نقش رو به افزایش مذهب در جنگ داخلی سوریه

سوریه متشکل از گروه های قومی و مذهبی، به یک فرش رنگارنگ شباهت دارد. سه چهارم جمعیت نزدیک به 22 میلیونی این کشور، مسلمانان سنی می باشند. در کنار آنها، علوی ها و مسیحیان هر یک ده درصد جمعیت را تشکیل می دهند. همچنان چند صد هزار شیعه، "دروزی" و "یزیدی" نیز در این کشور زندگی می کنند. فراسوی مذهب، تشنج های قومی بین اکثریت عرب و کرد افزایش یافته است که حدود 10 تا 15 درصد جمعیت را تشکیل می دهند.

به گفته کشیش ادیب اوود، رهبر روحانی کلیساهای پروتستان در سوریه و لبنان، در آغاز اعتراض ها علیه رژیم بشار اسد، مسیحیان نیز تقریباً مانند همه سوری ها از خواست اصلاحات استقبال می کردند. کشیش اوود در گفتگو با دویچه وله می گوید، اما با شروع شورش مسلحانه پیوسته جنگجویان خارجی بیشتر بر این کشور هجوم می آوردند. در جمله آنها جنگجویان اسلامگرایی قرار دارند که در بسیاری قریه ها مسیحیان را مورد ارعاب قرار داده و از آنجاها بیرون رانده اند. در شهرهای بزرگ به استثنای حلب، برعکس کدام حمله هدفمندانه علیه مسیحیان صورت نگرفته است.

رنگ مذهبی موضعگیری در برابر رژیم

اروند لوند، کارشناس سویدنی سوریه می گوید مذهبی ساختن منازعه به تناسب تعلق مذهبی، کمتر به اعتقادات مذهبی ارتباط دارد. موضعگیری بسیاری افراد در برابر رژیم بنا به تعلق مذهبی شان بوده است، قطع نظر از این که واقعاً چه موضعی داشته اند. از آنجایی که اکثر شورشیان سنی مذهب اند، سنی ها به حیث نیروی مخالف رژیم شمرده می شوند. برعکس علوی ها در کل همچون تکیه گاه رژیم پنداشته می شوند. رییس جمهور اسد و بسیاری سران سیاست، اردو و اقتصاد علوی می باشند. همچنان رژیم ملیشه های خطرناک "شبیحه" را از بین علوی ها استخدام کرده است. این ملیشه ها در قریه های مردم سنی اعمال ظالمانه ای را انجام می دهند و عدم اعتماد و خصومت را افزایش می دهند. دیگر علوی هایی که در جناح مخالف رژیم قرار دارند و یا سنی هایی که مقام های حکومتی را تشکیل می دهند، کمتر اهمیت دارند.

به گفته کشیش اوود، مسیحیان نیز عمدتاً جانبدار حکومت دمشق هستند. این روحانی می گوید: «سوریه یگانه دولت سکولار (علمانی) در بین کشورهای همجوار می باشد که بهترین شرایط را برای مسیحیان فراهم ساخته است». برای مسیحیان اورتودوکس، کاتولیک و پروتستان، به قدرت رسیدن اسلامگرایان تندرو، دورنمای هول انگیزی است. اوود می گوید: «همین امر موجب گردیده است که مسیحیان و سایر اقلیت ها به حمایت از اردو و حکومت برانگیخته شوند».

در تشدید منازعه در امتداد خطوط مذهبی و جدایی طلبانه، کشورهای خارجی نقش بزرگی دارند. حزب الله لبنان و ایران که هر دو نقش پردازان شیعی می باشند، از رژیم سوریه حمایت می کنند. برعکس، کشورهای محافظه کار عربی حوزه خلیج در بین سنی ها از شورشیان حمایت می کنند.

نام هایی که به مذاهب خیانت خواهند کرد

سوری ها فوری می دانند که یک شخص به کدام مذهب تعلق دارد. غالباً نام ها مبین مذهب می باشند. از نظر لوند، همین که نام یک شخص عمر باشد، سنی است. هیچ علوی، شیعه و یا مسیحی چنین نامی ندارد. همچنان محلات زندگی نیز به مذهب دلالت می کند. به گفته لود، «مردم می دانند که این یا آن محله سنی نشین است و یا علوی نشین، و کدام محله از رژیم حمایت می کند و غیره». در این میان وابستگی به یک مذهب و همراه با آن طرفداری از یک موضع سیاسی، خطرناک است.

کارمندان ملل متحد در گزارش شان ده حمله با بمب را در نزدیکی محلات مسکونی اقلیت ها و یا نزدیک به شهرهای مذهبی شمارش کرده اند. این بمب ها کدام هدف نظامی نداشته اند بلکه می بایست صرفاً تشنجات قومی را افزایش بدهند. در بسیاری مناطق بیماران و یا زخمی ها تداوی نشده اند، زیرا از نگاه منسوبان شفاخانه ها، منسوب به دین یا مذهب باطلی بوده اند. گزارش ملل متحد می گوید غالباً بیماران و زخمی ها به شفاخانه های دولتی اعتماد نمی کنند، زیرا از آن بیم دارند که بنا بر تعلقات مذهبی شان بازداشت و یا شکنجه شوند.

چشم انداز آینده برای اقلبت ها متفاوت به نظر می رسد. سرنوشت جماعت علوی که از بیشتر از یک هزار سال بدین سو از تشیع منشأ گرفته است، با سرنوشت رژیم سخت گره خورده است. در صورتی که رژیم اسد سقوط کند، علوی ها می بایست از حملات و انتقام جویی ها بترسند. از نظر لوند، وضع "دروزی"ها فرق می کند. آنها بیشتر در جنوب کشور زندگی می کنند. بنا به تخمین این کارشناس، اکثریت آنها هنوز از حکومت جانبداری می کنند. لوند می گوید: «اما در صورتی که رژیم سقوط کند، شاید آنها نیز دچار تفرقه شوند و بکوشند حاکمیت بر خود را در دست بگیرند».

همچنان کردها در شمال این کشور به این نظر اند که در صورت تجزیه سوریه، می توانند مستقل گردند. برای مسیحی ها این مسأله مطرح نمی باشد. آنها در بسیاری شهرها و قریه ها پراکنده اند. کشیش اوود به یک توافق بین حکومت و بخشی از مخالفان دل بسته است. او به مفتی اعظم سوریه چشم دوخته که عالی ترین مقام مذهبی سنی ها می باشد. این شخص همزیستی همه سوری ها را خواهان است.