آیا روسیه به طالبان سلاح می دهد؟

با توجه به وضعیت تهدید آمیز امنیتی در افغانستان، به زودی دونالد ترامپ رئیس جمهو ایالات متحده امریکا بر اردوی آن کشور اصرار خواهد نمود تا شمار سربازان امریکائی را در این کشور افزایش دهند. در بدو امر سخن از ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سرباز اضافی است. در حال حاضر ۸۴۰۰  سرباز امریکائی در چارچوب ماموریت "حمایت قاطع" برای مشورت دادن و آموزش سربازان در کشور کوهپایه های هندوکش می باشند.

علاوه براین، ۵۰۰۰ سرباز ناتو نیز در این کشور مستقرند. همین اندکی پیش، ۳۰۰ تن از تفنگداران نیروی بحری ایالات متحده امریکا به ولایت ناآرام هلمند در جنوب افغانستان فرستاده شدند. سربازان امریکائی چهار سال پیش از این ولایت بیرون رفته بودند. قرار است آن ها در آنجا قبل ازهمه وظیفه شان را به حیث مربی سربازان افغان در مبارزه علیه شورشیان انجام دهند.

تا همین اندکی پیش، استراتژی امریکا برای افغانستان در جریان مرحله انتقالی از اوباما به ترامپ کاملاً واضح نبود. مسکو به سهم خود کوشید با این خلا با ابتکار خودش برخورد نماید. مسکو از طریق چندین کنفرانس منطقه ئی در مورد افغانستان با شرکت کشورهائی مانند پاکستان، هند و چین کوشید خود را در موضع میانجی صلح مطرح نماید. آخرین کنفرانس از این دست در ماه اپریل در مسکو برگزار شد. این کشور مانند تلاش های  بیهوده طولانی ایالات متحده امریکا کوشید طالبان را برای یک راه حل صلح آمیز همنوا گرداند. در مقابل مسکو وعده نمود که تحریم های بین المللی علیه رهبران حاضر به همکاری طالبان را سست تر گرداند.

نگرانی ایالات متحده امریکا

طبعاً امریکائی ها در مورد آنچه روسیه در افغانستان انجام می دهد، بی اعتمادند. به ویژه احتمال دادن اسلحه به طالبان موجب نگرانی می شود. در اخیر ماه اپریل، ماتیس وزیر دفاع ایالات متحد امریکا در کابل «نگرانی عمیق» خود را در مورد گزارش هائی ابراز داشت که برمنبای آن روس ها به طالبان اسلحه می دهند. این موضوع را یک مقام اردوی ایالات متحد امریکا بدون آنکه از وی نام برده شود، در حاشیه دیدار ماتیس اظهار داشته بود که روس ها اسلحه ماشیندار و سایر سلاح های سبک را در ولایت هلمند، کندهار و ارزگان به طالبان داده اند. سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه چنین اظهاراتی را فاقد هرگونه اساسی خوانده است.

مسأله بر سر آنست که هدف روس ها از دادن این سلاح های ادعا شده به طالبان چه می تواند باشد؟

سیت جونز، مدیر مرکز سیاست امنیتی و دفاعی در بنیاد پژوهشی امریکائی "رند" است که  در این مقامش برای وزارت دفاع ایالات متحد امریکا (پنتاگون) نیز کار می کند. او که مورد سوال دویچه وله قرار گرفت، گفته است که به نظرش اظهارات کارمند وزارت دفاع ایالات متحده امریکا مبتنی بر اطلاعات قابل اعتماد است. جونز به دویچه وله گفت: «چنین اظهاراتی، به ویژه هنگامی که توسط یک مقام عالیرتبه حکومت اعلام می شود، حتماً توسط استخبارات صحت و سقم آن با توجه به همه منابعی که مورد سوال قرار می گیرند، ارزیابی می شود. هرچیز دیگر غیرعادی و ناخوش آیند خواهد بود».

احتمالاً «اسلحه مرگبار بزرگ» وجود ندارد

از جانب دیگر این کارشناس از این هشدار داد که اکنون به طور عجولانه  روسیه را به حیث سلاح دهنده مهم به طالبان تلقی کنیم. جونز گفت: «طالبان اسلحه و سایر حمایت هایشان را از یک سلسله منابع دولتی و غیر دولتی به دست می آورند. در این بافت فکر می شود که حمایت روسیه ، اینکه اسلحه مرگبار است و یا نوع دیگری باید از لحاظ مقداری بسیار محدود باشد». جونز علاوه بر این گفت که تعجب انگیز خواهد بود اگر روس ها سلاح های مرگبار به طالبان بدهند؛ در صورتی که روس ها به آن ها سلاح بدهند، بیشتر سلاح های کوچک خواهد بود. بالاخره تجربه تاریخی در مورد "پس لگد" (عواقب) فراهم ساختن سلاح های بیشتر موثر مانند راکت های زمین به هوا، برای چنین گروه هائی وجود دارد. من فکر می کنم که هر تهیه کننده بالقوه سلاح  کیفیت و کمیت اسلحه ای را که (به طالبان می دهد) در نظر می گیرد».

چنانکه سیت جونز می گوید، یک انگیزه تشبث قوی روسیه در افغانستان نگرانی از وضع امنیتی جناح جنوبی روسیه است. از نگاه وی، «این برای روسیه مهم است که در درون افغانستان و منطقه شمار زیاد گروه های جنگجو دست به عملیات می زنند. مسکو به دقت متوجه است که امریکائی ها در افغانستان چه نوع حضوری دارند و از خود می پرسند که این حضورشان چه تاثیراتی بر فعالیت های تروریست ها و ثبات در جناح جنوبی روسیه دارد».

ترس روسیه از خطر ترور

ظاهر شدن "دولت اسلامی" یا داعش در افغانستان از سال ۲۰۱۴، روسیه را از خطر محل های اختفای گروه های تروریستی در جنوب این کشور می ترساند. جونز می گوید: «موفقیت طالبان در پاکسازی جنوب افغانستان از وجود "دولت اسلامی" یا داعش و تداوم جنگ آن ها علیه این گروه در سایر بخش های افغانستان، طالبان را در موقعیت یک متحد بالقوه روسیه نشان می دهد». جونز می افزاید: «طالبان کنترول شان را بر مناطق روستائی توسعه داده اند. روس ها می توانند فکر کنند، در صورتی که ایالات متحده امریکا، ناتو و حکومت افغانستان نتوانند ثبات را در این کشور تامین نمایند، در دراز مدت عیبی ندارد با طالبان همکاری کنند».

چنانکه گفته شد این یک طرز دید دراز مدت است. در گام نخست روسیه می کوشد خود را به مثابه یک میانجی صادق مطرح کند. اما این کار قناعت بخش نیست، حتا برای کابل. اخیراً یک مشاور نزدیک اشرف غنی در واشنگتن در مراسمی گفت: «فرق گذاشتن بین تروریست خوب و بد اشتباه بزرگی است».

rr/AH(Wesley Rahn )