مشکل اسلام آباد و واشنگتن «اختلاف در اهداف استراتژیک» است
۱۳۹۰ خرداد ۲۹, یکشنبه
گوینده یکی از تلویزیونهای پاکستانی در برنامهای گفت مناسبات امریکا و پاکستان از نوع «نفرت و عشق است، از یک سو مهم و از سوی دیگر پیچیده و مغلق».
این گویندۀ تلویزیون پاکستان یک نمایشنامۀ تیاتر را شرح نمیداد بلکه این کلمات را در رابطه با کشیدگی مناسبات میان اسلام آباد و واشنگتن به کار میبرد. اکنون، تنش میان دو کشور به بحثی روزمره تبدیل شده است.
برخی کارشناسان معتقدند که مشکل میان افغانستان و پاکستان تنها مساله کشته شدن بن لادن در خاک این کشور و انتقادهای مقامهای امریکایی از اسلام آباد و نظامیان این کشور نیست، بلکه فراتر از این مسایل است.
ظفر هلالی، کارشناس سیاست امنیتی پاکستان میگوید: «در اصل اهداف استراتژیک ما (پاکستان و امریکا) یکی نیست».
در مناسبات ایالات متحدۀ امریکا و پاکستان سنگینتر از همه جریحه دار شدن غرور پاکستانیها است. کشف محل اختفای اسامه بن لادن و کشته شدن این تروریست شماره یک در داخل خاک پاکستان توسط یک واحد خاص نیروهای امریکایی غرور پاکستانیها را به شدت جریحه دار ساخت. بعد از این حادثه ارتش پاکستان خود را تحقیرشده احساس میکند و به این ترتیب روحیۀ ضدامریکایی در پاکستان بیشتر از پیش تقویت گردیده است.
اسلام آباد در صدد انتقام جویی برآمد و نخست رییس «سی آی ای» یا ادارۀ استخبارات ایالات متحدۀ امریکا در پاکستان را افشا کرد. پس از آن از حکومت امریکا خواست تقریباً 130 مربی نظامی خود را از خاک پاکستان بیرون کند. سرانجام خبر بازداشت چندین خبرچین سازمان استخبارات ایالات متحده امریکا به نشر رسید. گویا اطلاعات در مورد محل اختفای بن لادن در شهر ایبت آباد پاکستان را همین خبرچینها در اختیار امریکاییان قرار داده بودند.
رابرت گیتس، وزیر دفاع ایالات متحدۀ امریکا از عملیات امریکاییها در خاک پاکستان با خونسردی یاد میکند. وقتی از گیتس در کانگرس ایالات متحدۀ امریکا پرسیده شد، آیا این معمول است که «افراد متحد به شما، که به ایالات متحدۀ امریکا کمک میکنند، بازداشت میشوند»، بسیار کوتاه پاسخ داد: «گهگاهی»
عملیات امریکاییها علیه بن لادن در خاک پاکستان موقف اشفاق پرویز کیانی، لوی درستیز یا رییس ستاد ارتش پاکستان را که از نزدیکان امریکا به شمار میرود، به خطر انداخته است.
ایالات متحدۀ امریکا، برای عقب راندن طالبان به خاک افغانستان و تخریب ساختارهای القاعده در خاک پاکستان، به کمک ارتش این کشور نیاز دارد. گمان میرود مخفیگاه ایمن الظواهری، رهبر جدید القاعده هم در مناطق قبایلی پاکستان باشد.
به باور ظفر هلالی واشنگتن حالا کمتر میتواند روی همکاری اسلام آباد حساب کند. این کارشناس سیاست امنیتی پاکستان میگوید: «از جانب القاعده هیچ خطری متوجه ما نیست. ما از یک محاصرۀ استراتژیک هراس داریم».
منظور هلالی آن خطر احتمالی است که از جانب هندوستان، دشمن سرسخت پاکستان در جنوبشرق و افغانستان به عنوان دوست نزدیک هندوستان در شمال غرب متوجه این کشور است. افزون بر آن پاکستان با خطر تندروان داخلی هم رو به رو است.
در حالی که یک بخش ارتش، استخبارات و سیاستمداران پاکستان افراط گرایی را یک خطر میپندارند، بخش دیگری با شورشیان مناسبات خوب دارند.
با وجود ابراز علنی نارضایتیها از سوی پاکستان، همکاری این کشور و ایالات متحدۀ امریکا در بسیاری از عرصهها ادامه مییابد. هردو کشور به یاری همدیگر احتیاج دارند. مثلاً امریکاییها میتوانند به حملات هوایی هواپیماهای بدون سرنشین خود بر مخفیگاههای تروریستان در خاک پاکستان ادامه بدهند، و پاکستان به کمکهای مالی و تجهیز ارتش خود محتاج امریکا است. اما عدم اعتماد دوجانبه اساسات همکاری میان این دو کشور را آسیب رسانده است و از مناسبات دوستانه میان آنها دیگر نمیتوان سخن گفت.
زبینه متای/ صفی الله ابراهیم خیل
ویراستار: عارف فرهمند