نسلی که با فرهنگ دیگران بزرگ می شود ‏

فعالیت رسانه های آزاد یکی از دست آوردهای بزرگ ده سال اخیر در افغانستان به حساب می آید. رسانه های افغانستان در عرصه اطلاع رسانی دست آورد های بی سابقه ای دارند، اما از نظر برنامه های تولیدی، کمتر رسانه ای به خصوص تلویزیون ها برنامه های مطابق به ارزش ها و فرهنگ افغانستان را تولید می کنند.

صدیق الله توحیدی، مسوول دیده بان رسانه ها در موسسه نی می گوید، یکی از خلاهای رسانه های افغانستان نداشتن پالیسی تدوین شده براساس قوانین و ارزش های این کشور می باشد: «دیدگاه مشخص در مورد کار رسانه ای و یا هم یک پالیسی دقیق و مطابق با قوانین و ارزش ها چیزی است که بسیاری از رسانه ها نه تدوین شده دارند و نه هم غیر تنظیم شده دارند.»

آقای توحیدی می گوید رسانه های نوپای افغانستان به دلیل کمبود کادرها و عدم توجه به ظرفیت سازی، با چالش هایی مواجه اند.

نسلی که با فرهنگ دیگران

در حال حاضر اکثر تلویزیون های افغانستان، بیشترین ساعات  نشراتی شان را با سریال ها، فلم ها و موسیقی هندی، ترکی، تاجیکستانی و ایرانی پر می کنند.

شاه حسین مرتضوی، روزنامه نگار افغان می گوید، سریال هایی که در تلویزیون های افغانستان نشر می شوند، نسلی با ارزش ها، تفکر و شیوه های زندگی، هندی، ترکی و غربی را برای افغانستان به جا خواهد گذاشت: «درصورتی که گردانندگان رسانه ها مخاطب شناسی نداشته باشند قطعا بد آموزی این برنامه ها برای جامعه ما زیاد و زیان بارتر خواهد بود.»

مرتضوی می گوید افغانستان در حال گذار از یک جامعه سنتی به جامعه مدرن می باشد بنا براین مدیران رسانه ها، بهتر است پیامدهای پیام هایی را که از طریق تلویزیون ها، رادیوها، و روزنامه ها، نشر می شوند، در نظر داشته باشند.

او می گوید رسانه ها به مثابه دانشگاه عمل می کنند و هر آنچه که در این رسانه ها نشر می شود می تواند تاثیرات عمیق خود را در طرز تفکر مردم به خصوص جوانان برجا گذارد.

مرتضوی می گوید دوام این وضعیت می تواند یک نسل افغانستان را با شیوه های زندگی، هندی، ترکی و امریکایی تربیه کند.

افغانستان در چند هفته اخیر شاهد چندین رویداد خشونت آمیز بوده است. تحلیلگران می گویند برخی از رسانه ها بجای این که مردم را به آرامش دعوت کنند، به شعله های آتش تیل می اندازند.

آقای توحیدی می گوید، برنامه های شماری از رسانه هایی که به کشورهای پاکستان و ایران وابسته هستند، بجای تشویق مردم افغانستان به اتحاد و همدلی، از افراطیت و خشونت حمایت می کنند: «شما عده زیادی از به اصطلاح کارشناسان را می بینید که در برنامه ها و تحلیل های سیاسی حتا از انتحار هم حمایت می کنند.»

تبلیغ زندگی پر زرق و برق در جامعه فقیر

باشنده های عادی کابل می گویند اکثر سریال ها و برنامه هایی که از طریق تلویزیون ها نشر می شوند، با ارزش ها و شیوه ی زندگی افغان ها در مغایرت قرار دارند.

عبدالحسن یک باشنده کابل می گوید سریال های خارجی ای که در تلویزیون های افغانستان نشر می شوند، با فرهنگ افغان ها همخوانی ندارد: «این فرهنگ مردم هند است که در کوچه و بازار سازو سرود دارند و این سریال ها هم مطابق به قانون خود شان است. در این وطن مردم پشت یک لقمه نان سرگردان است.»

این باشنده کابل می گوید آنچه که در تلویزیون ها نشان داده می شوند در زندگی واقعی بسیاری از افغان ها وجود ندارد: «کسانی معاش دبل(دوبرابر) دارند، وزیران و وکیلان می توانند مانند اعلان تلویزیون ها خریداری کنند. اولاد غریب 8 هزارافغانی کرایه خانه می دهد و نان خشک گیرش نمی آید. پس چطور می توانند براساس تبلیغات تلویزیون ها زندگی کنند.»

 بصیر باشنده دیگر کابل می گوید از یک سو تلویزیون ها زندگی تجملی را تبلیغ می کنند و از سوی دیگر مردم افغانستان فقیر اند و نمی توانند خودرا با آنچه در تلویزیون ها تبلیغ می شود، منطبق کنند.

به نظر بصیر این مساله سبب می شود تا شماری از جوانان فقیر افغان به بیراهه بروند: «عنعنات مردم را انتقال می دهند، فیشن ها را انتقال می دهند و جوانان ما را به بیراهه می کشانند. تقاضای ما این است که برنامه های آموزنده براساس دین و قرآن و مطابق به عنعنات مردم خود ما که فایده آن برای ما برسد، نشر کنند.»

تحلیلگران می گویند رسانه های افغانستان زمانی می توانند نشرات مطابق به ارزش ها و فرهنگ مردم این کشور داشته باشند که سریال ها و فلم ها در داخل این کشور و مطابق به رسوم مردم تولید شوند.

باور ها بر این است که بجای محدودیت بر کار رسانه ای، برای افزایش ظرفیت در این تلویزیون ها تلاش، و وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان زمینه تولید برنامه هایی را که ارزش ها و معیارهای افغانی را داشته باشد، مساعد نماید.

حسین سیرت کابل

ویراستار: سید روح الله یاسر