علت خشکسالی چیست و برای مقابله با آن چه می توان کرد؟

تابستان با گرمای شدید و بارندگی اندک، جنگل ها و مزارع را خشک کرده است. دانشمندان هشدار می دهند که اروپا با بدترین خشکسالی حداقل در ۵۰۰ سال اخیر مواجه است. این ارزیابی براساس یافته های اولیه خدمات علمی کمیسیون اتحادیه اروپا در این هفته منتشر شده است؛ هفته ای که در آن سطح پایین آب بر کشتیرانی و همچنین تولید برق آبی تأثیر شدید گذاشته است.

اروپا تنها قاره ای نیست که از خشکسالی رنج می برد. طبق گزارش سازمان ملل متحد، سالانه حدود ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان از خشکسالی رنج می برند. افریقا با ۴۴ درصد قاره ای است که بیشترین خشکسالی ها را تجربه می کند.

اما در حالی که دانشمندان می دانند که خشکسالی ها به دلیل تغییرات اقلیمی، شدیدتر و طولانی تر می شوند، اما با آن هم پیش بینی و ارزیابی خشکسالی دشوار است.

خشکسالی دقیقا چیست؟

به طور خلاصه: خشکسالی به دوره ای گفته می شود که به دلیل کمبود بارندگی نسبت به دوره میانگین مشابه ​​خشک تر است. اینها پدیده های پیچیده ای هستند که می توانند هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها ادامه داشته باشند و اغلب عواقب جدی برای مردم و اقتصاد دارند.

دانشمندان معمولا خشکسالی ها را به چهار دسته طبقه بندی می کنند.

 به اصطلاح "خشکسالی اقلیمی" زمانی رخ می دهد که هوا برای مدت طولانی تری خشک باشد و باران یا برف کمتر از حد معمول باشد.

اگر سطح آب در نهرها، رودخانه‌ها، مخازن و آب‌های زیرزمینی کاهش یابد، به آن "خشکسالی هیدرولوژیکی" گفته می‌شود. در طول خشکسالی کشاورزی، کمبود رطوبت در زمین بر گیاهان و محصولات زراعی تأثیر می گذارد.

 اگر کمبود آب بر عرضه و تقاضای کالا نیز تأثیر بگذارد، مثلاً حمل و نقل یا تولید انرژی تحت تأثیر قرار بگیرد، آنرا "خشکسالی اجتماعی-اقتصادی" می گویند.

اولریچ راکووچ، دانشمند مرکز "هلمهولتس" برای تحقیقات محیط زیستی در لایپزیگ آلمان تأکید می کند که اغلب، اما نه همیشه، هر چهار سناریوی ذکر شده با هم جمع می شوند. در مورد خشکسالی کنونی در اروپا نیز چنین است. او می گوید: «این معمولاً با یک خشکسالی اقلیمی شروع می شود. کمبود بارندگی معمولاً اولین نشانه خشکسالی را ارائه می دهد. با این حال، ممکن است مدتی طول بکشد تا این نیز بر رودخانه ها و گیاهان تأثیر بگذارد.«

 چه زمانی کمبود شدید آب رسما تبدیل به خشکسالی می شود؟

دانشمندان شاخص های مختلفی مانند بارش باران، وضعیت خاک و رطوبت خاک را بررسی می کنند. راکووچ می گوید که اگر این سطوح براساس داده های بلندمدت، کمتر از حد معمول باشد، روشن می شود که خشکسالی آغاز شده است. اگر دوباره به مقادیر نورمال برسد، به معنی تمام شدن خشکسالی است.

"مونیتور خشکسالی" یا ماشین نظارتی خشکسالی، در مرکز تحقیقات محیط زیستی "هلمهولتس"، خشکسالی های کشاورزی را براساس رطوبت خاک ارزیابی می کند. براساس این مدل، خشکسالی زمانی آغاز می شود که رطوبت خاک به حدی برسد که تنها در ۲۰ درصد سال ها در یک سری زمانی طولانی اتفاق می افتد. در گزارش کمیسیون اروپا درباره خشکسالی، دانشمندان از شاخص ترکیبی خشکسالی استفاده کردند که میزان بارش، رطوبت خاک و وضعیت زندگی گیاهان را اندازه گیری می کند. آنها به این نتیجه رسیدند که به نظر می رسد وضعیت فعلی بدترین خشکسالی در ۵۰۰ سال گذشته باشد. براساس این گزارش، حدود نیمی از اروپا در سطح هشدار خشکسالی قرار دارد، بنابراین سطح رطوبت خاک به وضوح بسیار پائین است. علاوه بر این، سطح هشدار خشکسالی برای ۱۷ درصد از اروپا وجود دارد. زندگی گیاهان در این مناطق نیز تحت تأثیر قرار می گیرد.

بهبود و انعطاف پذیری

اینکه آیا یک منطقه می تواند از خشکسالی نجات پیدا کند، نه تنها به شدت و طولانی مدت بودن خشکسالی بستگی دارد، بلکه به این بستگی دارد که آیا بارندگی آینده برای آبیاری کافی خاک و پر کردن مخازن و مخازن آب زیرزمینی کافی است یا خیر... یعنی اینکه آیا شرایط معمول احیا می شود یا خیر.

آندرا تورته، محقق ارشد مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا، معتقد است که شیوه های مدیریت آب باید با همکاری کاربران محلی بهبود یابد و برای زنده ماندن در خشکسالی، گرمایش باید به ۱،۵ درجه سانتیگراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن محدود شود. وی تاکید می کند: «در میان مدت و بلند مدت، ما باید انتشار گازهای گلخانه ای را در مقیاس جهانی کاهش دهیم تا با موفقیت خطر گرمایش بیشتر را مهار کنیم.»

راکووچ همچنین اشاره می کند که "توسعه فناوری های جدید برای کاهش اثرات خشکسالی شدید، نیاز است". در سطح منطقه ای، ایجاد مخازن بزرگ آب، مانند سیستم های ذخیره سازی زیرزمینی، می تواند به حفظ آب در مواقع بحران کمک کند.

فن‌آوری‌های آبیاری هوشمند که گیاهان را مستقیماً در ریشه‌هایشان تغذیه می‌کند، نیز می‌تواند به کاهش هدر رفتن آب و حفظ سلامت گیاهان کمک کند. راکووچ در ادامه می گوید که پرورش گیاهان مقاوم در برابر حرارت بیشتر می تواند تلفات محصول را کاهش دهد.

جنگل‌های مختلط به جای تک‌ کشت ‌ها نیز مفید هستند، زیرا ترکیبی از گونه ‌ها برای ذخیره آب و زنده ماندن در خشکسالی مناسب ‌تر است. راکووچ می افزاید که در نهایت، اروپا باید با آب و هوای شدید سازگار شود.

nk, rsh (Phoenix Hanzo )