علت سفر رئیس "آی اس آی" به کابل چیست؟

در حالی که گروه طالبان سرگرم رای زنی برای اعلام حکومت هستند، جنرال فیض محمد رئیس سازمان اطلاعات نظامی پاکستان روز گذشته در یک سفر نامنتظر وارد کابل شد.

طالبان تاکنون هیچ اعلامیه رسمی در باره سفر این مقام استخبارات پاکستان به افغانستان منتشر نکرده اند.

حل اختلافات میان رهبران گروه طالبان بر سر ایجاد حکومت، نشان دادن پیروزی پاکستان به هند و کمک به طالبان در جنگ علیه جبهه مقاومت از دلایل سفر رئیس سازمان استخبارات پاکستان به افغانستان مطرح شده اند.

سفر جنرال فیض حمید، رئیس آی‌ اس ‌آی به افغانستان که دو روز می شود در هوتل سرینا در کابل به سر می برد؛ پرسش ها و واکنش های تندی را بر انگیخته است.

بیشتر بخوانید: نخستین هواپیمای پاکستانی حامل تجهیزات طبی به افغانستان رسید

حکومت های پیشین افغانستان و شماری از مقام های ایالات متحده امریکا همواره سازمان استخبارات نظامی پاکستان را به حمایت نظامی از طالبان و راه اندازی جنگ" نیابتی" در این کشور متهم می کردند.

آیا میان شاخه های گروه طالبان اختلاف وجود دارد؟

بسیاری از تحلیلگران و آگاهان در گفتگو با دویچه وله دلایل گوناگونی را در باره چگونگی سفر رئیس آی اس آی ابراز کرده اند.

شماری از آگاهان امور در افغانستان، سفر این مقام استخباراتی پاکستانی را در شرایط کنونی که طالبان هنوز موفق به اعلام حکومت نشده اند، خلاف قوانین و موازین بین المللی می دانند.

احمد سعیدی، دیپلومات پیشین افغانستان در پاکستان به این باور است که این مقام استخباراتی پاکستان برای پادر میانی و حل اختلافات درونی میان گروه طالبان بر سر ایجاد حکومت به افغانستان آمده است. وی می افزاید که میان جناح شبکه حقانی و جناح ملا عبدالغنی برادر اختلافات شدیدی وجود دارد:« گروه حقانی نسبت به سایر افراد طالبان به آی اس آی نزدیک تر است و می گویند که باید امیر المومنین غیر از ملا هبت الله شخص دیگری باشد و همچنان گروه حقانی به صدارت ملا برادر توافق ندارند. از یک سو هدف سفر او این است که بین گروه حقانی و طالبان یک جور آمد کرده باشد.»

اما وجود اختلافات درونی میان شاخه های گروه طالبان از سوی این گروه به رسانه ها درز نکرده و تایید نشده است.

این دیپلومات پیشین افغانستان به این باور است که رئیس آی اس آی با این سفر به افغانستان می خواهد به جهان نشان بدهد که این کشور نفوذ زیادی بر طالبان دارد و می تواند نقش کلیدی را در مسئله افغانستان ایفا کند: « پاکستان می خواهد با این سفر به جهان نشان بدهد که ما بر طالبان نفوذ داریم و نقش کلیدی می توانیم بازی کنیم. بعد از این هر تعاملی که با طالبان می کنند از طریق پاکستان بکنند، چون پاکستان کلید افغانستان است.»

طالبان در تلاش ایجاد حکومت هستند و تاکنون هیچ کشوری آنان را به رسمیت نشناخته است.

هرچند برخی از کشور ها برای رسانیدن کمک های بشری به این کشور با طالبان در حال گفتگو اند، ولی آگاهان تاکید می ورزند که روابط بشری و انسانی به معنای به رسمیت شناختن طالبان نیست.

یکی از استادان دانشگاه کابل که بنا بر دلایل امنیتی نخواست نامش گرفته شود به دویچه وله گفت که طالبان گفته اند، رئیس سازمان استخبارات پاکستان بدون دعوت رسمی و ویزا به این کشور سفر کرده است.

وی در این باره گفت: « مقام های طالبان گفته اند که از ایشان کدام دعوت رسمی نشده است. در صورتی که دعوت نشده باشد یک نوع مداخله پنداشته می شود.»

بیشتر بخوانید: دلیل تمایل قطر به روابط نزدیک با طالبان چیست؟

ریحانه آزاد، عضو پارلمان حکومت پیشین در این باره خاطر نشان ساخت که سفر رئیس سازمان استخبارات پاکستان بیانگر نقش اساسی پاکستان بر حمایت و به قدرت رسیدن طالبان است.

وی به دویچه وله گفت: «حالا هم وقتی که بین شان اختلاف و جنجال وجود دارد آمده اند تا مدیریت کنند... اینها ( طالبان ) را جمع و جور کنند، و خود شان کنترول و مدیریت را به دست بگیرند، چون تاکنون نتوانسته اند حکومت را تشکیل بدهند.»

اما برخی از آگاهان امور دیدگاه دیگری دارند، آنان می گویند که هیچ اختلاف عمیقی میان رهبری گروه طالبان وجود ندارد.

عبدالستار سعادت، آگاه امور حقوقی در گفتگوی از کابل به دویچه وله افزود: « من فکر نمی کنم که اختلافی بین طالبان باشد، که قابل حل نباشد. حتمی گپ هایی بین یک جریان به سطع حکومداری وجود می داشته باشد، اما نه اختلافات عمیق. این خیلی منطقی به نظر نمی رسد.»

او می افزاید، هرچند سفر های مقام ها به یک کشور همسایه یک امر عادی است و رئیس جمهور پیشین افغانستان نیز روابط سری و دیدار های پنهانی با رئیس سازمان استخبارات پاکستان داشت، اما می افزاید که از سفر هایی که اذهان عامه را تخریب و تخریش بکنند باید خود داری گردد.

آیا علت این سفر رقابت پاکستان با هند است؟

آگاهان امور به این نظر اند که رئیس سازمان استخبارات پاکستان با این سفر به افغانستان به نحوی خواسته است که به حریف اش در منطقه یعنی هند نشان بدهد که در افغانستان پیروز شده است.

یکی استادان دانشگاه کابل به دویچه وله علاوه کرد: « فکر می کنم که جنرال فیض، رئیس استخبارات پاکستان با این حرکت به نحوی خواسته است که به حریف اش در منطقه که عبارت از هند است نشان بدهد که پاکستان پیروز شده و هند شکست خورده است. در غیر آن هیچ توجیح ندارد که مقام های یک کشور بدون اجازه رسمی دولت میزبان، وارد آن کشور شوند.» 

ستار سعادت، با اشاره به روابط هند و پاکستان می گوید:« من فکر می کنم که چون در گذشته هندی ها دست بازتر داشتند و پاکستانی ها نمی توانستند آزادانه بیایند و حالا همان محدودیت را مثل سابق احساس نمی کنند و این خواست از سوی پاکستان بوده.»

رئیس ای اس ای و مدیریت جنگ پنجشیر؟

این مقام سازمان استخباراتی در حالی در کابل به سر می برد و با طالبان و شماری از چهره های سیاسی سرگرم دیدار و گفتگو است، که جنگ میان طالبان و جبهه مقاومت در ولایت پنجشیر در شمال افغانستان به شدت جریان دارد.

برخی از تحلیگران می گویند که یکی از دلایل سفر این مقام استخبارات پاکستان مدیریت جنگ طالبان با جبهه مقاومت می تواند باشد.

سمیع مهدی، روز نامه نگار در افغانستان می گوید که آمدن رئیس سازمان استخبارت پاکستان در حالی که تاکنون حکومتی در افغانستان شکل نگرفته است، بیانگر مداخله آشکار پاکستان در امور افغانستان است: « یک مقام نظامی و استخباراتی هیچ گاهی برای روابط دیپلوماتیک وارد یک کشور نمی شود، آنچه که سخنگوی طالبان گفت به خاطر مناسبات دیپلوماتیک آمده است، این کاملآ دروغ آشکار است، یکی از اهداف آمدن رئیس آی اس آی به کابل بحث جنگ پنجشیر و مقاومت است که می خواهد طالبان را در این جنگ کمک بکند.»

بیشتر بخوانید: واکنش‌ها به سفر مقام‌‌های نظامی و استخباراتی پاکستان به کابل

حدود سه هفته از تسلط طالبان بر پایتخت افغانستان گذشته است و هنوز این گروه موفق به معرفی حکومت شان نشده است. رئیس سازمان استخبارات پاکستان رای زنی که را برای ایجاد حکومت آغاز کرده است و تاکنون علاوه بر رهبران گروه طالبان با گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی و حضرت عمر زاخیلوال، یکی از مقام های پیشین حکومت افغانستان در باره چگونگی ایجاد حکومت دیدار و گفتگو کرده است. طالبان با تماس های مکرر دویچه وله در باره چگونگی و هدف سفر رئیس استخبارات پاکستان به أفغانستان جزئیات ندادند و از هرگونه ابراز نظر خود داری کردند.