پیمان شینگن به پایان خود نزدیک شده است؟

شینگن یک روستای کوچک و زیبا در کنار رود موزل در کشور لوکزامبورگ است. این روستا به موزیمی می ماند که حکایت گر تأریخ کهن و اعصار متمدن است. حدود ۳۰ سال پیش در این روستا تهداب رفت و آمد آزاد در اروپا گذاشته شد. در آن زمان شمار اندکی در این پیمان سهم داشتند. شهردار آنوقت شینگن، روژر ویبر، می گوید: «این مسأله در آن زمان موضوع بزرگی نبود، زیرا بسیاری فکر می کردند که پیمان شینگن تنها یک سال اعتبار می داشته باشد و پس از آن سرحدات دوباره بسته خواهند شد.»

امروزه هزاران نفر در منطقۀ شینگن، که کشور های آلمان، فرانسه و لوکزامبورگ در آنجا مرز مشترک دارند، رفت و آمد می کنند. ویبر می افزاید:«مردم در آن زمان نمی توانستند تصور کنند که پیمان شینگن تا این حد موفق می شود.»

اما اگر کنترول پاسپورت در اینجا هم دوباره آغاز گردد، رفت و آمد زیاد از فراز رود موزل نیز به زودی قطع خواهد شد. در آن صورت مردم مجبور خواهند بود در مرز انتظار بکشند. هرچند این حالت تا هنوز نیامده است، اما لغو متواتر پیمان شینگن دور از امکان هم نیست. کنترول پاسپورت در مرز های سویدن و دنمارک اولین نشانه های آن است. ژاک سانتیر نخست وزیر پیشین لوکزامبورگ از پایان پیمان شینگن هشدار می دهد، زیرا به قول وی این پیمان مفکورۀ خوبی است که تمام جهان به آن به دیدۀ نیک می نگرند.

سانتیر می گوید: «شینگن بسیار کوچک آغاز شد، اما حالا در سراسر جهان شهرت دارد. هیچ کسی باور نمی کرد که این پیمان چنین موفق شود. حالا چینایی ها به شینگن می آیند و ریشۀ رفت و آمد آزاد در اروپا را در آن جست و جو می کنند. آنها از کوچکی روستای شینگن به تعجب می افتند. اما این روستا که در وسط سرحدات زیادی قرار گرفته است، چنین یک پیمان ارزشمند را عقد کرده است.»

در سال ۱۹۸۵ اولین پیمان شینگن به امضاء رسید. ده سال پس از آن پوسته های مرزی بسته شدند. این کار نخست در آلمان، فرانسه و بینیلوکس صورت گرفت. هم اکنون بیشتر از بیست کشور اروپایی شامل پیمان شینگن اند. ژاک سانتیر می افزاید: «باز گذاشتن سرحدات و رفت و آمد آزاد میان این کشور ها منافع اقتصادی را نیز در قبال دارد. اما مهاجران غیر قانونی و آسیب زدن حاکمیت ملی کشور های اروپایی، شامل جوانب منفی پیمان شینگن اند.»

شینگن تنها وقتی مؤثر است که مرز های بیرونی این حوزه تحت کنترول باشند. اما حفاظت از مرز های بیرونی و مسئولیت های کشور های عضو به گونۀ درست تقسیم نشده است. طور مثال ایتالیا و یونان این مکلفیت خود را به عنوان وسیلۀ فشار (بالای کشور های دیگر اروپایی) به کار می بندند. اگر در امتداد مرز های بیرونی حوزۀ شینگن مشکلات ایجاد شود، واضح است که در داخل کشور ها هم یک واکنش پدید می آید، که ایجاد دوباره مرز های داخلی نمونۀ آن است.

آیا پیمان شینگن به پایان خود نزدیک شده است؟ ژاک سانتیر، که یکی از مهمترین کارشناسان پیمان شینگن به شمار می رود، می گوید که شینگن برگشت ناپذیر است، و اقدامات سویدن و دنمارک برای کنترول پاسپورت در مرز های شان نباید دوامدار باقی بماند. او می افزاید: "در گذشته مردم در مرز لوکزامبورگ و فرانسه حدود یک ساعت انتظار می کشیدند. اما چنین چیزی امروز از تصور دور است. هیچکسی نخواهد توانست که در یکی از این کشور ها زندگی کند و در آنسوی مرز در کشور دیگر کار کند. سرحدات برای مارکیت داخلی اتحادیۀ اروپا موانع بزرگی شمرده می شدند که با کمک پیمان شینگن این مشکل رفع گردیده است."

اما از پیمان شینگن چه چیزی باقی خواهد ماند؟ شاید به یک حوزۀ کوچکی مبدل شود که در آن تنها کشور های مسئولیت پذیر عضویت داشته باشند؛ کشور های که نمی خواهند در بین خود هیچگونه مرزی داشته باشند.