منازعه سوریه: ایران به حاشیه رانده می‌شود
۱۳۹۷ بهمن ۹, سه‌شنبه
روز شنبه گذشته یوآف گالانت وزیر اسرائیل برای امور پذیرش مهاجرین یکی از موفقیت های دیپلوماتیک حکومت این کشور را اعلام کرد. به گفته وی اسرائیل طرحی برای بیرون راندن قطعات ایرانی از سوریه دارد، و برای عملی ساختن این طرح می‌تواند روی حمایت روسیه حساب کند.
به اساس گزارش رسانه ها، گالانت گفته است که همکاری نزدیک میان مسکو و تهران به پایانش نزدیک می‌شود. او علاوه کرده است: «تا زمانی که روس ها مجبور به مبارزه در برابر گروه های شورشی ضد رژیم اسد بودند، ایران و حزب الله را شریک خود می‌پنداشتند. ولی حالا این وضعیت تغییر یافته است و مسکو به تل ابیب تمایل دارد.» وزیر امور پذیرش مهاجرین اسرائیل همچنان گفته است: «اسرائیل و روسیه در بیرون راندن ایرانی ها از سوریه یک علاقمندی مشترک دارند.» او از یک طرح اسرائیل در این رابطه سخن گفته، ولی جزئیات آن را ارائه نکرده است.
همکاری روسیه-اسرائیل
روسیه از موضعگیری در این رابطه تا کنون خودداری کرده است. مسکو در روز های گذشته حتی از حملات هوایی اسرائیل در ۱۹ و ۲۰ جنوری امسال بر مواضع گویا ایرانی در سوریه انتقاد کرده بود. مارییا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت: «انجام دادن حملات خودسرانه هوایی بر مناطق یک کشور مستقل (سوریه) باید غیر ممکن ساخته شود. ما هرگز نباید بگذاریم که سوریه، که از سالیان دراز درگیر یک منازعه مسلحانه است، به منطقه ای مبدل شود که در آن تلافی علایق جئوپولتیک صورت بگیرد.»
اما در پی آن مسکو به گونه واضح به همکاری با اسرائیل تعهد کرد. سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه گفت: «ما هرگز به اقداماتی که متضمن امنیت اسرائیل باشند، کم اهمیت نمی‌دهیم. اسرائیلی ها این را می‌دانند، همه این را می‌دانند، به شمول ایرانی ها، ترک ها و حکومت در دمشق. این یکی از بالاترین اولویت ها در مسکو است.»
مشترکاً علیه ایران
نزدیکی سیاسی روسیه و اسرائیل در پی تماس های مکرر دیپلوماتیک در سال گذشته به میان آمد. بنیمین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل چند بار برای مذاکرات با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به مسکو سفر کرد. هردو کشور یک علاقمندی مشترک دارند، و آن بدور نگهداشتن ایران از سوریه است. اسرائیل حضور دولت اسلامی شیعه مذهب را در مرز های خود به عنوان یک تهدید غیر قابل قبول می‌بیند، و روسیه به نوبه خود حضور ایران در سوریه را یک عامل ناآرامی می پندارد که گویا تلاش های مسکو برای رسیدن به یک آتش بس پس از هشت سال جنگ را تضعیف می‌کند.
ظاهراً درگیری های کوچک در این اواخر سبب بیگانه شدن سیاسی مسکو و تهران شده است. مجله خبری آلمانی "دیر شپیگل" چند روز پیش گزارش داد که گروه های سوریایی که از سوی متحدان اسد، روسیه و ایران، حمایت می‌شوند، در منطقه "سهل الغاب" در شمالغرب ولایت حماة بر همدیگر شلیک کرده اند. به قول این مجله احتمالاً تا ۲۰۰ جنگجو در این گلوله باری کشته شده اند.
ملیشه های ایرانی
رامی عبدالرحمن، مدیر دیدبان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن، برعکس گزارش ها در مورد یک درگیری مسلحانه را مبالغه آمیز می‌خواند. به قول وی با آنکه روسیه تلاش می کند نفوذ ایران در سوریه را محدود بسازد، اما تا کنون چنین درگیری صورت نگرفته است. رامی عبدالرحمن همزمان گفته است که روس ها، که در سوریه وظیفه شبیه پولیس را به عهده می‌گیرند، چندین جنگجوی اجیر را که در خدمت ایران بوده و مردم ملکی را آزار و اذیت می‌کردند، بازداشت کرده اند. به قول وی حکومت در تهران حدود سه هزار جنگجوی اجیر سوریایی را به خدمت خود گماشته است. عبدالرحمن می افزاید که این افراد شیعه نه، بلکه سنی مذهب اند. او در صحبتی با دویچه وله گفت: «این افراد تنها به خاطر پول برای ایران خدمت می‌کنند.»
رسانه های ایرانی نیز از همچو یک درگیری مسلحانه میان متحدان پیشین گزارش نداده اند. اما حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس کمیته ملی ایران در امور امنیت و سیاست خارجی، روسیه را متهم ساخته است که در جریان حملات ده روز پیش اسرائیل بر سوریه، سیستم دفاع راکتی "اس۳۰۰" خود را خاموش ساخته بود، و در نتیجه آن حمله برای اسرائیلی ها سهل تر گردید.
ضعف اسد
اما رامی عبدالرحمن به این باور است که "روسیه به تنهایی و بدون ایران نخواهد خواست که بر سوریه تسلط داشته باشد". به گفته وی تصمیم در مورد حضور ایران در سوریه در دست اسد نیست. عبدالرحمن می افزاید: «رژیم سوریه دیگر به تنهایی توان تصمیم‌گیری در کشور را ندارد. بیرون از پایتخت، منطقه های زیادی زیر سلطه ملیشه های ایرانی و حزب الله قرار دارند.»
اسرائیل در حال حاضر تلاش می کند تا ایرانی ها را هرچه دورتر از مرزهای خود نگهدارد. حکومت در بیت المقدس در این راستا شاید روی کمک از جانب مسکو نیز حساب کند. ریابکوف گفته است که روسیه در سال گذشته ایران را وادار ساخت تا قطعاتش را اجازه ندهد که کمتر از ۸۵ کیلومتر به مرز اسرائیل نزدیک گردند. به این ترتیب حضور ایران در سوریه به گونه فزاینده با مقاومت روبرو می‌شود.