آیا با مذاکرات صلح در مسکو تحولی در افغانستان ایجاد می شود؟

برخی از کارشناسان می گویند، در صورتی که طالبان به پیشنهاد روسیه برای میزبانی گفتگوهایی که قرار است در ماه آینده برگزار شود، پاسخ مثبت بدهند، شاید تحول مثبتی در افغانستان آغاز شود. حملات طالبان نسبت به سال های گذشته خشونت بارتر و شدیدتر بوده و کابل و شهرهای دیگر متحمل تلفات زیادی شده اند.

اما از آنجایی که حکومت افغانستان اشتراک در این گفتگوها را رد کرده، ممکن است که تلاش ها برای برقراری صلح با مشارکت روسیه در نطفه خفه شود.

حکومت این کشور به خاطر اختلافات درونی که از نظر بسیاری ها ناشی از رقابت های شخصی و قومی است، نمی تواند در مورد یک استراتژی منسجم به توافق برسد و از طالبان خواسته (پیش از گفتگو با کشورهای دیگر) با کابل وارد مذاکره شوند. شورشیان پیوسته چنین درخواست هایی را رد کرده و به جای آن خواهان گفتگوهای مستقیم با ایالات متحده امریکا شده اند.

واشنگتن که سال ها است سعی می کند برای خروج از افغانستان راه حل عاقلانه ای پیدا کند، از برگزاری مذاکرات صلح در روسیه خشنود نیست. در افغانستان چندین کشور سعی می کنند در صحنه سیاسی حضور فعال داشته باشند و هیچ امیدی برای بهبود سریع زندگی روزمره که با خشونت و فساد آغشته شده، وجود ندارد. 

درحالی که ایالات متحده امریکا برای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان سالانه ۶.۵ میلیارد دالر مصرف می کند، نفوذ پاکستان، ایران، روسیه و چین رو به افزایش است. نیروهای امنیتی افغانستان سال ها است که در برابر شورشیان طالبان مبارزه می کنند.

تحلیل گرانی که نظاره گر چهار دهه جنگ در افغانستان بوده اند، می گویند تلاش برای برقراری صلح در این کشور مانند راه رفتن در میدان ماین است.

مایکل کوگل من، معاون برنامه آسیا در مرکز بین المللی دانشوران وودرو ویلسون که در امریکا مستقر است، وضعیت افغانستان را بسیار خطرناک عنوان کرد. او گفت: «در افغانستان فقط ایالات متحده امریکا و روسیه نیستند که با یکدیگر رقابت می کنند، بلکه چین، ایران و پاکستان نیز در این رقابت اشتراک دارند. هیچکدام از این کشورها با ایالات متحده امریکا روابط خوبی ندارند، ما می توانیم وضعیت افغانستان را به یک بشکه باروت تشبیه کنیم». 

نخست وزیر جدید پاکستان می گوید که حاضر است با واشنگتن برای برقراری صلح همکاری کند و دیگر نمی خواهد در جنگ شریک باشد. اما تا به حال هیچ کس از رفت و آمد طالبان افغانستان در مرز این کشور با پاکستان جلوگیری نکرده است. 

به هرحال عمران خان، نخست وزیر پاکستان سه شنبه هفته گذشته حمله با راکت در کابل را محکوم کرد و عاملان آن را به «طرز تفکر بزدلانه» متهم کرد. از زمانی که حکومت وحدت ملی چهار سال پیش با کمک ایالات متحده امریکا قدرت را در دست گرفت، اختلافات قومی که همیشه باعث ایجاد مشکلات متعددی در افغانستان بوده، عمیق تر شده است.

هارون میر، تحلیل گر مسائل سیاسی در مصاحبه ای که چندی پیش انجام شد، گفت، فقط فشار بین المللی است که سیاستمداران دچار اختلاف را در افغانستان بایکدیگر متحد نگه می دارد. او گفت، حکومت از نظر قومی به شدت دچار اختلاف است و هشدار داد که با عقب نشینی نیروهای بین المللی، گروه های مختلف قومی در برابر یکدیگر قرار می گیرند.

به گفته وی این جنگ را سیاستمداران جنگ سالاری رهبری خواهند کرد که بر حکومت افغانستان تسلط دارند و ملیشه های شان تا دندان مسلح هستند: «کابل ویران خواهد شد. زیرا هرکدام از گروه های مختلف در درون حکومت می خواهند کنترول را در دست گیرند. این بار درگیری های قومی باعث ویرانی کابل می شود».

کوگل من، از مرکز ویلسون گفت که رقابت داخلی در درون حکومت افغانستان طراحی یک استراتژی ضد شورشگری در این کشور را غیرممکن کرده است.

اما تحلیل گران می گویند که کنترول و نفوذ طالبان به مناطق روستایی محدود است و آن ها توانایی کنترول و نگهداری حتی یک شهر راهم در افغانستان ندارند. در میان ملیشه های طالبان اختلاف وجود دارد و سردمداران آن ها باید پیش از آغاز گفتگوهای صلح به جنگجویانشان نشان دهند که از نظر نظامی قوی هستند.

به هر حال، برایان گلین ویلیامز، پروفیسور تاریخ اسلامی در دانشگاه دارتموت ماساچیوست، گفتگوهای صلح را که قرار است در ماه سپتمبر در مسکو برگزار شود، «یک پیشرفت شگفت انگیز و تاریخی» می داند. 

me, rsh (APE)