مرحله سوم تحریم ها علیه روسیه به چه مفهوم است؟

آنچه به اصطلاح مرحله سوم مرحله تحریم ها خوانده می شود، بخش ها و عرصه های مشخص اقتصادی روسیه را هدف قرار می دهد. در حالی که مراحل اول و دوم تحریم ها افراد روسی و دارایی های آنها را هدف قرار داده بود، مرحله سوم شامل شرکت ها و تولیدات بخش های معین اقتصادی روسیه می شود.

بارک اوباما در توضیح سومین دستور اجرایی این تحریم ها گفته است که شامل خدمات مالی، انرژی، آهن، معادن، کارخانه های ماشین سازی و صنایع تسلیحاتی می شود.

مایا لـِستر، وکیل مدافعی که قبلاً به شماری از مشتری های مورد هدف تحریم های غربی مشوره داده است، می گوید: «به باور من تحریم های سکتوری متوجه افراد و یا شرکتهای خصوصی نیست، بلکه بخش های معاملاتی و تجاری میان روسیه و اتحادیه اروپا و یا میان ایالات متحده و روسیه اند که احتمالآ با محدودیت های مواجه خواهند شد و یا هم کاملآ قطع مناسبات صورت خواهد گرفت.»

خط قرمز چیست؟

دقیقاً روشن نیست که خط قرمز را چگونه معنی می کنند و چه زمانی مرحله سوم تحریم ها وضع می شوند. اتحادیه اروپا در تصمیم های مؤرخ 20 مارچ و 28 اپریل اعلام کرد که در صورت گسترش بیشتر ناامنی در اوکرایین و خراب شدن اوضاع در این کشور، فدراسیون روسیه باید منتظر تحریم های بیشتر و پیامدهای گسترده تری باشد که بخش های مختلف اقتصادی را احتوا می کنند.

هفته گذشته چنین معلوم می شد که در صورت حمله و دخالت روسیه در شرق اوکرایین، این مرحله تحریم ها اعمال می شود. اما این وضعیت در دوم ماه می زمانی تغییر کرد که خانم مرکل و بارک اوباما اعلام کردند، در صورتی که روسیه در انتخابات ریاست جمهوری پایان ماه می در اوکرایین دخالت نماید، این تحریم ها عملی خواهند شد.

تحریم ها به چه سرعتی وضع خواهند شد؟

ایالات متحده امریکا اگر تصمیم سیاسی گرفته شود، می تواند این تحریم ها را فوری وضع کند و برای عملی کردن آن به قانون جدیدی نیاز نمی رود. زیرا ایالات متحده می تواند براساس دستورات اجرایی قبلی اوباما این تحریم ها را وضع کند.

به گفته لیـِستر، «تا اکنون براساس این دستور نامه عمل نشده است.» وزارت های امور خارجه و مالیه ایالات متحده امریکا مسئول وضع این تحریم ها می باشند.

اما در اتحادیه اروپا وضعیت به گونه ای دیگری است. لـِستر می گوید: «تا آنجایی که من معلومات دارم، در اتحادیه اروپا قانونی هنوز وجود ندارد تا به وسیله آن بتوان تحریم های را در بخش های مشخصی وضع کرد.» او افزود: «بنابر این باییست در اتحادیه اروپا قوانین جدیدی تصویب گردند و برای نهایی شدن چنین موازینی مؤافقت تمام کشورهای عضو شرط است.»

در ضمن احتمال می رود که در عقب پرده شماری از کشورهای عضو این اتحادیه با ایالات متحده امریکا مذاکره نمایند که چگونه تحریم ها و در کدام بخش ها ممکن خواهند بود. در صورتی که این مسآله واضح شود، اعمال چنین تحریم هایی نیز تقریبآ به سرعت انجام خواهند یافت.

قبلاً چنین چیزی وجود داشته؟

اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا در زمینه تحریم های گوناگونی تجارب زیادی دارند. در حال حاضر اتحادیه اروپا در برابر بیش از 30 کشور جهان تحریم هایی را وضع کرده است در حالی که در برابر، ایالات متحده امریکا فقط در برابر ده کشور جهان تحریم وضع نموده است. از این میان کشورهای آسیایی و افریقایی، کوریای شمالی، سودان و زیمبابوه از جمله کشور هایی اند که با تحریم ها مواجه اند، اما روسیه با درنظر داشت وسعت و پیچیدگی اقتصادی اش کاملآ از وجه تحریم ها در قطب دیگر قرار دارد. توماس بیراشتیکر، عضو انستیتوت مطالعات تحریم های سازمان ملل در ژنیو می گوید: «کشوری مثل کوریای شمالی که در تجارت جهانی سهم چندانی ندارد، از چنین تحریم هایی کمتر صدمه می بیند. اما در عمل تحریم ها در برابر کشوری مثل روسیه که در سطح جهان نقش مهمی دارد، در عرصه سیاسی سبب ایجاد مشل می شود، زیرا احتمال دارد که کشور تحریم کننده خود نیز بیشتر زیان ببیند.»

سناریو چگونه خواهد بود؟

حکومت ایالات متحده امریکا در رابطه به این تحریم ها از عرصه های انرژی، تسلیحات و امور اقتصادی نام برده است. این تحریم ها پیامدهای احتمالی در پی خواهند داشت. طور مثال عرضه کننده های خیلی بزرگ کریدیت کارت ها (ویزا و ماستر کارت) مجبور می شوند تا از مشتری های روسی خود منصرف شوند. کارشناسان امور تحریم ها، چنین گامی را به عنوان آخرین قدم می خوانند. اما به قول بییر اشتیکر، تحریم ها در برابر شرکت های صادر کننده خاویار و ودکا می توانند تا حدی هدفمندانه باشند.

این تحریم ها تا چه حدی مؤثر خواهند بود؟

خیلی دور از واقعیت به نظر می رسد که کشورهای غربی روسیه را مجبور سازند تا الحاق کریمیا را لغو نماید. اما در برابر خروج روسیه از گروه کشورهای بزرگ صنعتی جهان یعنی "جی 8"، می تواند به عنوان لکه ننگ بر رخ روسیه تلقی شود. در ضمن احتمال دارد که تحریم های نسبتاً ساده در برابر روسیه محدودیت های اقتصادی را در این کشور پدید آورد، محدودیت هایی که دلیل تجدید نظر روسیه در استراتژی های کشورش گردند. آما خیلی مشکل می شود چنین موردی را ثابت کرد. بنابرین بیشتیکر تاکید می کند: «بد نخواهد بود اگر کشورهای غربی دقت کنند که چه اتفاق خواهد افتاد، اگر این کشورها هیچ گونه واکنشی در برابر روسیه انجام نمی دادند. آیا اگر کشورهای غربی فقط با اعتراض های سیاسی در برابر روسیه مخالفت می کردند، ممکن بود که این کشور را از پیشروی در اوکرایین منصرف سازند؟». بنابراین توماس بیشتیکر توصیه می کند که برای موثریت تحریم ها باید ابتدا این تحریم ها مثل یک عملیات نظامی خیلی دقیق سنجیده و طرح ریزی شوند.