رنجش هند از روابط منطقه ای دولت افغانستان اشاره کرد و افزود: «ما در صورتی که هندی ها را از حلقه های اساسی خود بیرون می کنیم، اشتباهی است که در سال های اخیر با بیرون کردن چین از این حلقه انجام می دادیم. چین و هند دو قدرت اقتصادی هستند که ما به هیچ وجه نباید آنها را از دست بدهیم. با کمک چین و هند ما می توانیم حرکت های اساسی اقتصادی و حتی امنیتی را انجام بدهیم.»

به باور وی پاکستان نمی خواهد افغانستان روابط خوبی با هند داشته باشد و به اجرایی شدن پروژه تاپی هم باورمند نیست. آقای مسعود می گوید پاکستان بیشتر به تمدید پایپ لاین گاز "دوستی"، پروژه ای میان ایران، پاکستان و هندوستان تاکید می کند. به تازگی رسانه های بین المللی اعلام کرده اند که چین و هند به پیوستن به این پایپ لاین علاقمندی نشان داده اند.

هزینه پروژه "تاپی" هشت میلیارد دالر سنجش شده است که بخشی از آن را "بانک انکشاف آسیایی" می پردازد و چهار کشور شریک نیز به میزان بهره مندی از این پایپ لاین، در آن سرمایه گذاری می کنند. ظرفیت انتقال گاز "تاپی" بیش از 30 میلیارد مترمکعب است. قرار است افغانستان که در این پروژه 25 درصد سهم دارد، در ده سال اول 0.5 میلیارد مترمکعب، در دهه بعدی اش یک میلیارد مترمکعب و در ده سال سوم، 1.5 میلیارد مترمکعب گاز از این پایپ لاین خریداری کند.