Φραντς Κάφκα: 100 χρόνια από τον θάνατό του

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε στην Πράγα το 1883 και ανήκε στη γερμανόφωνη εβραϊκή μειονότητα. Ως εκ τούτου ήταν στο περιθώριο. Δεν είχε στήριξη όμως ούτε από την οικογένειά του. Σε όλη του τη ζωή είχε αντιπαραθέσεις με τον πατέρα του, ο οποίος θα προτιμούσε ο γιος του να είναι επιχειρηματίας, παρά συγγραφέας. Ο Κάφκα εργαζόταν από το πρωί μέχρι το μεσημέρι ως υπάλληλος σε ασφαλιστική εταιρεία και στη συνέχεια ζούσε τη ζωή που του άρεσε. Οδηγούσε μοτοσικλέτα, πήγαινε σινεμά και επισκεπτόταν οίκους ανοχής. Του άρεσε ο αθλητισμός, έκανε εκδρομές στο Βερολίνο και το Παρίσι και απολάμβανε τη συναναστροφή με τους ανθρώπους. Όμως δεν τα πήγαινε και τόσο καλά με τις γυναίκες, μιας και δεν του άρεσε η δέσμευση.

Τα βράδια έγραφε ημερολόγια, αφηγήματα, αλλά και μυθιστορήματα. Ο καλύτερός του φίλος, ο Μαξ Μπροντ, τον οποίο είχε γνωρίσει στη Νομική, αντιλήφθηκε το λογοτεχνικό ταλέντο του Κάφκα και τον ενθάρρυνε να δημοσιεύσει τα κείμενά του. Ο ίδιος ο συγγραφέας όμως αμφέβαλλε για τις συγγραφικές του ικανότητες. Το 1924 πέθανε από φυματίωση λίγες εβδομάδες πριν τα 41α γενέθλιά του. Προηγουμένως είχε δώσει εντολή στον φίλο του να κάψει όλα τα χειρόγραφά του μετά τον θάνατό του.

Γνωστός από την Ασία μέχρι τη Λατινική Αμερική

Ευτυχώς για τις επόμενες γενιές, ο Μαξ Μπροντ δεν ικανοποίησε την επιθυμία του, διαφορετικά η «Δίκη» δεν θα είχε δημοσιευθεί ποτέ. Σήμερα το ημιτελές μυθιστόρημα είναι ένα από τα πιο γνωστά κείμενα του Κάφκα.

Στη Γερμανία τα βιβλία του εξακολουθούν να διδάσκονται στα σχολεία ακόμα και σήμερα. Ο Κάφκα διαβάζεται σε όλο τον κόσμο. Στην Ασία, την Αφρική, τη Βόρεια Αμερική, τη Λατινική Αμερική, την Ευρώπη, την Αυστραλία, την Ινδία, είναι παντού γνωστός στους πνευματικούς κύκλους και αποτελεί σημείο αναφοράς για σημαντικούς συγγραφείς.

Ο Κολομβιανός συγγραφέας και βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο οποίος πέθανε το 2014, είχε δηλώσει ότι μετά την ανάγνωση του βιβλίου του Κάφκα «Η μεταμόρφωση» εμπνεύστηκε για να γράψει τα δικά του κείμενα, ενώ ο όρος «καφκικός» χρησιμοποιείται σε πάρα πολλές γλώσσες και σημαίνει κάτι το σκοτεινό, το δαιδαλώδες, το υποχθόνιο.

Δημοφιλής και στις νεότερες γενιές

Ο Κάφκα εξακολουθεί να είναι επίκαιρος γιατί ασχολήθηκε με διαχρονικά θέματα, όπως είναι η γραφειοκρατία και ο δαιδαλώδης και σκοτεινός κόσμος της εξουσίας. Το αίσθημα του μικρού ανθρώπου να βρίσκεται έρμαιο στα χέρια της. Οι ιστορίες του περιγράφουν ποιητικά πώς μπορεί κανείς να αισθάνεται μόνος και αβοήθητος σε αυτόν τον κόσμο. Και όλες αυτές οι περιγραφές αφορούν τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο ανεξάρτητα από το χρώμα και τη θρησκεία. Τα βιβλία του πάντως απαγορεύτηκαν και κάηκαν στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Εθνικοσοσιαλισμού.

Κατά περίεργο τρόπο όμως ο Κάφκα είναι δημοφιλής στη γενιά Ζ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το TikTok. Αναπαράγουν ρήσεις του, οι οποίες δεν είναι πάντα σωστές, ωστόσο ο συγγραφέας είναι δημοφιλής διότι και αυτός ήταν ένας άνθρωπος που αμφισβητούσε την εξουσία, ερχόταν σε σύγκρουση με τις αρχές και μερικές φορές αισθανόταν χαμένος, όπως καμιά φορά συμβαίνει με τους ανθρώπους του πνεύματος.

Ωστόσο, το περιεχόμενο στο TikTok δεν αναφέρεται στον συγγραφέα, αλλά σε έναν χαρακτήρα του κινεζικού βιντεοπαιχνιδιού "Honkai: Star Rail".  Δεν έχει καμία σχέση με τον πραγματικό Κάφκα, εκτός από το όνομα. Έτσι ο συγγραφέας έγινε συμπτωματικά διάσημος και μεταμορφώθηκε σε έναν γυναικείο χαρακτήρα που θυμίζει γιαπωνέζικο κόμικ, με μωβ μαλλιά, γυαλιά ηλίου και καυτά σορτσάκια.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου