آیا به زودی واکسینی برای سرطان وجود خواهد داشت؟

فناوری موسوم به «پیام رسان آر ان ای» (mRNA) در طی فقط چند سال عرصه طبابت را متحول ساخته است. در جریان پاندمی کرونا، از فیض همین فناوری، در عرض چند ماه محدود واکسین های بسیار مؤثری در برابر عامل «سارس کوو۲» ساخته شدند.

حتی زمانی که ویروس کرونا جهش های بیشتر تهاجمی ایجاد کرد، با استفاده از این فناوری در مدت کوتاهی واکسین های مطابق به آنها تولید شده توانست.

اما فناوری «پیام رسان آر ان ای»، که اخیراً برنده جایزه طب نوبل شد، کارهای بسیار بیشتری را می تواند انجام بدهد.

صفحه اینستاگرام دویچه وله را دنبال کنید

آیا به زودی واکسین های سرطان تولید می شوند؟

در زمینه تحقیقات بیماری سرطان نیز فناوری mRNA تحرکات جدیدی را ایجاد کرده است. الکساندر زیندر، مدیرعامل شرکت دارو سازی و بیوتکنالوژی «کیورواک»، می خواهد که حداکثر تا پنج سال دیگر یک واکسین سرطان مبتنی بر «پیام رسان آر ان ای» را به بازار عرضه کند.

اگر چنین موفقیتی علیه انواع خاص بیماری سرطان بدست بیاید، آنگاه رؤیای بشریت تحقق خواهد یافت.

زیندر می گوید: «از ۲۰ سال به این طرف تحقیق در زمینه واکسین های سرطان ادامه دارد. اما پیشرفت کنونی چشمگیر است.» او در مصاحبه ای با روزنامه آلمانی «بیلد ام زونتاگ» گفت: «ما در جریان پاندمی کرونا تجارب زیادی کسب کردیم. هوش مصنوعی نیز حالا آنقدر خوب است که هنگام برنامه ریزی کمپیوتری mRNA، بسیاری از مشکلات را حل می کند.»

واکسین های سرطان سیستم ایمنی بدن را تحریک می کنند تا خود سیستم دفاعی به گونه هدفمند در برابر سلول های تومور یا غده سرطانی مبارزه کند. زیندر می گوید: «مرگبار بودن سرطان در اینست که غده سرطانی پیوسته رشد می کند. واکسین سرطان قرار است این رشد را متوقف سازد، حتی اگر سرطان قبلا متاستاز نیز داده باشد. آنگاه سرطان به یک بیماری مزمن مبدل می شود که فرد بیمار با آن می تواند چندین دهه زندگی کند. به این ترتیب بیماری سرطان دیگر عامل مرگ نخواهد بود.»

رقابت بر سر توسعه واکسین سرطان

در پهلوی شرکت کیورواک، شرکت های دیگری نیز به شدت در زمینه یک واکسین سرطان تحقیق می کنند. طور مثال شرکت بیوتکنالوژی «بایونتیک» در آغاز اکتوبر ۲۰۲۳ نتایج مقدماتی و بسیار امیدوار کننده ای را از یک تحقیق بالینی که جریان دارد، به نشر رساند.

در این تحقیق علمی بالینی، اثر بخشی واکسین سرطان بایونتیک به نام «کارواک»، بالای افراد آزمایشی مبتلا به سرطان، قبلاً آزمایش شده است.

اوغور شاهین، مدیر ارشد اجرایی و بنیانگذار شرکت داروسازی بایونتیک، با خوش بینی مشابه اعلام کرد که بر اساس تخمین وی، تا چند سال دیگر واکسین های ضد سرطان وجود خواهند داشت. شاهین در مصاحبه ای با مجله خبری آلمانی «شپیگل» گفت: «ما معتقدیم که این واکسین ها در مقیاس بزرگتر، پیش از سال ۲۰۳۰ در اختیار بیماران قرار خواهد داشت.»

به این ترتیب واکسین های سرطان در درازمدت جایگزین درمان های رایج این بیماری مرگبار خواهند شد. این هم نعمت بزرگ و باورنکردنی خواهد بود، زیرا شیوه های کنونی شیمی درمانی و یا پرتو درمانی، اغلب بیماران را به شدت تحت فشار قرار می دهند.

مرتبط: روش‌های جدید درمانی روزنه‌های امید برای بیماران سرطانی ایجاد کرده است

زیندر می گوید: «شیمی درمانی و یا پرتو درمانی نه تنها با تومور سرطانی، بلکه با بافت سالم بدن نیز مبارزه می کند. به همین دلیل این شیوه ها عوارض زیاد جانبی دارند.» او می افزاید: «مزیت استفاده از mRNA اینست که خود سیستم ایمنی بدن تحریک شده و تنها غده سرطانی را هدف قرار می دهد و بس.»

عملکرد واکسین های سرطان چگونه است؟

سلول های دستگاه ایمنی بدن به نام لنفوسیت تی (سلول های T)، با از بین بردن سلول های بیمار، و یا هم تحریک سایر سلول های ایمنی برای حمله، به بدن کمک می کنند تا در برابر عفونت ها مبارزه کند. با آنهم سلول های تی به مشکل می توانند حجرات سرطانی را تشخیص بدهند. اما سلول های CAR T می توانند این کار را انجام بدهند.

درمان با سلول های CAR T از سال ۲۰۱۸ به این طرف در اروپا اجازه داده شده است و تا کنون بیشتر برای درمان سرطان خون به کار گرفته شده است. اما این شکل بسیار مؤثر درمان سیستم ایمنی یا «ایمون تراپی» تا هنوز بسیار زیاد گران قیمت است. به گفته مرکز تحقیقات سرطان آلمان، تولیدکنندگان برای تولید اینگونه سلول ها برای هر بیمار تا ۳۲۰ هزار یورو مطالبه می کنند.

یوتیوب دویچه وله دری را تماشا کنید

در این گونه «ایمون تراپی» سرطان، سلول های تی از کرویات سفید خون بیمار فلتر می شوند. سپس سلول های تی بدست آمده از نظر ژنتیکی تغییر داده می شوند تا گیرنده های انتی ژن کیمریک (CAR) یا پروتئین های سطح سلولی لنفوسیت ها را بر روی سطح تشکیل دهند. در نتیجه گیرنده ای ایجاد می گردد که اجزای مختلف آن در اصل با هم مطابقت ندارند.

واکسین ها سلول های غده سرطانی را قابل مشاهده می کنند

در صورتی که سلول های CAR-T تولید شده دوباره به بدن فرد بیمار تزریق شوند، به گونه هدفمند بر روی سلول سرطانی قرار می گیرند. آنگاه سیستم ایمنی بدن فعال شده و به سلول های غده سرطانی حمله می کند. اگر سلول های CAR T نتوانند سلول تومور را پیدا کنند و یا برای مبارزه مؤثر در برابر غده سرطانی ضعیف باشند، واکسین های سرطان که در آینده ساخته خواهند شد، در این روند کمک خواهند کرد.

در این زمینه پروتئین «کلاودین ۶»، که تقریباً تنها در سرطان یافت می شود، به این امر کمک می کند. اطلاعات ژنتیکی «کلاودین ۶» با استفاده از فناوری mRNA، وارد سلول سرطانی می شود. در نتیجه یک انتی ژن ایجاد می شود که به سطح سلول غده وصل شده و به این ترتیب سلول های CAR-T به آسانی می توانند غده های سرطانی را تشخیص داده و در برابر آنها مبارزه کنند.

مرتبط: نوشیدنی‌های داغ می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد

تا حال سلول های اصلاح شده تی، تنها برای مبارزه با انواع سرطان خون به کار گرفته می شوند. اما پیشرفت سریع در فناوری mRNA این امید را ایجاد می کند که در پهلوی درمان سرطان خون، در آینده درمان های مؤثر و سبک تری برای سایر انواع سرطان نیز امکان پذیر خواهد بود. نشانه های بسیار امیدوار کننده شامل واکسین های علیه سرطان پوست، سرطان ریه یا شش، سرطان سینه و سرطان پانقراس است.