ایران بزرگ، یمن کوچک
۱۳۹۴ فروردین ۸, شنبه
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نظرش را در این باره بی پرده بیان کرد. او مدت کوتاهی پس از حملات ائتلاف نظامی تحت رهبری ریاض بر پایگاه های شیعیان حوثی در یمن گفت: عربستان سعودی باید "بدون درنگ" به فعالیت های نظامی اش پایان دهد. ظریف هشدار داد که این حملات به "کشیدگی ها در منطقه دامن خواهند زد."
شب پنجشنبه ائتلاف متشکل از چندین کشور سنی عربی برای نخستین بار حملات هوایی بر فراز یمن را انجام داد. روز جمعه نیز این ائتلاف در ادامه حملاتش پایگاه های حوثی ها در صنعا و در ولایت عمران واقع در شمال این کشور را هدف قرار داد. حملات هوایی کاخ ریاست جمهوری در صنعا را نیز که در اواخر ماه جنوری تحت تصرف حوثی ها درآمده بود، در بر گرفت. از آغاز این حملات تا کنون دست کم 39 تن کشته شده اند.
عربستان سعودی می گوید که با این حملات از عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور قانونی یمن حمایت می کند. ایران طور دیگری به این قضیه نگاه می کند. منصور حقیقت پور، رئیس کمیته سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس گفت: عربستان سعودی یک بازی بزرگ قمار را آغاز کرده که مطمئنا آن را می بازد».
بازی بزرگ قمار کنایه ای است به "بازی بزرگ" یا رقابت کشورهای استعمارگر اروپایی در قرن نوزدهم برای کسب اقتدار بر افریقا، آسیا و شرق نزدیک. این که حقیقت پور این "بازی" را "بازی قمار" می نامد، نشان می دهد که به نظر ایران عربستان سعودی سیاستی را دنبال می کند که هیچ معلوم نیست به نفع اش پایان یابد یا خیر.
«ایران می داند که چگونه ترس های عرب ها را به بازی بگیرد»
به راستی در سال های گذشته سیاست خارجی عربستان سعودی در همکاری با واشنگتن چندان موفقانه نبوده است.
در کشیدگی ها بر سر سوریه، عراق و لبنان، ریاض در برابر تهران مجبور به عقب نشینی شد: اکنون هر سه کشور در سیطره نفوذ ایران قرار گرفته اند.
برای کشورهای سنی در منطقه این روند هشدار دهنده است. آن ها می ترسند که نفوذ شان را در منطقه به تدریج از دست بدهند. مجله امریکایی "فارین پالیسی" یا "سیاست خارجی" درباره تازه ترین تحولات در جنگ بسیار قدیمی سنی ها و شیعیان بر سر قدرت نوشت: «ایران می داند چگونه ترس های عرب ها را به بازی بگیرد».
تهران فعالیت نظامی در یمن را تکذیب می کند. اما کشورهای عربی در این مورد شک دارند. "فارین پالیسی" می نویسد: «در سال گذشته یکی از نمایندگان مجلس ایران اعلام کرد که سه پایتخت عربی بغداد، دمشق و بیروت تحت کنترول تهران هستند». این اظهارات باعث نگرانی کشورهای عربی شد که می ترسند صنعا نیز به لیست این پایتخت های تحت کنترول ایران اضافه شود.
پیامد مناقشه: پروازهای متعدد روزانه به ایران
به نظر ولید السقاف، دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه استوکهولم سویدن هراس کشورهای عربی منطقی است. او گفت که کشورهای سوریه، لبنان و عراق در حال حاضر واقعا تحت نفوذ ایران قرار دارند. السقاف در گفتگو با دویچه وله گفت: «در یمن وضعیت این گونه نبود تا این که حوثی ها از طریق ائتلاف با صالح، رئیس جمهور سابق یمن بر سر قدرت آمدند».
حوثی ها در اواخر ماه جنوری نشان دادند که تا چه اندازه مصمم به گسترش روابط با تهران هستند: آن ها همین که در صنعا قدرت را به دست گرفتند، دستور 28 پرواز در هفته را میان یمن و ایران صادر کردند. پیش از این حتی یک پرواز هم میان این دو کشور وجود نداشت.
کشورهای سنی اکنون از این هراس دارند که هواپیماهای در حال پرواز میان این کشور افزون بر کالاهای معمولی حامل سلاح نیز باشند. البته پیداکردن مدارک در این زمینه کار دشواری است، همانگونه که اثبات فعالیت های نظامی ایران دشوار می باشد.
در هیچ کدام از کشورهای نامبرده ایران به طور رسمی با نیروهای نظامی فعالیت ندارد. در سوریه تهران فقط به صورت غیرمستقیم و از طریق مشاوران نظامی و نظامیان نخبه حضور دارد.
شمار دقیق آن ها را کسی نمی داند. تهران اکنون به حمایت از حکومت عراق در جنگ علیه سازمان تروریستی "دولت اسلامی" یا داعش سابق اذعان کرده است.
کابوس عربستان سعودی: در محاصره کشورهای شیعه
اگر شیعه های حوثی در یمن قدرت را به طور کامل به دست گیرند، عربستان سعودی در برابر وضعیت تازه ای قرار می گیرد: در این صورت هر دو همسایه شمالی و جنوبی اش عراق و یمن متحدین ایران خواهند بود که چنین وضعیتی به معنای احاطه این کشور توسط کشورهای شیعه است.
گرچه ایران فعالیت در یمن را تکذیب می کند، اما گفته های این کشور در بهترین حالت تا اندازه محدودی قابل اعتماد است: گارد ساحلی یمن در جنوری سال 2013 متوجه یک کشتی کوچک و ترانسپورتی ایرانی شدند که حامل راکت های زمین به هوا بود. عربستان سعودی گمان می کند که این راکت ها قرار بوده به حوثی ها تحویل داده شوند.
موفقیت های نظامی حوثی ها باید باعث نگرانی عربستان سعودی شود، چون اگر شیعیان حوثی قدرت را در یمن به طور کامل به دست گیرند، کنترول بخش هایی از کشتیرانی بین المللی نیز به دست شان خواهد افتاد.
یمن با تنگه "باب المندب" هم مرز است. از طریق این آبراه که پهنای آن به 30 کیلومتر هم نمی رسد، بحیره عرب به بحیره سرخ سرازیر می شود. این تنگه از طریق کانال سوئز به بحیره مدیترانه متصل است. شمار زیادی تانکرهای نفتی که نفت اروپا را تامین می کنند از این آب راه می گذرند.
در حال حاضر مذاکرات بین المللی اتومی به مرحله نهایی و تعیین کننده رسیده است. همه اشتراک کنندگان خواهان رسیدن به توافق هستند. در صورت تاثیرگذاری آشکار یا پنهان بر یمن از کسب یک توافق کامل جلوگیری می شود.
ایران سال های طولانی تحریم را پشت سر گذاشته است. به نظر نمی آید که تهران با عملکرد خشونت آمیز در یمن علاقه ای به تمدید این سال های طولانی داشته باشد.