آغاز آخرین دور مذاکرات هسته یی با ایران

وقت کم است. مذاکرات در مورد برنامه هسته یی ایران به آخرین دور اش رسیده است. به این ترتیب فشار برای رسیدن به توافق نیز افزایش یافته است. اگر قرار شود که این دور مذاکرات نیز ناکام گردد، پیامدهای آن قابل پیش بینی هستند؛ یعنی، غرب همچنان توجه اش را روی تحریم های اقتصادی تمرکز می دهد و ایران تلاش اش را برای برآورده شدن خواست اش یعنی تبدیل شدن به یک قدرت منطقه یی ادامه می دهد. به عنوان یک نتیجه نهایی حتی امکان درگیری مسلحانه نیز می رود. این امر به ویژه از جانب اسرائیل مطرح می گردد که منافع امنیتی اش را به شدت توسط بمب هسته یی ایران درمعرض خطر می بیند. با این حال تا کنون حکومت اسرائیل نتوانسته است تا شرکایش، اعم از اروپایی ها و امریکایی هار را به یک اقدام نظامی علیه ایران متقاعد گرداند.

به همین دلیل بارک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا و هم حسن روحانی، رئیس جمهور ایران بیشتر امیدوار اند که این مذاکرات با موفقیت به پایان برسد. هر دو آگاه اند که فشار زمانی هم از ناحیه سیاست داخلی و هم خارجی شدید است. اوباما می خواهد که در نیمه دوم، دور دوم ریاست جمهوری اش یک میراث مثبت در بخش سیاست خارجی اش از خود باقی بگذارد. یعنی پس از 35 سال، رابطه سرد و یخبندان میان ایالات متحده امریکا و ایران، بالاخره دوباره روابط خوبتری بین هر دو کشور ایجاد گردد. به همین ترتیب، دلیل دیگر این است که اوباما می خواهد تا حد ممکن سربازان امریکایی را از عملیات های جنگی در شرق میانه دور نگهدارد. برای این منظور، او در مبارزه علیه گروه تروریستی "دولت اسلامی" یا داعش سابق در عراق و سوریه تا حد زیادی نیاز به ایران دارد. همزمان او به مخاطبان ایرانی اش اذعان می کند که مذاکرات آینده با اکثریت جمهوری خواهان در کنگره، بطور قابل توجهی سخت تر خواهد بود. همچنین اوباما به این مسأله نیز اشارت می کند که تحریم ها و همچنین کاهش قیمت نفت، ایران را با مشکلات بیشتر در بخش تمویل بودجه برنامه های هسته یی اش روبرو می سازد.

"تصمیم اساسی"

تهران نیز می خواهد به نوبت خود بار تحریم های اقتصادی را از بین ببرد و یا حداقل آنرا کاهش دهد. اگر موفق به این امر گردد، مسیر اصلاحی روحانی حرکت درست اش را می یبابد. روحانی باید در داخل کشور نه تنها در برابر مخالفان با انگیزه های ایدیولوژیک بلکه همچنان در برابر همه کسانی مقاومت کند که توسط تحریم های اقتصادی ثروتمند شده اند. چون قاچاقچیان، افرادی که پول شویی می کنند و یا بازار های سیاه، خلاصه همه کسانی که در مقیاس بزرگ و کوچک تلاش می کنند تا از تحریم های اقتصادی فرار کنند.

اگر تحریم ها شکست خورند، ملاهای ایران نیز تحت فشار قرار می گیرند که از زمان انقلاب 1979 مسیر سیاسی اساسی کشور را تعیین می کنند. نیویارک تایمز به نقل از رابرت لیتویک دانشمند علوم سیاسی و کارشناس ایران گزارش داده است که "در تهران فعلاً مذاکره برای یک تصمیم اساسی" جریان دارد. لیتویک به اساس گزارش نیویارک تایمز گفته است: «این سوال مطرح است که آیا به ایران همچنان به عنوان یک دولت انقلابی دیده شود و یا به یک کشور عادی تبدیل می شود».

نمایش قدرت در شرق میانه

بیشتر ایران می خواهد نشان دهد که چگونه نقش او در سیاست های بین المللی در سال های اخیر تاثیر گذار است. به ویژه بحران در عراق و سوریه برای ایران یک پلاتفرم را ایجاد کرده که این کشور از این طریق اهمیت بین المللی اش را می تواند به نمایش گذارد. تهران در سوریه، رئیس جمهور بشار اسد را حمایت می کند. نظر کلی این است که بدون مشارکت ایران شکست گروه تروریستی "دولت اسلامی" در سوریه ممکن نخواهد بود.با شکست مذاکرات هسته یی، تمایل تهران در قسمت همکاری برای حل منازعه سوریه و همچنان مبارزه علیه گروه تروریستی "دولت اسلامی" کاهش پیدا خواهد کرد. به این ترتیب فشار بالای ایالات متحده امریکا در مبارزه علیه "دولت اسلامی" شدت می گیرد.

به همین ترتیب، شکست مذاکرات، تمایل ایران برای گسترش نفوذ اش در عراق را بیشتر خواهد کرد.

اما ایران تنها در عراق و سوریه نفوذ اش را به نمایش نگذاشته است. سرنوشت سیاسی لبنان تا حد زیادی نیز وابسته به رفتار حزب الله است که یک حزب شیعه مذهب است و گفته می شود که ایران باعث ایجاد حزب الله گردیده است. همچنان در یمن نیز ایران دارای نفوذ زیادی در جنبش شیعه مذهب "حوثی" است که به طور فزاینده ای نقش مهمی در سیاست کشور دارد. گسترش حوثی ها بیشتر به طور مستقیم منافع امنیتی بزرگترین رقیب منطقه یی ایران، پادشاهی عربستان سعودی، را در معرض خطر قرار می دهد. عربستان سعودی مرز مستقیم با یمن دارد. از همه بیشتر عربستان سعودی ترس دارد که پس از پایان موفقیت آمیز مذاکرات هسته یی، ایران و ایالات متحده امریکا به هم نزدیکتر شوند.

اما شکست مذاکرات می تواند خطرناک باشد. شاهزاده الفیصل، رئیس سابق استخبارات عربستان، قبلاً اعلام کرده است که در صورتی که ایران برنامه های هسته یی اش را توقف ندهد، کشور او نیز در بخش فن آوری های هسته یی خود را تجهیز می کند.

روزنامه عربی "الحیات" این اوضاع را خلاصه کرده نوشته است که «در مذاکرات هسته یی، فقط مسائل هسته یی و اقتصادی مطرح نیست». مسائل بیشتری مطرح اند، «یعنی، قطع نظر از اینکه مذاکرات شکست بخورد، یا موفقانه باشد»، فشار بالای مذاکره کنندگان در ویانا بسیار بزرگ است.