آلبوم عکس: از کرم پیله تا دستمال ابریشمی در افغانستان

تولید ابریشم در افغانستان هنوز هم به شکل سنتی اش انجام می شود. روستاییان افغان با استفاده از تک درخت های توت بی ثمر و یا هم باغ های این درخت به پرورش کرم ابریشم می پردازند. کرم ابریشم با تغذیه از برگ درخت توت می تواند به سرعت رشد کند و دور خودش پیله ایجاد کند. ولایت های مختلف افغانستان اقلیم مناسبی برای پرورش کرم ابریشم دارند.

برخی از روستاییان که پرورش کرم ابریشم را اصولی تر انجام می دهند، پس از آنکه تخم نوغان به کرم تبدیل شد و کمی برزگتر گردید، آن را جمع آوری کرده و به سالون های بزرگی منتقل می کنند تا از آفت های طبیعی و پرندگان دور باشند. این مرحله که تفریخ نامیده می شود 12 تا 13 روز طول می کشد. باید رطوبت در این سالون ها طوری تنظیم شود که همه تخم ها همزمان به کرم تبدیل شوند.

برای دوره تفریخ باید درجه حرارت هوا بین 24 تا 25 درجه سانتی گراد تنظیم شود و همچنان 18 ساعت نور و 6 ساعت تاریکی برای کرم های ابریشم تابانده شود تا به صورت یکنواخت و منظم به دور خود پیله بتنند. برای دهقانان افغانستان این همه میسر نیست و گاهی روند پرورش کرم ابریشم را با مشکل روبرو می کند. سپس دوره جمع آوری پیله های کرم ابریشم شروع می شود.

در پرورش کرم ابریشم احتیاط زیادی نیاز است. محل نگهداری کرم ها باید ضدعفونی باشد و نباید کرم ها را در دوره های پوست اندازی با دست لمس کرد. از تراکم آنان در یک محل باید جلوگیری شود. وقتی کرم ها به دور خود پیله ایجاد کردند، باید متوجه بود که به پروانه تبدیل نشوند؛ چرا که پیله شان دیگر برای تولید ابریشم کارایی ندارد.

پیله هایی که کرم های جوان در آنها در حال تبدیل شدن به پروانه زیبا هستند پس از جمع آوری در فاصله زمانی معینی حرارت داده می شوند تا داخل پیله بمیرند و آن را پاره نکنند. سپس این پیله ها به کارگاه های تولید تار ابریشم برده می شوند و در آب جوش جوشانده و به تار تبدیل می شوند. کارگاه های تولید تار ابریشم در افغانستان هنوز هم شکل سنتی شان را حفظ کرده اند و میکانیزه نشده اند.

تولید تار ابریشم از خود مرحله های مختلفی دارد. در ابتدا افرادی تار ابریشم را روی دوک ها می پیچند و سپس این دوک ها روی چرخ های بزرگتری به هم وصل شده و چرخه های تار بزرگتری را ایجاد می کنند.

از کرم و پیله ابریشم در بخش های مختلف نساجی، قالین بافی، طبابت و همچنان تولید برخی از ابزارهای دفاعی برای نظامیان استفاده می شود. از ابریشم فشرده می توان جلیقه ضد مرمی تولید کرد. در افغانستان بیشتر از تار ابریشم برای بافتن قالین های ابریشمی سفارشی استفاده می شود. این قالین ها اکثرا صادر می شوند و قیمت زیادی دارند. همچنان برای تکه های ابریشمی و تولید لباس ابریشمی نیز از تار ابریشم استفاده می شود.

تار ابریشم بسیار نازک و مقاوم است. این تار اگر به صورت طبیعی تولید شود مرغوبیتی بالا دارد؛ اما در برخی از کشورها کرم ابریشم با دستکاری ژنتیکی ابریشم بیشتری تولید می کند که طبیعی نیست. در افغانستان فقط چند کارگاه معدود تولید ابریشم، آن هم به شکل سنتی وجود دارد. چند موسسه داخلی و خارجی برای گسترش این سنت دیرینه افغان ها به دهقانان کمک می کنند. برگزاری دوره های آموزشی یکی از این کارها است.

بافندگی با دست آن هم با تار ابریشم کار ساده ای نیست و تمرکز و دقت زیادی می خواهد. در افغانستان برخی زنان به این کار مشغول اند. قالین، قالینچه، خامک دوزی روی دستمال و یخن پیراهن ها از جمله کارهایی اند که انجام می شوند. اما یخن های خامک دوزی شده ارزان هم از پاکستان وارد می شود و بازار این زنان فقط به خرید عده ای گردشگر خارجی محدود شده است.

در سال های اخیر تولیدات ابریشمی افغانستان در نمایشگاه های داخلی و خارجی بار دیگر توجه سرمایه گذاران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده و کم کم کارهایی در این زمینه صورت می گیرد. در صورتی که تولید ابریشم از مرحله پرورش کرم تا تار معیاری شود، به یکی از صنعت های پر درآمد در این کشور تبدیل می گردد. کسانی که به پرورش کرم ابریشم اقدام می کنند، بعد از سه سال می توانند حاصل خوبی را به دست آورند.