ربانی و مصالحه با طالبان؛ از خوشبینی تا انتقاد شدید

برهان الدین رهبر حزب جمعیت اسلامی که از رهبران جهادی در زمان جنگ با نیروهای روسیه شوروی در دهه 1980 بود، بعد از شکست روس ها رییس دولت مجاهدین بود. او توسط طالبان از قدرت کنار زده شده بود.

ربانی در سال 2010 توسط حامد کرزی به عنوان رییس شورای عالی صلح تعیین شد تا راه مذاکره با طالبان را هموار سازد. آن زمان او ابراز امیدواری کرده بود که بتواند «با کوشش های خستگی ناپذیر و کمک خداوند» وظیفه خود را به انجام برساند.

ربانی در زمانی توسط کرزی به عنوان رییس شورای عالی صلح برگزیده شد که برخی از متحدین ربانی به منتقدین سرسخت حامد کرزی تبدیل شده بودند. ربانی در کنار مارشال قسیم فهیم، چهره اصلی ایتلاف شمال در کنار حامد کرزی بود. برهان الدین ربانی پنج سال علیه طالبان جنگیده بود.

تحلیل غالب این بود که حامد کرزی با انتخاب ربانی به عنوان رییس شورای عالی صلح، تلاش می کرد موضوع مخالفت در مذاکره با طالبان را کمرنگ سازد. زیرا یکی از انتقادهای تلاش های صلح افغانستان این بود که جریان ضد طالبانی در آن سهمی ندارد.

برهان الدین ربانی در ماه های اول کارش به عنوان رییس شورای عالی صلح در مورد مصالحه با طالبان خوشبین بود. او در ماه اکتوبر سال 2010 گفته بود که طالبان به مصالحه رغبت دارند. او حتا از انعطاف پذیری در صورت پذیرش مصالحه توسط طالبان سخن گفته بود: «در جریان مذاکره بعضی مسایل پیچیده می شود که انعطاف هایی به میان بیاید».

ربانی در ماه جون امسال گفت که با اعضای شورای کویته در ابوظبی مذاکره کرده است. ربانی آن وقت گفته بود: «کارهایی در ارتباط محورهای مختلف که آقای حکمتیار است، شورای کویته است و گروپ حقانی است (صورت گرفته است)، با همه این ها تماسهایی گرفته شده است».

اما در این اواخر لحن ربانی یک باره تغییر کرد. او به تاریخ ششم سپتمبر طالبان را یک جریان انحرافی خواند: « امروز حرکتی به نام طالبان در کشور ما فاجعه می آفریند. در اینجا این ها از جوانان و نوجوانان سربازگیری می کنند. این ها مدعی هستند که گویا اهل مدرسه هستند».

ربانی در نشست جوانان در کابل گفته بود که هدف طالبان بدنام ساختن عالمان دینی است که «یقیناً یک خطر بسیار بزرگ است». اما او سر انجام ناوقت روز سه شنبه در انفجاری در خانه اش توسط کسانی کشته شد که با «پیام ویژه» از سوی طالبان به ملاقات اش آمده بودند.

در تاریخ افغانستان که کمتر رییس دولتی در مرگ عادی جان داده است، ربانی کسی بود که بعد از خلع قدرت اش توسط طالبان دوباره به صحنه بازی های سیاسی برگشت.

عارف فرهمند
ویراستار: روح الله یاسر