انتظارات از سفر پوتین به ترکیه

ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای شرکت در نشست مشورتی با همکاری در سطوح بالا به ترکیه سفر می کند. این دیدار در واقع با یک نشست کابینه هردو کشور همسان است. اما رئیس جمهور روسیه در گفتگو با رجب طیب اردوغان همتای ترکی اش به هیچ وجه تنها وجوه مشترک میان دو کشور را مطرح نمی سازد.

روسیه و ترکیه به عنوان قدرت های مهم در حوزه های بحرانی بحیره سیاه و خاور نزدیک، غالباً اهداف سیاسی ضد و نقیض را دنبال کرده اند. در بحران سوریه مثلاً اردوغان خواهان خلع قدرت بشارالاسد است، در حالی که پوتین در جمله مهترین متحدین بین المللی رئیس جمهور سوریه به شمار می رود.

ترکیه در بحران اوکرایین، از اشغال کریمیا انتقاد کرد که این شبه جزیره فقط یک ساعت با هواپیما از استانبول فاصله دارد و در آن مردم تاتار های کریمیا خویشاوند با ترک ها زندگی می کنند. در همین حال ترکیه در قفقاز در منازعه به خاطر قره باغ از آذربایجان حمایت می کند، در حالی که روسیه از دید ترکیه به اندازه کافی بر ارمنستان جانب دیگر منازعه فشار وارد نمی کند.

آیا کلمات تند رد و بدل خواهد شد؟

قمر قاسم کارشناس روسیه در انقره به این نظر است که حین دیدار پوتین در هیچ نکته مورد منازعه ممکن نیست نزدیکی میان دو کشور صورت گیرد. او می گوید که «دیدگاه های هردو جانب بدون تغییر می ماند».

از دید او حتی در مورد روابط تجاری دوجانبه نیز مشکلات وجود دارد. حینی که ترکیه از روسیه قبل از همه گاز خریداری می کند و تا 65 درصد نیازش را از گاز روسیه رفع می سازد، صادرات ترکیه به روسیه به صورت روافزون کاهش می یابد، که این کاهش معادل 5،1 میلیارد دالر امریکایی در نه ماه اول سال 2013 بوده است و در همین مدت در سال جاری به 4،5 میلیارد دالر رسیده است. قاسم می گوید که تفاوت میان کاهش روافزون صادرات به روسیه و افزایش روافزون واردات از روسیه بازهم بیشتر می شود.

از سیاستمداران پرخاشجو مانند اردوغان و پوتین می توان انتظار برد که ممکن است آنها اختلافات شان را آشکار با بیان روشن مطرح سازند. اما به قول قاسم چنین نخواهد بود. او می گوید:«باوجود همه مشکلات، هردو جانب تلاش می کنند تا لحن کلام شان ملایم باشد». او می افزاید گرچه در بسیاری بخش ها، توافقی به میان نخواهد آمد، اما هردو دولت مصمم هستند نکته های مورد منازعه را مطرح نکنند و بر پیشبرد همکاری ها تا جایی که ممکن است، تاکید کنند.

روساتوم تصدی دولتی روسیه در شهر اکویو در بحیره مدیترانه نخستین نیروگاه اتومی ترکی را می سازد که قرار است در دهه بعدی به فعالیت آغاز کند. عاید صنعت توریزم ترکیه از ناحیه تقریباً 4،3 میلیون سیاح روسی سالانه به میلیارد ها یورو بالغ می شود.

ترکیه در تحریمات علیه روسیه سهیم نیست

عرفان غفاری از مرکز مطالعات استراتیژیکی ترکیه نوین در انقره می گوید: «افزون بر آن ترکیه دست کم از دید نظری این چانس را دارد تا خسارات صادرات اش را به دلیل ناآرامی ها در خاور نزدیک، با صادرات بیشتر به روسیه جبران کند. انقره در این ارتباط از راه های غیر معمول نیز استفاده می کند».

عرفان غفاری در گفتگو با دویچه وله به این موضوع اشاره کرد که ترکیه در تحریمات کشور های غربی علیه روسیه به دلیل بحران اوکرایین سهم نگرفته است. از حلقات حکومت ترکیه در این باره شنیده شده است که انقره به این نظر است که تحریمات علیه روسیه ثمر بخش نیست. همزمان در این باره غور می شود که در روابط تجاری میان دو کشور، دالر امریکایی به عنوان وسیله پرداخت لغو شود و روبل و لیره جانشین آن شود.

غفاری کارشناس امور روسیه می گوید که افزون برآن مسکو با دقت اظهارات قسماً تند ضد غربی اردوغان را در نظر گرفته است؛ به رهبری روسیه روشن است که ترکیه به عنوان عضو ناتو و نامزد عضویت اتحادیه اروپا به غرب تعلق دارد، با وجود آن این کشور تلاش می کند ترکیه را «تا جایی که ممکن است به جانب خود بکشاند».

در این ارتباط ممکن است بحث در باره عضویت ترکیه به سازمان همکاری شانگهای نیز بار دیگر مطرح شود. در این سازمان تاکنون کشور های چین، روسیه، قزاقستان، ازبکستان، قرغزستان و تاجیکستان تعلق دارند.

اردوغان در گذشته با صدای بلند در باره روگردانی از اتحادیه اروپا و رو آوری به سازمان همکاری شانگهای فکر کرده است. ترکیه از سال 2012 به این سو، شریک رسمی این سازمان است.