باشندگان محل: شیوه برخورد طالبان تغییر نکرده است

علی احمد علی‌زی، باشنده یکی از ولسوالی‌های ولایت هلمند در جنوب افغانستان که زیر کنترول طالبان قرار دارد، از طریق تیلفون به خبرگزاری فرانسه (ای اف پی) گفت زمانی که طالبان پشت در خانه وی می آیند و نان، سرپناه و بخشی از حاصلات کشاورزی را (عشر) طلب می‌کنند، هیچ انتخابی به جز از اطاعت از آنان ندارد.

این دهقان اضافه کرد: «طالبان در این جا رفتار دیکتاتورانه دارند. قوانین خود را دارند. هرچند ما امنیت نسبی داریم، اما آزادی نه.»

علی‌زی یکی از میلیون‌ها افغان است که در مناطق زیر کنترول طالبان زندگی می‌کنند. این گروه از زمان سقوط حاکمیت اش در سال ۲۰۰۱ تا حالا، فعلاَ بیشرین مناطق را زیر کنترول خود دارد.

در حالی‌که مسئله گفتگوهای صلح داغ است و قرار است دور تازه آن میان نمایندگان طالبان و ایالات متحده امریکا روز دوشنبه در دوحه برگزار گردد، شهروندان افغان مانند علی‌زی تصاویری را در مورد چگونگی شرایط در صورت برگشت گروه طالبان به قدرت و خروج نیروهای امریکایی از  طولانی‌ترین جنگ، در ذهن‌شان مجسم می‌سازند.

طالبان به گونه‌ای تظاهر می‌کنند که گویا به سازش‌های کوچک تن خواهند داد، چون شهروندان افغانستان نمی‌خواهند آزادی‌هایی را که به سختی به دست آورده اند، دوباره از دست بدهند.  اما در مناطقی که این گروه نفوذ دارد، در حال حاضر قوانین‌ سختگیرانه‌شان را مانند رژیم قبلی بر مردم تحمیل می‌کنند.

عبدالباری یکی از کسانی‌که سه ماه پیش خانه‌اش را در مناطق تحت کنترول طالبان در ولایت ارزگان ترک کرده، از زندگی سیاه در زیر بیرق سفید طالبان سخن می‌گوید: « آنها اعدام های عمومی را به طور مرتب انجام می دهند.»

او که به ولایت قندهار فرار کرده است، به خبرگزاری فرانسه گفت: «جنگجویان آنها در مورد سرنوشت مردم  تصمیم می گیرند.» 

محاکم طالبان در مورد مسائل حقوقی در بخش‌های عمده کشور حکم صادر می‌کنند، حتی در برخی مناطقی که ظاهرا تحت کنترل دولت هستند. اشلی جکسون، یک پژوهشگر موسسه توسعه خارجی، با بیان این مطلب گفته که حکم آنان که مبتنی بر تقسیر تندروانه قانون شریعت است سریعاً اجرا شده و از بریدن اعضای بدن دزدان تا اعدام افراد محکوم در ملای عام را در برمی‌گیرد.       

سید عمر که از ولایت ارزگان از قساوت طالبان در ارزگان فرار کرده می گوید: «مردم از آنها وحشت زده شده اند.»     

محمد قاسم یکی دیگر از دکانداران که از ولایت قندهار با خبرگزاری فرانسه صحبت می کرد، گفت که «آنان [طالبان] تغییر نکرده اند، این گروه مانند زمانی هستند که بر سر قدرت بودند.»

او اظهار داشته که این گروه استفاده از تیلفون هوشمند را منع کرده و به زنان اجازه بیرون شدن از خانه را نمی‌دهند. این چیزی است که آنان در زمان اقتدارشان انجام می داند.

اما گفته می‌شود برخلاف گذشته برخورد آنان با مردانی که ریش‌شان را کوتاه می‌کنند، کمی ساده‌تر شده است.    

طالبان به خبرگزاری فرانسه گفته اند که آنها می خواهند نظام "اسلامی" را به جای دموکراسی که از سال ۲۰۰۱ در افغانستان ایجادشده، جایگزین کنند، اما موضع خود را در مورد برخی از مسائل مانند ممنوعیت تحصیل زنان و دختران اصلاح خواهند کرد.

 خبرگزاری فرانسه نتوانسته با زنانی که در مناطق تحت اداره طالبان زندگی می کنند، صحبت کند.

هیدر بار، محقق ارشد سازمان دیدبان حقوق بشر می گوید در برخی مناطق طالبان به دختران اجازه رفتن به مکاتب ابتدایی را می دهند، اما او افزود: «در صورتی‌که صنف‌های درسی براساس جنسیت جدا باشند، معلمان آنان زن باشند و طالبان برنامه آموزشی را کنترول کنند. این مضحک و زیان‌آور است که اگر این را ثابت شده فکر کنیم که طالبان موضع‌شان در برابر زنان را نرم‌تر کرده اند.» 

خانم هیدر بار همچنان به خبرگزاری فرانسه گفت: «محدود ساختن آموزش دختران به دوره ابتدایی شدیدترین نوع تنفر از زن است... مردان زیادی سعی دارند که استدلال کنند که توافق با طالبان به نفع زنان خواهد بود. زنان بهتر می دانند، اما آیا کسی به آنان گوش می‌دهد؟»

در همین حال قاسم همچنان علاوه کرد که محدودیت ها بسیار نامطلوب است. او افزود: «نظر به موقعی که طالبان سرنگون شدند، حالا زمان تغییر کرده است. این بار، اگر آنها تغییر نکنند، ممکن است یک واکنش ایجاد شود.»

اما برخی نشانه هایی از تغییر موضع‌تندروانه طالبان به چشم می خورند: در مناطق تحت اداره آنان  استفاده از تیلفون در طول روز مجاز است و مردم می توانند بدون ترس تلویزیون تماشا کنند؛ چیزی که در گذشته ممکن نبود.

توماس روتیگ از شبکه تحلیل‌گران افغانستان می گوید: «چیزی که آنان [طالبان] می گویند این است که به موسیقی گوش ندهید، به موعظه‌ها و برنامه‌های مذهبی گوش بدهید، اما دیگر تلویزیون های شکسته نمی شوند.»

طالبان نیز مشتاق نشان دادن این هستند که می توانند یک کشور مدرن را اداره کنند.

در مناطقی که کنترول آن بین دولت و طالبان تقسیم شده، طالبان به معلمان و کارکنان کلینیک‌ها اطمینان می‌دهند که می‌توانند به وظایف شان حاضر شوند. آنان همچنان تلاش می کنند که مشکلات پرچوی برق را حل کنند.      

جکسون تاکید می کند که "حکومت سایه طالبان" در برخی مناطق می خواهد که سیاست‌مداران محلی "مفسد" را "سرافکنده" کرده و با بکار گیری قدرت نرم توانایی‌های‌شان را نشان دهند. او گفت: «این سیاست چماق و زردک (پاداش و تنبیه) است. من فکر می کنم آنها متوجه شده اند که باید ... برخی از مزایای ملموس را ارائه کنند.»

ملا رووف، یک فرمانده سابق طالبان از طریق تیلفون از ولسوالی پنجوایی قندهار که یکی از ساحات تحت نفوذ طالبان است، گفت که شورشیان تغییر کرده اند: «آنها دیگر نمی توانند حکومت سختگیرانه داشته باشند. در هیچ جای جهان چنین حکومت‌هایی وجود ندارند.»

در حالی که امریکا برای گفتگوهای صلح تلاش می کند، بسیاری از افغان‌ها می خواهند بدانند که قصد طالبان در صورت خروج نیروهای نظامی خارجی چه خواهد بود. شورشیان گفته اند که آنان نمی خواهند با زور حاکمیت کنند، بلکه قدرت را با سایر گروه‌ها تقسیم خواهند کرد.

هرچند جاکسون به این باور است که عدالت طالبان چیزی است که سازش در آن سخت‌ترین کار است، اما آقای روتیگ به این باور است که گروه طالبان ایدئولوژی خود را رها نکرده اند، اما می دانند که نمی توانند بر ضد حکومت کنند و بنابراین ممکن است به برخی سازش‌ها تن دهند.

او علاوه کرد: «اما این که آیا این (سازش‌های طالبان) برای افغان‌هایی که آزادی هایی را تجربه کرده اند که در زمان حکومت طالبان نداشتند، کافی خواهد بود، مربوط به خود مردم افغانستان می شود.»

خبرگزاری فرانسه/ ن. ا.