آیا داعش واقعاً تضعیف شده است؟

جنگجویان داعش در هفته های اخیر پیوسته سؤقصدهای خونینی را به راه انداخته اند. در اوایل ماه مارچ راننده یک موتر لاری مملو از مواد منفجره موجب کشته شدن حدود 50 نفر شده و به عین تعداد را زخمی گردانید. اندکی پیش از آن دو انتحاری در یک بازار منطقه شیعه نشین بغداد مواد انفجاری شان را انفلاق دادند. در این حادثه 70 انسان کشته شدند. تنها در ماه فبروری در مجموع عراق حدود 670 نفر در اثر حملات انتحاری کشته شده اند.

استفاده از دیوار یک مسأله مورد مناقشه است. با دیوار کار زیادی نمی توان کرد. تروریست ها همه مواد اساسی را که برای ساختن یک بمب به کار است از بازار داخل شهر می توانند خریداری کنند. سعد المطلبی، رئیس کمیته امنیت ولایت بغداد به مجله انترنتی المونیتور گفت که در بغداد و اطراف آن سنیان زیادی وجود دارند که هوادار داعش اند: «در لطیفیه شهری واقع در جنوب بغداد تروریسم رونق یافته است، زیرا ساکنان این شهر هواداران داعش اند.»

این در حالی است که نیروهای امنیتی درمانده اند، زیرا بخشی از مخالفان سیاسی در این کشور جانبداری از حفظ "هواداران داعش" می کنند. سنی ها احساس می کنند که توسط شیعیان تحت ستم قرار دارند که در این کشور پس از سقوط صدام حسین مسلط شده اند. این نگرانی سنی ها را داعش مورد سؤ استفاده قرار می دهد.

استراتژی خشونت جدید داعش

با اینهم شتیفن رنزی کارشناس خاور نزدیک در موسسه تحقیقات جهانی و ساحوی در هامبورگ در مورد قوی بودن داعش یا "دولت اسلامی" صرف به طور مشروط سخن می گوید. داعش یا "دولت اسلامی" به ویژه در سوریه در ماه های اخیر پیوسته تحت فشارهای شدید قرار گرفته و چندین شهر، قلمرو و منابع عایداتی و راه های اکمالاتی مهمش را از دست داده است.

این تحلیلگر می گوید: «این امر موجب آن شده است که استراتژی خشونتبار داعش تغییر بخورد. این باعث آن شده است که با سایر ملیشه های جهادی متحد شود و حملاتی را در سایر کشورها نیز به راه اندازد.»

به این دلیل داعش می خواهد در میان جنگجویانش چنین ذهنیتث به وجود آورد که مانند گذشته موفق است و خود را گسترش خواهد داد. رنزی در گفت و گویی با دویچه وله گفت: «اما در فرجام در حال حاضر این به جنگ داعش برای عقب نشینی و از دست دادن قلمروهایش منجر می شود.»

داعش می خواهد این باختش را در جای دیگری دوباره جبران کند. در حال حاضر به ویژه برای این جبران در لیبیا می کوشد. در آنجا به طور نسبی به آسانی بُردهایی داشته است. از ماه ها به اینسو جناح های جنگی در لیبیا که دارای دو پارلمان مختلف است، برای ایجاد یک حکومت وحدت ملی می کوشند. اما با وجود میانجیگری فشرده ملل متحد در مذاکرات برای این منظور، به نتیجه نرسیده است. داعش یا "دولت اسلامی" از این خلای قدرت سؤ استفاده می کند و پیوسته در این کشور خود را گسترش می دهد.

عملیات های استخباراتی در لیبیا

افراد جوانی از دولت های مغرب که با داعش مرتبط اند از این گروه تقاضا می کنند که در سوریه و عراق نجنگد، بلکه در لیبیا برود. روزنامه فرانسوی لوموند گزارش داده است که در پایان فبروری واحدهای ویژه فرانسوی، بریتانیایی و امریکایی در این منطقه با داعش یا "دولت اسلامی" جنگیده اند. این عملیات به طور مخفی انجام یافته است. این روزنامه از قول یک مقام رهبری کننده در موسسات امور دفاعی کشور نقل قول کرده است: «آخرین چیزی که ما می خواستیم یک مداخله نظامی در لیبیا خواهد بود.» لوموند افزوده است که هدف آن نیست که به یک جنگ علنی پرداخته شود، بلکه هدف جلوگیری از تثبت قدرت داعش در لیبیا است.

شتیفن رنزی می گوید که اما جنگ لیبیا به یک دلیل دیگر نیز مهم است. یعنی جهادگرایان در آستانه راه اندازی یک توسعه جویی فرارونده اند. او می افزاید: «این یک بخش در آمیختن با سایر سازمان های جهادی است . از جانب دیگر داعش می خواهد شعاع عملیاتی اش را گسترش دهد. علاوه بر این حملات تروریستی در سایر کشورهای خاور نزدیک مطرح اند، همین طور در اروپا. این یک نوع فرار به جلو است. به این ترتیب می خواهد این انطباع را به وجود آورد که داعش دارای قدرت ضربتی می باشد و می تواند به هرجا حمله کند.»

رقابت های فرقه یی

جین کینن مونت، کارشناس خاور نزدیک در موسسه تحقیقی "چتم هاوس" لندن می گوید که به دلیل اوضاع اقتصادی فاجعه بار چندین کشور منطقه، "دولت اسلامی" یا داعش و سایر گروه های جهادی می توانند روی هواداران و سرازیر شدن داوطلبان حساب کنند. به گفته او، این امر را هویت های فرقه یی و رقابت ها ترغیب می کند: «به ویژه در عراق بعد از تهاجم ایالات متحده امریکا در سال 2003 و در سوریه پس از بروز شورش در سال 2011 و فراتر از آن درگرفتن جنگ داخلی، این امر افزایش یافته است.» او در این تحلیل خود می افزاید که هرچند به طور سنتی سنی ها و شیعیان یک همزیستی مسالمت آمیز داشته اند، «اما روند کنونی مصممانه در جهت مخالف در حرکت است.»

شتیفن رنزی از آن ترس دارد که این امر برای اروپا خطرناک تمام شود. شاید داعش از طریق حملات انتحاری بکوشد در بین مسلمانان نفرت نسبت به اروپا را تحریک کند و مسلمانان را برای "برگشت" به "دولت اسلامی" تشجیع نماید. داعش آن پناهجویانی را که از حاکمیتش به اروپا فرار کرده اند، به حیث مرتد و بی دین توهین کرده است. در عین زمان این گروه می کوشد دوباره در برابر آن ها نرمش نشان دهد.

روسیه نیروی هوایی خود را بعد از ماه ها جنگ علیه داعش اخیراً پس کشیده است. اما موثریت ضرباتی که از این ناحیه داعش متحمل شده است، با توجه به قابلیت افراد قابل جذب جدید محدود می باشد. اکنون مبارزه برای جلب حمایت هواداران بالقوه افزایش یافته است.