SED, PDS, «Η Αριστερά»

Δεκέμβριος 1989. Τα γερμανο-γερμανικά σύνορα επί ένα μήνα είναι ανοιχτά. Το Τείχος έχει πέσει. Μαζί του και ένα ολόκληρο πολιτικό σύστημα. Η Λαϊκή Εθνοσυνέλευση της DDR διαγράφει από το σύνταγμα τη μονοκρατορία του Σοσιαλιστικού Ενιαίου κόμματος Γερμανίας SED. Οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι συζητούν σε έκτακτο συνέδριο για το μέλλον του SED.

Δύο είναι οι επιλογές: η διάλυση ή η εκ βάθρων ανανέωση. Το πρώην κρατικό κόμμα δεν διαλύεται. Επεξεργάζεται νέο πρόγραμμα και αλλάζει όνομα. Το SED μετεξελίσσεται σε SED-PDS. Το κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού. Λίγοι όμως είναι εκείνοι που πιστεύουν σε ένα λαμπρό μέλλον του κόμματος. Από τα 4000 ημιεπίσημα στελέχη παραμένουν στο κόμμα μόνον 200.

Περιφερειακό κόμμα της ανατολικής Γερμανίας;

Περίπου 20 χρόνια αργότερα το κόμμα, που στο μεταξύ ονομάζεται «Η Αριστερά» διεκδικεί την τέταρτη θέση μετά το SPD, το CDU και το FDP. Στην ανατολική Γερμανία είναι σχεδόν ισοδύναμο με τη χριστιανοδημοκρατική CDU και σε ορισμένα κρατίδια είναι μπροστά από το σοσιαλδημοκρατικό SPD. Ένα στόρι επιτυχίας: σχεδόν εκ του μη όντως ένα κόμμα εμφανίζεται να διεκδικεί σε παγγερμανικές εκλογές ένα ποσοστό της τάξης του 10%. Αυτό δεν είναι σύνηθες φαινόμενο, εξηγεί ο πολιτικός επιστήμονας Τιμ Σπιρ από το πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν.

Πολλοί παρατηρητές είχαν εκλάβει το SED-PDS, που από τις 4. Ιανουαρίου 1990 ονομάζονταν μόνον PDS ως ένα συγκυριακό φαινόμενο. Στις πρώτες παγγερμανικές εκλογές το Δεκέμβριο του 1998 το PDS έπιασε στην ανατολική Γερμανία ποσοστό 11,1%. Ωστόσο, σε παγγερμανική κλίμακα αντιστοιχεί μόνο στο 2,4%. Με τη σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου ανάμεσα στην ανατολική και τη δυτική Γερμανία πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι θα μειωθεί και η σημασία ενός περιφερειακού ανατολικογερμανικού κόμματος.

Ταχύρυθμη εξέλιξη

Η ανοδική πορεία του PDS είναι συνεχής και απρόσκοπτη. Στη Θουριγγία το κόμμα πιάνει στις περιφερειακές εκλογές του 1990 ποσοστό 9,7%. Τέσσερα χρόνια αργότερα ανεβαίνει στο 16,6%. Το 1999 φτάνει στο 21,3% και το 2004 στο 26,2%. Το ποσοστό είναι μεγάλο για να ανταποκρίνεται μόνο σε ένα περιφερειακό κόμμα. Το 1994 στο κρατίδιο Σαξονία Άνχαλτ SPD και Πράσινοι συγκροτούν την πρώτη «κοκκινο-πράσινη» κυβέρνηση που στηρίζεται στην ανοχή του PDS. Η πρώτη «κοκκινο-κόκκινη» κυβέρνηση SPD-PDS σχηματίζεται το 1998 στο Μεκλεμβούργο Πομερανία. Από το 2001 κυβερνά στην πρωτεύουσα πλέον Βερολίνο κοκκινο-κόκκινος συνασπισμός. Για τον Σπίρ μία «ταχύρυθμη εξέλιξη».

Η συγκυβέρνηση στο Βερολίνο δεν είναι μόνο ευχή, είναι και κατάρα. Στις τοπικές εκλογές του 2006 το κόμμα χάνει στα προπύργιά του στην ανατολική Γερμανία μέχρι και 20%. H αιτία: το θολό προφίλ εκτιμούν όλοι οι σχολιαστές. Ως από μηχανής θεός εμφανίζεται το «Κόμμα Εργασίας και Κοινωνικής Δικαιοσύνης-Η εναλλακτική επιλογή» (WASG). Πρόκειται για ένα σχηματισμό από πρώην μέλη του SPD και συνδικαλιστές, που συγκροτήθηκε στις αρχές του 2005 σε κόμμα διαμαρτυρίας κατά της μεταρρυθμιστικής πολιτικής του τότε καγκελάριου του SPD Γκέρχαρτ Σρέντερ. Και το WASG στοχεύει στο δημοκρατικό σοσιαλισμό. Τα δύο κόμματα συγχωνεύονται. Το νέο κόμμα ονομάζεται «Η Αριστερά» (Die Linke).

Ένα μικρό κόμμα καθιερώνεται

Στη Βρέμη το νέο κόμμα «Η Αριστερά» κατορθώνει να μπει για πρώτη φορά στην τοπική βουλή στη δυτική Γερμανία. Στο μεταξύ εκπροσωπείται στα κοινοβούλια της Έσσης και της Κάτω Σαξονίας. Το κόμμα έχει αναπτύξει ένα αξιόλογο αισθητήριο για τις διαθέσεις του λαού, διαπιστώνει ο Σπίρ. «Η Αριστερά» καλύπτει το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη καλύτερα από το SPD που παραδοσιακά ήταν το κόμμα της κοινωνικής ευαισθησίας. «Με τον τρόπο αυτό «Η Αριστερά» διασφάλισε για ένα ορατό ορίζοντα πολιτικό χώρο ύπαρξης», λέει ο Σπίρ.

Για κανένα άλλο κόμμα στη Γερμανία η συζήτηση δεν είναι τόσο φορτισμένη όσο όταν γίνεται για το κόμμα «Η Αριστερά». Το νέο-παλιό κόμμα ξυπνά κάθε φορά τα αντικομουνιστικά ανακλαστικά των συντηρητικών κομμάτων. Αλλά και αυτά παραδέχονται πλέον ότι το τετρακομματικό μέχρι σήμερα σύστημα εξελίχτηκε ήδη σε ένα πεντακομματικό. Και μεσοπρόθεσμα η κομματική γεωγραφία της Γερμανίας θα έχει πέντε κόμματα. Ωστόσο, τι ακριβώς επιδιώκει «Η Αριστερά», πρέπει να το προσδιορίσει η ίδια. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει πρόγραμμα του κόμματος. Και οι «βασικές αρχές» είναι θολές. Αυτοπροσδιορίζεται ως κόμμα που θέλει την οικονομία της αγοράς, αλλά ταυτόχρονα θέλει και την υπέρβαση του καπιταλισμού.