آیا امریکا واقعا از پاکستان دل سرد شده است؟

اما مناسبات پاکستان با ایالات متحده امریکا همواره آگنده از تغییرات بوده است: درسالهای 1980 اسلام آباد  از یک مشارکت  نزدیک با  ایالات متحده امریکا برخوردار بود. این مناسبات دست کم تا بیرون رفتن قشون سرخ شوروی از افغانستان درسالهای 1988/1989 چنین بود. پس از آن امریکا علاقه مندی اش را به این مشارکت از دست داد. درست، پس ازحملات تروریستی 11 ام سپتمبر 2001 بود که دوباره توجه ایالات متحده امریکا به پاکستان جلب شد. این علاقه مندی قبل از همه درآن بود که پاکستان راه اکمالاتی  درجنگ علیه طالبان و القاعده پنداشته می شد. پاکستان به این همکاری ستراتژیک جدید رضایت داد، اما این رضایت با دو دلی همراه بود، زیرا اسلام آباد از مناسبات خوبی با رژیم طالبان برخوردار بود وتا امروز هم این کشور اهداف اقتصادی اش را در افغانستان با جدیت دنبال می کند.

کونراد شیتر، کارشناس آسیای جنوبی بدین نظراست که :«علاقه مندی دیگر پاکستان آن است تا عمق ستراتژیکی در افغانستان داشته باشد. برای این منظور پاکستان برآن است تا در افغانستان حکومتی را روی کار آورد که با منافع پاکستان انطباق داشته باشد».

 از اینرو پاکستان کدام علاقه مندی ای ندارد که با طالبان،  این متحد سابقه اش با شدت رفتار کند. هدف پاکستان از ایجاد یک عمق ستراتژیک درافغانستان آن است که درصورت یک جنگ با هندوستان ، اردوی پاکستان بتواند یک منطقه عقب نشینی درافغانستان داشته باشد.

 دو قدرت اتومی هندوستان وپاکستان قبلاً سه جنگ با همدیگر را پشت سر گذاشته اند. اما مناقشات مرزی شان تا امروز حل نشده است. ازدهها سال بدینسو رقابت این دوکشور مایه منازعات گردیده است.

متحدان ضد هندوستان

رحیم الله یوسفزی،  کارشناس امور تروریستی پاکستان براین نظر است که ستراتژی عملی پاکستان  تلاش برای همکاریهای  نزدیک با نیروهای بنیاد گرا است. بنیاد گرایان بالذات مواضع ضد هندی دارند، زیرا هندوستان کشوری نیست که درآن مسلمانان اکثریت داشته باشند. اسلام آباد می خواهد درصورت بروز یک جنگ جدید با هندوستان ، متحدانی درافغانستان داشته باشد. طالبان با هدف ایجاد یک دولت مذهبی درافغانستان برای چنین برنامه های پاکستان درمنطقه مناسب پنداشته می شوند. یوسفزی براین نظر است که چنین سیاستی را یا غربیها درک نمی کنند ویا اینکه نمی خواهند درک کنند.

 او می افزاید:« اختلاف نظر میان پاکستان وایالات متحده امریکا وهمچنان بقیه جهان غرب درقسمت سیاست ضد طالبان آنها وجود دارد. پاکستان تلاش برای یک راه حل سیاسی می کند و می خواهد با طالبان مذاکره ومعامله صورت گیرد. علاوه براین پاکستان می خواهد دراین مذاکرات نقش تعیین کننده ای بازی کند. اما ایالات متحده امریکا می خواهد به علاوه آن طالبان را شکست بدهد».

تقاضای روشن امریکا

دراین میان حکومت ایالات متحده امریکا هم طرفدار مذاکرات است. اما قبل ازاین مذاکرات  می خواهد که طالبان روابط شان را با شبکه تروریستی القاعده قطع کنند. بنابراین بیش از 100 هزار سرباز امریکایی درافغانستان تلاش دارند تا طالبان را مجبور به مذاکرات صلح گردانند. حملات گسترده هواپیماهای بدون سرنشین امریکایی بر مناطق عقب نشینی افراط گرایان درپاکستان، بخشی از این ستراتژی ایالات متحده امریکا هست. پیام ایالات متحده امریکا روشن است: یعنی همکاری بین پاکستان وتروریستها غیرقابل تحمل است. این چیزی است که به نظر یوخیم هیپلر پروفیسور سیاست، برخی ازمقامات دولتی دراسلام آباد کاملاً بدان پی برده اند.

 هیپلر می گوید:« بسیاری کسانی که درسالهای  اخیر در پاکستان قربانی خشونتها شده اند، فقط به دلیل آن است که جنگ افغانستان قسماً درخاک خود پاکستان سرایت کرده است. اما بی ثبات نگهداشتن  دایمی افغانستان ، به جای آنکه به سود پاکستان باشد، به ضررش تمام می شود».

با این وجود،  کارشناسان تردید دارند که حکومت پاکستان در موقعیتی باشد تا مسیر سیاستهایش را 180 درجه تغییر بدهد. ارودی پاکستان قدرتمند است و استخبارات نظامی این کشوربا نفوذ. این دو ارگان امنیتی سیاست های داخلی و خارجی پاکستان را تا جای زیاد کنترول می کنند. هر دو نهاد خواهان همکاری با نیرو های افراطگرا در منطقه می باشند. ازجانب دیگر پاکستان نمی خواهد تا ازمیلیاردها دالر کمک سالانهء واشنگتن چشم بپوشد. کارشناسان معتقد اند که حکومت دراسلام آباد چاره ی دیگر جز بازی  یک نقش دو رویانه خطرناک را ندارد، یعنی هم خیرخواهی به متحدان بنیاد گرایش را نگهدارد و هم دوستی حکومت ایالات متحده امریکا را.

مشارکت دشوار

هنیگ ریکه، کارشناس ایالات متحده امریکا در " انجمن سیاست خارجی آلمان" براین نظر است که برای  واداشتن پاکستان به تغییر فکرش باید واشنگتن شکیبایی خیلی زیادی مبذول دارد. غیر ازاین حکومت امریکا کمتر گزینه ای دارد، زیرا « امریکاییان می خواهند فشار زیادی برپاکستان وارد کنند. اما درعین زمان همچنان می دانند که هرگاه این فشار بسیار زیاد گردد وحکومت ضعیف در اسلام آباد زمینه ی بقایش را از دست بدهد، درکل زیان آن بسیار بزرگترمی باشد. چه درآنصورت امکان دارد نیروهای افراطی اسلامی موفق گردند و واشنگتن تابع ترین همیار خود در منطقه را از دست بدهد». به گفته ی ریکه در امریکا کس چنین چیزی را  نمی خواهد. یعنی، امریکا یک پاکستان دو رو را، بر یک پاکستان کاملا دشمن ترجیع می دهد.

واشنگتن واسلام اباد درجنگ شان علیه طالبان والقاعده درافغانستان منافع کاملاً مختلفی را دنبال می کنند. با این وجود یک مشارکت دشوار آنها را  مجبورمی سازد تا برهمدیگر اتکا کنند.

رتبیل شامل آهنگ / رسول رحیم
ویراستار: سیدروح الله یاسر