«امريکا بيشتر از چين به ديکتاتورهاي افريقا اسلحه مي فروشد»

کشور هاي رو به انکشاف ياران قوي خود را مدت طولاني تنها و تنها در غرب دموکراتيک مي يافتند. حالا چين هم به عنوان يک يار قوي در صحنۀ جهاني عرض وجود کرده است. بويژه نظام هاي ديکتاتوري به شرکاي جديد از شرق دور علاقه دارند، زيرا اين شرکا پرسش هاي آزار دهنده اي را در مورد رهبري حکومت و يا وضعيت حقوق بشر مطرح نميکنند. اما گروه هاي حامي حقوق بشر، رسانه ها و سياستمداران در ايالات متحدۀ امريکا و اروپا چين را متهم مي سازند که گويا رشد دموکراتيک را در افريقا برهم ميزند.

حالا، ايندرا دي زويسا و پاول ميدفورد، از دانشگاه علوم و تخنيک ناروي، براي يافتن حقيقت، اين قضيه را تحقيق و بررسي کرده اند. آنها با استفاده از اسناد و مدارک "انستيتوت بين المللي تحقيقات صلح" در استوکهلم فروش اسلحه از جانب چين و ايالات متحدۀ امريکا بين سال هاي 1989 تا 2008 ميلادي را مقايسه کرده اند. نتيجۀ اين تحقيقات بقول ايندرا دي زويسا غير قابل انتظار بود:

"ما دريافتيم که چين نسبت به ايالات متحدۀ امريکا سهم بسيار کوچکي در تجارت اسلحه با نظام هاي مستبد، بويژه در افريقا، داشته است. چين اسلحۀ خود را به کشور هاي نسبتاً دموکراتيک مثل زمبيا ميفروشد. ايالات متحدۀ امريکا بطور مثال به مصر، که بسيار غير دموکراتيک است، اسلحه مي فروشد."

مصر در بين سالهاي 1989 و 2008 تقريباً 90 درصد اسلحۀ خود را از ايالات متحدۀ امريکا بدست آورده است. اين کشور براي واشنگتن يک متحد مهم در منازعۀ خاور ميانه بشمار ميرود. افزون بر آن کنترول راه تجارتي از طريق کانال سويز براي امريکاييان اهميت حياتي دارد.

چين، برعکس به همه کشور هاي متقاضي اسلحه ميفروشد. وقتي اين کشور به سودان اسلحه فروخت، از جانب غرب شديداً مورد انتقاد قرار گرفت، در حاليکه تحقيقات نشان داده است که روسيه بين سالهاي 2001 و 2008 پنج برابر بيشتر از چين بالاي سودان اسلحه فروخته است. اما ايندرا دي زويسا، تأکيد ميکند که اين تحقيقات به معناي خوب جلوه دادن تجارت اسلحه از جانب چين نيست. او ميگويد:

"ما نمي گوييم که چين از حقوق بشر تخطي نميکند. ما تنها ميگوييم که وقتي تجارت اسلحه به عنوان ابزار سياست خارجي نگريسته شود، چين از اين ابزار، نسبت به ايالات متحدۀ امريکا، طور ديگري استفاده نميکند."

در نهايت هم براي چين و هم براي ايالات متحدۀ امريکا "دوست بودن" يک کشور مهم است، نه اينکه نظام آن دموکراتيک باشد يا ديکتاتوري.

اما برخي از کارشناسان ايالات متحدۀ امريکا اين تحقيقات را نامتوازن خوانده و از آن انتقاد کرده اند. بقول ديبورا براوتيگم، يکي از محقققان سياسي امريکا اسنادي که براي اين تحقيقات بکار برده شده اند برمبناي ارزش اسلحه استوار اند، نه بر اساس مقدار و يا نيروي مخرب آن. او ميگويد که سلاح امريکايي گرانقيمت بوده و ازينرو در احصاييه ها چشميگر بنظر ميخورند. به گفتۀ خانم براوتيگم، تحقيقات تنها روي فروش سلاحهاي ثقيل، مثل تانک، هليکوپتر و يا جت هاي جنگي صورت گرفته است و در آن سلاح خفيف مثل تفنگ و تفنگچه در نظر گرفته نشده است.

يک کارشناس تجهيزات نظامي در آلمان هم از موجوديت خلا ها درين تحقيقات سخن گفته است. اما اين کارشناس در مجموع هستۀ اين تحقيقات را واقعي خوانده و گفته است که در تأثيرگذاري بالاي رشد دموکراتيک در افريقا، چين موقف بدتر از ايالات متحدۀ امريکا ندارد.

کريستوف رکينگ / صفي ابراهيم خيل

ويراستار: رسول رحيم